VOV4.K’ho- Nàng gàr niam bơta bơtàu tơnguh bơh ală jơi bơtiàn kòn cau dê tàm tiah kal ke, Đảng mờ Dà lơgar he neh lơh uă broă dong kờl wèt tus jơnau kờ` tơn jơh jơgloh tơrmù r[ah, bơtàu tơnguh rài kis làng bol dê gơ jăt bal mờ gàr niam gơnoar kòn bơnus, tài bơta bơtàu tơnguh tơl làm bơh kòn bơnus dê, tàm hơ\ ai lài bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn tiah jơi bơtiàn kòn cau, nàng ai làng bol jơi bơtiàn kòn cau in geh bơtàu tơnguh tơl làm, geh dờp ngui ală cồng nha lơh geh bơh lơh sa- mpồl bơtiàn bơh dà lơgar dê. Dùl tàm ală broă dong kờl tơngo\ bơta sền gròi bơh Đảng mờ Dà lơgar dê gơ wèt mờ làng bol jơi bơtiàn kòn cau r[ah tàm lơgar Việt Nam là kơrnoat 134 dong kờl ù lơh sa, ù ơm, hìu ơm mờ dà ngui sa ai hìu bơnhă làng bol jơi bơtiàn kòn cau r[ah, rài kis kal ke in geh lơh jăt tàm ală nam do. Bơh broă dong kờl do, uă hìu bơnhă neh geh tơl bơta nàng brồ guh tàm rài kis.

Tàm ală nam do, dùl bơnah làng bol ơm kis tàm tiah làng bol jơi bơtiàn kòn cau ờ tơl ù lơh sa mờ geh tu\ là ờ geh ù, ờ geh hìu nàng ơm, tài bơh uă jơnau krơi is. Jăt tơrgùm kờp tus nhai 9 nam do, ồng Hà Ngọc Chiến, Kuang ătbồ Mpồl duh broă Kòn cau Quốc hội dê, pà gi\t: Bol he gam tus 58 rbô 123 hìu bơnhă ờ tơl ù ơm, 330 rbô 578 hìu bơnhă ờ tơl ù lơh sa, 96 rbô 256 hìu bơnhă geh jơnau kờ` càn priă nàng bơtàu tơnguh lơh sa, 313 rbô 219 hìu bơnhă ờ tơl dà ngui sa tàm rài kis.

Nàng dong kờl, tơrmù [à kal ke ai làng bol in, Đảng mờ Dà lơgar he neh geh broă dong kờl ù tiah ai làng bol in. Tu\ jiơ kuơmàng tàm broă bơsong broă do là tàm ngai 20/7/2004 lài do, Thủ tướng Chính phủ geh Kơrnoat sồ 134, mờ tơngume kuơmàng là dong kờl ù lơh sa, ù ơm, hìu ơm mờ dà ngui sa ai hìu bơnhă làng bol jơi bơtiàn kòn cau r[ah, rài kis kal ke in. Tài bơh dipal mờ kờ` ngan bơh Kơrnoat do dê, ală tiah neh sơrbac mhar sồr ală gah, ală kấp mhar lam lơh jăt. Ală tiah, bè: Thanh Hoá, Cao Bằng, Lạng Sơn, Phú Thọ…lơh geh khà uă mờ lơh geh jơh bal bè khà, bơta niam hìu ơm tơl ală jơnau sồr 3 kră: bơnàng hìu kră, kơlik hìu kră mờ rơkàng hìu kră. Bàr pe càr, bè: Tuyên Quang, Quảng Nam..jàu ai gah lơh broă geh gơnoar in kơlôi sơnơng nền nòn ngan bè rơndăp lơh ơnàng bơnàng hìu, dipal mờ rài kis mờ bơhiàn ờs mờng bơh yau bơh làng bol dê. Uă càr neh lơh jăt niam broă tàm pơnring kes priă pah nam nàng pơgồp priă càn, bàr pe tiah gam tă tai kes priă, hòi jà ală bơnah priă jền ndai mờ hòi jà mpồl bơtiàn tă pơgồp tai bè priă jền, ngai lơh broă, phan lơh hìu…nàng lơh hìu ai ală hìu bơnhă r[ah in, bè: Tuyên Quang, Nghệ An, Thừa Thiên- Huế, Dăk Nông, Gia Lai halà bàr pe càr neh lơh jăt niam Kơrnoat sồ 03 bơh Bộ Nông nghiệp mờ Phát triển Nông thôn dê bè kơl dơm chi nàng dong kờl hìu ơm ai làng bol jơi bơtiàn kòn cau r[ah, rài kis kal ke in.

