VOV4.K’ho - Tu\ do gam tàm tu\ tam gơl kàl, mờ broă tam gơl trồ tiah ngai duh, mrềt tu\ mang mờ drim, pơgồp bal mờ bơta sùh ìo gơmù, prang gơguh den tàng lơh [uơn ngan gơtìp kòp tàm gùng tă nhơm, tàm hơ\ uă ngan là tus mờ cau kra mờ kơnòm dềt.

Kòp tàm gùng tă nhơm tàm kơnòm dềt di gơlan gơtìp gùt nam, mơya tu\ trồ tiah tam gơl kàl, tàm hơ\ uă ngan là kàl mìu, mrềt den kơnòm dềt [uơn ngan gơtìp kòp rơlao. Jơnau “Pràn kơl dang să jan mờ rài kis” ngai do, geh cri bơyai bè broă sơndră mờ kòp tàm gùng tă nhơm tu\ tam gơl kàl kơnòm dềt in.

Kòp tàm gùng tă nhơm hờ đang tàm kơnòm dềt mờng gơtìp uă ngan tàm tu\ tam gơl kàl là kòp jê sồt VA, kòp as amidal, kòp jê sồt muh, rơnồng dờ, kòp xoang… do là ală kòp di gơlan gơl^k geh mhar bời mơya kung di gơlan là kòp jo\ bời, pah tu\ trồ tiah tam gơl kàl là kòp gơl^k geh. Kòp tàm gùng tă nhơm di lah ờ sơm kòp bời, den di gơlan gơlơh gơs kòp tàm gùng tă nhơm tàm dơlam bè kòp jê sồt rơnồng dờ, kòp tàm klòm soh, tàm hơ\ uă ngan là kòp jê sồt tàm rơnồng dờ, kòp tàm klờm soh mhar.

Kơnòm dềt gơtìp kòp tàm gùng tă nhơm geh duh să, bơsiă, gơl^k dà muh, ntas. Duh să di gơlan gơtìp duh să di mơ ha là duh să uă bơh 39 tus 40 độ C, duh să geh tu\ tơnguh, geh tu\ gơmù mơya gơtìp duh să sùm, geh ờ uă cau gơtìp jroă, tàm hơ\ uă ngan là kơnòm dềt hờ đơm 5 sơnam. Mơya, geh ờ uă kơnòm dềt gơtìp kòp tàm gùng tă nhơm jroă, mơya ờ duh să ha là duh să ờ uă, tàm hơ\ uă ngan là tus mờ kơnòm dềt rơgai, jòr ờ pràn. Bal mờ duh să là bơsiă, ờ lơhă b^c. Geh ờ uă kơnòm dềt gơtìp kòp jê sồt tàm gùng tă nhơm gơtìp glar tă nhơm. Di lah mìng gơtìp kòp jê sồt tàm gùng tă nhơm den kơnòm dềt mìng glar tă nhơm tài gơlềt muh mơya kòp jê sồt tàm gùng tă nhơm tàm dơlam, kal ke tàm broă tă nhơm là tài rơnồng dờ gơtìp as tài rơnồng dờ gơtìp as mờ gơtìp rơkồn gam sơnđan là hian rơnồng dờ. gơl^k glar tă nhơm là jù mbùng, ntìng muh gơtìp gơmù ha là gơmù ală pòt jăt gah ntìng rơpàs mờ ờ niam tàm gùng tă nhơm mờ khà dơ\ tă nhơm.

Geh uă kơnòm dềt gơtìp kòp tàm gùng tă nhơm ờ jroă, mìng jo\ 2, 3 ngai là bời is bu\ lah ờ hùc sơnơm, tài ală virus lơh gơl^k. Pal kah là tu\ kơnòm dềt gơtìp kòp tàm gùng tă nhơm, cau tàm hìu nhă sùm sền gàr mờ sền gròi kòp kơnòm dềt in. Tài kòp di gơlan gơtìp kal ke, bơh ờ jroă gơs jroă tàm 1 tơngai ờ jo\.

Pal lơh bè lơi tu\ kòn dềt gơtìp kòp tàm gùng tă nhơm?

