VOV4.K’ho - Mờ bơta kơp kờ` kàl mìr tus geh tơnhàu kòi ua\, tơngời bềng hìu, hìu nha\ geh pràn kơldang mờ git gơp cau rềp bal slơ rềp mềr rlau, cau M’nông Gar tàm kơnhòal Dam Rông, càr Lâm Đồng sùm bơyai lơh yàng geh tơnhàu phan lơh sa tơnơ\ mờ jơh kàl tơnhàu.
Jat ồng Nơm Y Biêng, kis tàm [òn Păng Pé Dơng, xã Dà Rsal, kơnhòal Dam Rông, càr Lâm Đồng, tơnơ\ jơh kac kòi, pơ\ tơngời, làng bol M’nông Gar tiah do sùm bơyai lơh yàng `ô sa chờ geh tơnhàu. Dơ\ lơh yàng geh bơyai lơh tàm lồi nam, bơh tàm hìu nha\:
Lơh yàng do geh pơrya kuơ màng ngan la ưn ngài Yàng neh ai kàl lơh sa geh tơnhàu ua\ tàm nam pa do. Pah nam lơh dùl dơ\ nàng pơdơng yàng ala\ phan bơna mờ hìu nha\ lơh geh tàm nam pa do, bè kòi, tơngời, kơphe bơh tàm suơn, tàm mìr. Lơh yàng do geh bơyai lơh is tơl hìu nha\, tàm ngai hơ\ hìu nha\ jà làng bol tàm [òn, jơi nòi, jà ala\ cau geh gơnoar tàm [òn tus chờ bal mờ hìu nha\.
Broa\ bơyai lơh yàng chờ geh tơnhàu phan lơh geh bơh cau tờm hìu ai lơh tu\ neh lơh jơh ala\ broa\, kòi phe neh jơh tơnhàu. Ồng Nơm Y Biêng ai git, lơh yàng do lài do la lơh yàng sa kòi pa, tơnơ\ do geh rơndap wơl nàng gơ di pal mờ broa\ lơh sa suơn sre slơ ngai slơ bơtàu tơngguh:
Lài do, làng bol M’nông Gar mìng lơh yàng sa kòi pa, mơya tu\ do làng bol tiah do neh trơ gùm wơl bơyai lơh bal dùl dơ\ tàm dùl ngai niam tàm nhai 12 nhai tơi. Do la dơ\ lơh yàng dờng ngan tàm nam.
Tu\ do, bol a` neh lơh ua\ ngan phan bơna bơh suơn mìr, bè kòi, tơngời, kơphe, điều, chôm chôm, sầu riêng… A` la cau dờng tàm hìu nha\, a` rơndap tap sèng kòn sau tàm hìu geh tìp mờ tòm bal. Bol a` lơh yàng nàng pơ dơng yàng in ala\ phan bơna mờ bol a` lơh geh, dan yàng ai bol a` in sùm pràn kơldang nàng lơh geh ua\ tai phan bơna rlau…
Jat bơta geh bơh tơl hìu nha\, gơjat tàm kàl tơnhàu mờ cau M’nông Gar bơyai lơh yàng dờng hala dềt, jo\ dùl ngai hala ua\ ngai. Phan pơdơng yàng mờ ỳơ sa jơh mờ [òn la sur, iar, rpu, kơnrồ… Ồng Nơm Y Biêng ai git loh rlau tai:
Hìu nha\ lơh yàng geh sur den sa sur, geh iar sa iar, geh tơrnờm den pồ tơrnờm `ô. Dilah kờ` chờ rlau, hìu nha\ jà ala\ klau pơnu tàm [òn dròng cing, ja` sơng gơr, đơs reng, tòng bơr, đơs tam pơt… ala\ ùr ơruh geh tam ya bal jat ntas mờ cing sơng gơr bơh ala\ klau pơnu. Lơh yàng do sùm geh lơh tus 2 ngai mang, gơ jat mờ hìu nha\ geh.
Dơ\ lơh yàng geh tơnhàu phan bơna bơh cau M’nông Gar geh pơrya niam ngan, ờ mìng git ưn ngài mờ kơ\p kờ` yàng ai ala\ bơta niam bơne\, mờ gam bơto bơtê kòn sau lơh ngan lơh sa, lơh geh ua\ phan bơna rlau tai. Jat ồng Nơm Y Biêng, bơh dơ\ lơh yàng do bơta git gơp [òn làng slơ kơ\ kơljap rlau:
Dơ\ lơh yàng do kơp kờ` bơto bơtê kòn sau tàm hìu mut lơh sa kàl pa, pal lơh ngan lơh sa, tơng kah oh mi, jơi nòi, làng bol [òn làng pal tam klac rlau tai, lơh jat mò pàng tơryang lơh sa, iat cau geh gơnoar tàm [òn sền gàr [òn làng ngai lơ ngò nàng lơh sa slơ bơtàu tơngguh rlau, geh ua\ rpung, rpual, ua\ tơngời rlau, suơn mìr slơ ngai slơ ua\... Lam sồr kòn sau, làng bol tàm [òn pal lơh ngan rlau tai nàng rài kis slơ ngai slơ hờm ram, tơl sir rlau.
Mờ broa\ li la chi tam phan ròng tui\ do, rài kis bơh làng bol ala\ kòn cau tàm kơnhòal Dam Rong, càr Lâm Đồng slơ ngai slơ bơtàu tơngguh, [òn làng hờm ram rlau. Mờ lơh yàng geh tơnhàu la bơhìan niam chài gam geh bơyai lơh tàm ala\ [òn làng cau M’nông Gar tiah do. Dilah geh tu\ tus còp [òn làng cau M’nông Gar tàm Dam Rong, càr Lâm Đồng tàm ala\ ngai lồi nam, bơyô geh cau tờm hìu jà tus bal `ô sa lơh yàng do, tài cau M’nông mềr nac ngan. Bơyô geh bơ`ul tàm tơrnờm bơkah, tàm ntas cing sơng gơr, jơnau tam ya niam ngan bơh ala\ klau pơnu ùr ơruh, mờ geh sa ala\ phan bơna bơkah ngan bơh brê bơnơm Tây Nguyên.
Cau mblàng K’ Brọp
Viết bình luận