VOV4.K’ho - Tàm ală ngai bồ kàl prang, bu\ lah tu\ ngai trồ tiah tơngai, mơya mang mờ àng drim gờ` trồ tiah mrềt. Tu\ tam gơl kàl, ală kòp tam gơl kàl geh tơnguh. Geh bơta do là tài trồ tiah tam gơl ni sơna, tu\ prang duh, tu\ sùh ìo, den tàng [uơn ngan gơtìp vi khuẩn lơh kòp gơl^k geh. Tàm jơnau “Pràn kơl dang să jan mờ rài kis” poh do, bol a` geh đơs bè broă sơndră mờ kòp tam gơl kàl mờ làng bol bal mờ ală gơ\p bơyô pal kah kờ` sền gàr bơta pràn kơl dang să jan.

Ală kòp mờng gơbàn tu\ tam gơl kàl:

Nggù: Tam gơl kàl là tu\ bơta duh mrềt tam gơl, duh mrềt, tơngai, mìu tam gơl ni sơna di lah bơta pràn sơndră mờ kòp să jan ờ pràn, [uơn ngan gơbàn kòp. Kờ` rơcang sơndră, he pal sào sa tơl phan bơkah, hùc dà uă mờ tàp pràn să jan sùm kờ` tơnguh bơta pràn sơndră mờ kòp, sùm rào tê kờ` lơh kloh kòp gơtòp, anih ơm pal kloh niam kờ` pleh mờ vi khuẩn, virus ơm kis.

Kòp klờm soh: trồ tiah prang ro kơnra`, klờm soh [uơn ngan gơtìp aniai. Pal kah tàp pràn să jan kờ` tơnguh bơta pràn sơndră mờ kòp klờm soh in.

Jê măt pơrhê: Kờ` sơndră mờ kòp, pal kah lơh kloh niam să jan mờ anih ơm kis, pleh ba` tìp mờ ală cau gơbàn kòp. Ba` ngui chèo, sô [àk tuh măt, pleh mờ gơthul mu\t tàm măt, sùm rài tê mờ sơ[ong. Di lah gơbàn kòp pal tam cah is mờ sơm bời kòp, pleh gơtòp tus mờ cau ndai. Mờ ba` ai tê jùt măt, pal tar măt krơh tu\ l^k bơdìh, crot dà sơnơm tàm măt pah ngai, pìh chèo mờ sơ[ong mờ ìs tềng tơngai.

Gơbàn mòi: broă gơtìp tam gơl bơh duh mờ mrềt trồ ngai mờ trồ mang bal mờ broă gơmù mrềt tàm trồ tiah là bơta tòm lơh gơl^k mòi, bè dàng, să jan gơtìp as pơrhê… he gơtùi ngui phan lơh niam tềng kơl tao kờ` bơtơl bơta niam kơl tao să jan in. Mờ ală bơta mòi ndai, he pal lùp bác sĩ lài mờ tu\ ngui ală bơta sơnơm lơi.

Jê kồ jơng, kồ tê: Trồ tiah tam gơl kung là bơta tòm lơh jê kồ jơng, kồ tê. Cau gơtìp jê kồ jơng, kồ tê pal kah rơcang sơndră mờ mrềt bal mờ soh phan ram, tàm hơ\ uă ngan là tơnơ\ mờ tu\ să jan neh gơl^k dà kơlhề, ba` um mờ dà mrềt.

Phan sa dong kờl sơndră mờ kòp:

Dà ce: Ală cau hùc 5 ly dà ce jù pah ngai tàm 2 poh den geh sơndră mờ ală bơta virus mu\t tàm să pràn rơlao 10 dơ\ jăt mờ ală cau ờ hùc dà ce do. Tài ală amino acid geh tàm ce lơh tơnguh bơta pràn sơndră mờ kòp mhar, dong kờl să jan sùm pràn kơl dang.

Plai bung: Broă ngui dà plai bung ha là sa plai bung ndrờm niam tus mờ să jan. Mơya pal kah ờ uă cau gam ngui ală bơta sơnơm lơh niam să jan ha là sơnơm gơguh mhàm den broă hùc dà plai bung di gơlan lơh gơbàn khih tus mờ să jan. Den tàng, tu\ gam hùc ală bơta sơnơm do, he pal lùp bác sĩ lài mờ tu\ kờ` sa plai bung.

Tỏi: Bơh lài ngan, kòn bơnus neh g^t ngui tỏi kờ` sơm kòp bè crot dà tỏi tàm muh kờ` sơndră mờ nggù, crot tàm muh iar kờ` sơm kòp mờ sơndră mờ kòp… Tu\ do, ală cau jăk chài kơlôi sơnơng go\ tàm tỏi geh selen mờ ală bơta vi lượng geh phan sơndră mờ khuẩn alliin, lơh tơnguh bơta pràn sơndră mờ kòp, lơh gơmù gơguh mhàm mờ uă kòp, tơnguh bơta pràn să jan. Tỏi dong kờl sơndră mờ kòp ồm sa ru\, sơm kòp nggù, sơndră mờ jê a8, gơtìp sồt mồr….

Dà lơwe: Dà lơwe là 1 bơta “Sơnơm [ă tàm” sơm bời kòp să jan in. Mờ 1 tàm ală bơta niam hơ\ là sơm bời kòp nggù. Mờ broă lơh [uơn ngan là klài 2 sơ-io\ dà lơwe tàm 1 ly dà duh ram đe. Tơnơ\ mờ hơ\ hùc tàm pah drim tơnơ\ mờ tu\ neh guh b^c geh dong kờl tơnguh pràn sơndră mờ kòp să jan in. bơh tu\ hơ\, să jan sơndră mờ kòp nggù geh cồng nha.

Broă sơndră tu\ gơbàn kòp tam gơl kàl:

Tu\ trồ tiah mrềt tàm mang ha là àng drim gờ`, ală he pal lơh ram ngko, ntơh, ngkời, tàm hơ\ uă ngan là 2 mpàng jơng. Pah kah lơh ram tu\ trồ mang, tu\ rê b^c. Kuơ màng ngan là lơh ram ală cau kra, kơnòm dềt mờ kòn se pa deh in.

Gơwèt mờ ală kòp lơh gơtòp uă: Pal c^t sơnơm vaccine sơndră mờ kòp jăt broă c^t sơnơm sơndră mờ kòp kòn dềt in. Tu\ geh kòp pal yal mơ anih lơh broă gah lơh sơnơm in. Mhar tam cah is cau kòp, kơrian mờ gơsơ\t tiah gơbàn kòp.

Ală cau tàm tiah geh kòp di gơlan gơbàn gơtòp jăt gùng tă nhơm pal gòm chèo muh măt, crot dà sơnơm muh, gơbàn kòp nggù den c^t sơnơm vaccine sơndră, tơmù ală dơ\ tus mờ tiah gal cau. Di lah geh kòp prơm gơl^k mhàm mờ kòp viêm não Nhật Bản pal kah gơsơ\t sơmăc, b^c tàm kơmùng, gơsơ\t kih dà tàm khàp, toah wàs rơbòng dà, [ồm sơnơm gơsơ\t sơmăc…

       Cau cih mờ yal tơng^t Ndong Brawl