Tu\ kơnòm dềt gơtìp kòp tàm gùng tă nhơm gơl^k geh bè bơsiă, ntas, gơl^k dà muh mơya ờ duh să ha là duh să di mơ, pal sền gròi nền nòn tàm hìu nhă mờ ba` hềt ngui sơnơm kháng sinh mờ sơnơm tơmù duh să. Di lah go\ kòn dềt bơsiă uă, glar, duh să rơlao 38 độ C mờ kuơ màng ngan là glar tă nhơm den pal mhar cèng kòn dềt tus hờ hìu sơnơm rềp ngan kờ` geh kham kòp mờ lơh di tu\ kờ` sơndră mờ kòp kơnòm dềt gơtìp kòp tàm klờm soh ờ jroă in.

Tàm tu\ ờ hềt thàn cèng kòn dềt tus kham kòp, di lah kòn dềt duh să rơlao 38 độ C ba` soh uă ào, mpha kòn dềt in mờ pal tơnsoh ào ơnàng, lơhơ kờ` ba` gơtìp duh. Pal jùt să kòn dềt in mờ broă ai chèo iu\ tàm sơ[àk dà duh ram đe, jùt tềng bìng lơyang, pơnoà, kuàng, 2, 3 jơ jùt 1 dơ\ ha là ơn chèo dà mrềt tềng bìng lơyang, tềng pơnoà, tềng kuàng. Ba` ai dà lu\ ha là dà mrềt kờ` lơh tơmù duh să kòn dềt in, tài dà mrềt ir geh lơh kal ke tus mờ broă gơl^k duh kòn dềt dê, kòn dềt duh să uă rơlao, ngòt rơngơ\t rơlao.

Ai kòn dềt in sa pòr dà, duh ram đe mờ hùc tơl dà pah ngai. Di lah kòn dềt gam pô mè, den ai kòn dềt in pô bè ờs ha là tơnguh dơ\ dơ\ mờ tơnguh tơngai pô mè uă sơlơ niam. Di lah kòn dềt duh să di mơ ha là duh să uă mờ ờ hềt thàn cèng kòn dềt tus hờ hìu sơnơm den pal ai kòn dềt in hùc dà orezol, klài 1 kơl dung mờ 200ml dà neh tru\ sin lời ngềt.

Sơndră mờ kòp tàm gùng tă nhơm kơnòm dềt in

Kờ` rơcang sơndră mờ kòp tàm gùng tă nhơm tu\ tam gơl trồ tiah kòn dềt in pal sền gròi bơh broă sào sa, hùc dà. Soh phan, tu\ nhơl mờ tu\ kòn dềt b^c. ba` ai kòn dềt hùc ală bơta dà neh ngềt, tàm hơ\ uă ngan là dà mrềt. Tu\ trồ tiah mrềt pal tơnsoh ào, mpha ram kòn dềt in tàm tu\ gam ơm tàm hìu. Tu\ lòt tàm gùng, pal ndao sơgơn, chèo gòm ngko, sơnprồm tê, sù se\t. Pal pơn đum kòn dềt mờ dà duh ram đe, pơn đum tàm anih ờ geh càl, tu\ neh jơh pơn đum pal jùt mhar mờ tơnsoh phan kòn dềt in. Ba` lời càl khồm tàm anih b^c, bơsram sră mờ anih nhơl.

Tu\ kòn dềt b^c mờng coh ồi tơ\, cau dờng pal sền gròi mờ tơ\ wơl ồi kòn dềt in, di lah ờ, kòn dềt gơtìp kòp tàm gùng tă nhơm tài mrềt mu\t.

Pah ngai pal bơto kòn dềt jroh sề, tàm hơ\ uă ngan là ală kơnòm neh dờng, pal sơnkroh bơr mờ dà boh. Pal ai kòn dềt in sa tơl, bơdìh hơ\ tai pal ai kòn dềt in sa tai plai chi kờ` geh tơl vi chất lơh gơs bơta pràn sơndră mờ ală bơta lơh gơtòp kòp.

Cau cih mờ yal tơng^t Ndong Brawl