Pal sền gròi ngan là, broă bơsong ù ơm ai ală hìu bơnhă geh ală tiah lơh bơh uă broă lơh, gùng dà lila mờ bơceh pa. Bàr pe tiah geh bă ù neh rơndăp ù tiah gơtùi ală tiah làng bol ơm kis pa, gơ jăt bal mờ rơndăp ù tiah jo\ jòng bơh tiah he dê. Do là ală tiah làng bol ơm kis niam, geh tơnguh tai tàm tơrbo\ bal phan bơna [ươn [oài bè gùng lòt, ồs đèng, dà ia…Bàr pe tiah hòi jà oh mi, gơ\p [òn tam pà bal, tăc bă ù lơh hìu ơm ai cau gam kal ke in den tàng sền bal là lơh geh broă jàu. Kơrnoat 134 neh lơh geh tơl bơta ai ală tiah in geh bơnàng jă nàng lơh jăt broă pơgồp bal ală broă lơh jơnau kờ` hơđang tàm dùl [òn lơgar bal nàng kờ` ngui geh cồng nha ală broă lơh geh bơcri priă, kung bè bơta bơceh pa, ngac ngar nhhăp nhhar bơh làng bol dê. Den tàng bè hơ\, ngui niam geh bơta pràn is tàm mpồl bơtiàn mờ lơh jăt niam jơnau đơs bơh Kơrnoat 134 dê là “Làng bol lơh is, Dà lơgar dong kờl mờ mpồl bơtiàn dong kờl”.

Ai tơl ù ơm ù lơh sa ai làng bol jơi bơtiàn kòn cau in ờ go\ di là broă gơtùi bơsong geh dùl ngai bàr ngai lơm ờ, mờ gơ gam pal kơnòm tàm bơta pràn jak mờ bơta is rơmis bơh tơl tiah dê tai. Mơkung pal ai geh priă jền nàng lơh. Bal mờ hơ\, pal mblàng yal hòi jà làng bol jơi bơtiàn kòn cau tam gơl bồ tơngoh kơlôi sơnơng, tus bal bal mờ Dà lơgar lơh jăt Kơrnoat do dùl bă geh cồng nha ngan rlau jơh. Jăt Tiến sĩ Hà Việt Quân, Kuang ătbồ Vụ Lơh broă bal Dunia, Ủy ban Kòn cau dê, đơs: Bol a` gam dan geh dong kờl gơguh tus 100 tơlak đong ai dùl hìu bơnhă ờ tơl ù lơh sa in, bơh 50% rlau hơđang, tàm hơ\ Dà lơgar geh dong kờl pơgăp 22 tơlak 500 rbô đong, gam wơl geh càn bơh priă càn ngân hàng dong kờl cau r[ah in, tơngai gơguh tus 10 nam, mờ priă cồng mìng ndrờm mờ nggùl pơndrờm mờ priă cồng ai càn gơ wèt mờ hìu bơnhă r[ah in. Bol a` kung ai tơlik ală broă lơh nàng làng bol ờ gơtùi ai geh bă ù lơh sa tai den gơtùi tam gơl lơh broă ndai. Bol a` tam gơl broă tờm bơh broă dong kờl tus broă bơcri priă, sền làng bol tiah jơi bơtiàn kòn cau là cau lơh broă bal bơtàu tơnguh bơh jơh gùt lơgar dê.

Bulah gam dùl êt bơta gơkòl, mơya broă dong kờl ù lơh sa, ù ơm, hìu ơm mờ dà ngui sa ai ală hìu bơnhă làng bol jơi bơtiàn kòn cau r[ah, rài kis kal ke jăt Kơrnoat 134 bơh Thủ tướng Chính phủ dê neh sơrbac mhar gơlòt tàm rài kis, pơgồp bơnah lơh tam gơl muh măt [òn lơgar tiah làng bol ală jơi bơtiàn. Jăt jơnau đơs bơh uă kuang bàng mờng chài gah broă lơh do dê, den do là dùl broă dong kờl di nùs làng bol, cèng wơl ală bơta kuơ ngan ngồn ai làng bol ală jơi bơtiàn kòn cau in tàm broă lơh tơn jơh jơgloh tơrmù r[ah, pơgồp bơnah sền gàr lơngăp lơngai rơndăp tăp sèng, ờdo ờdă jơh gùt mpồl bơtiàn, lơh geh bơta ring dùl nùs bal tàm tiah làng bol ală jơi bơtiàn kòn cau dê. Jơnau đơs nền bơh ồng Vũ Hồng Thanh dê, Kuang ătbồ Ủy ban Lơh sa Quốc hội dê, bè do: Do là bơta pal geh lài ngan lơh nền nàng lơh geh broă lơh broă sa ai làng bol in den hơ\ sồng gơtùi gơmù r[ah kơ\ kơl jăp. Tàm tơngai tus, pal sền gròi ngan jơnau sồr tus nam 2025, ai tơl ù lơh sa, ù ơm, hìu ơm mờ dà ngui sa ai làng bol in.

Cau cih Thu Hòa (VOV4)- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến