Pah nam tơnơ\ jơh tơnhàu phan bơna, broa\ lơh sa (di pơgap nhai 11, nhai 12 nhai Tây), cau Rơđê sum geh bơyai lơh yàng dà mbòr, nàng kơp kờ` mìu niam, nhàc niam, lơh sa geh tơnhàu ua\, rài kis hờm ram ngai lơ ngò. Do la broa\ lơh bơhìan bơh yau [òn lơgar dê geh pơrya niam ngan tàm rài kis nùs nơm huềng sòan bơh làng bol cau Rơđê.
Tềng dà mbòr bồ tô dà nggồr nggàc ntas cing mồng dròng jơnau “Iêu Yang” (Hòi yàng). Ala\ klau pơnu ùr ơruh ngui ding gle tơm bòr dà mriềt sàng rhời geh gơ siah tàm ala\ drap yang tơrnờm nàng hòi yàng mờ ồng pàng yau rê `ô, rê sền tơl cau tàm [òn lơh yàng dà mbòr. Ồng Zim kis tàm [òn Kniêt, xã Ea Ktur, kơnhòal Cư\ Kui`, càr Daklak ai git, pah nam, tơnơ\ jơh kac kòi, cau Rơđê sùm bơyai lơh yàng dà mbòr:
Dơ\ lơh yàng dà mbòr geh bơyai lơh dùl nam dùl dơ\. Tu\ lơh yàng den pal sa sur. Tu\ lơh poac sur kung la tu\ geh lơh jơh mờ geh sa bal tềng dà mbor. Mờ kuơ màng ngan tềng mpồng [òn kung geh pơ dơng poac. Bơjơu lơh yàng kung geh juh tềng mpồng [òn.
Lài mờ ngai lơh yàng, làng bol tàm [òn geh bơyai bal lòt jì nhơt, khòm sìô sia\ nàng lơh kloh tềng ba\ ù geh lơh dà mbòr, lơh niam wơl bòng dà gơ hòr, tam gơl bòng dà pa. Tơl cau kung geh rcang lài phan nàng pơ dơng duh yàng ngai tơnơ\. Ala\ phan pơdơng yàng pal geh la dùl nơm sur mờ ala\ drap tơrnờm. Jat ồng Brin, kra [òn [òn Kniêt, xã Ea Ktur, kơnhòal Cư\ Kui`, jơh mờ [òn pal geh tus bal jơh, tơl cau lơh dùl broa\, den tàng broa\ rcang lơh yàng geh lơh sir làm ngan:
Lài mờ tu\ rcang mut lơh yàng dà mbòr, den kra [òn yal jơh tơl cau tàm [òn geh pal pơrjum, bơyai tàm jàu broa\ tơl cau in, rcang sur, iar, tơrnờm, cau bơjơu, jơh tơl cau tàm [òn, ờ geh cau lơi lòt lơh broa\.
Tu\ phan pơdơng geh ơn tơl jơh tềng anih duh khoai mbòr dà, cau bơjơu geh hòi yàng. Sơnrờp la yal mờ ồng pàng yau bè bơta geh tus tơl jơh bơh kòn sau tàm [òn, geh tus bal bơyai lơh yàng dà mbòr. Pơnjat hơ\, cau bơjơu geh mut lơh yàng. Mò Hao kis tàm xã Ea Ktul, kơnhòal Cư\ Mgar, càr Daklak ai git:
Bơjơu hòi jơh ala\ yàng, hòi yàng bơnơm, yàng dà,… kơ\p kờ` ala\ yàng sền tus dà tô sùm sàng mriềt, ờ tu\ lơi soat, tơl cau tàm [òn tu\ hùc dà do drờm pràn kơldang, ờ do ờ da\, lơh broa\ lơh sa, lơh kòi, tơngời bềng đam, tơl hìu drờm hờm ram…
Jơh hòi yàng, cau bơjơu tê at khèl, tê at đào srơp tàm dơlam dà hòr mờ pơrya ting bơtrơh jơnau jơh,bơta ờ niam kờ` bồ tô dà sùm geh sàng kloh.
Tu\ jơh lơh yàng, ala\ sap ntas cing mồng sùm geh mpong ntas. Ala\ ùr ơruh soh phan bơhìan kòn cau, tềng ngkời à` sơ\, ai plai nhồng ro mờ ding gle đơ tơm bòr dà sàng rơm hơm mriềt. Ala\ cau pơnu, ùr ơruh jat jơng cau bơjơu cèng dà neh tơm bòr cèng rê hờ [òn, siah tàm ala\ drap tơrnờm lìu dà. Làng bol tàm [òn geh `ô tơrnờm chờ hờp bal, dròng cing mồng, đơs crih tam ya tus lồi ngai.
Tàm tu\ geh lơh yàng tềng dà mbòr, hờ tàm [òn, cing mồng kung geh ja`, teh sùm mpong ntas. Bulah bè hơ\, tàm ngai lơh yàng do, cau Rơđê wèr jơh ala\ broa\ lơh ờ gơ rềng tus dơ\ lơh yàng. Tơl cau geh tus bal `ô sa chờ, kung ờ lời kơnòm dềt khat nhơl nho\, sơnđoh ntoat bu ba lềng làng lơh sơkar bồ tô dà, lơh lơ nga` tus ala\ yàng. Khi kung wèr ờ ai cau krơi mut tàm [òn. Kra [òn, ồng Áp, kis tàm xã Ea Tul, kơnhòal Cư\ Mgar, càr Daklak ai git:
Bàr đah hìu ơm bơh cau tờm dà mbòr geh kơt che brài phồng, tơnò iar mờ kòng lơh mờ gle. Gùng mut tàm [òn geh chi kang gùng, kơt ala\ che bè che brài phồng, tơnò iar, nhồng ro… nàng yal cau nac [òn ngài in git ngai do tàm [òn geh broa\ dờng, ờ ai cau krơi mut tàm [òn.
Lơh yàng dà mbòr geh tơnjơh mơ broa\ lơh jat adat pờ mpồng [òn. Cau bơjơu lơh yàng, kra [òn mờ cau tờm dà mbòr geh bal lòt pờ mpồng [òn. Tàm hìu cau tờm dà mbòr, khi kơt dùl yang tơrnờm dềt, dùl nơm iar bơyai lơh hòi yàng mờ pơrya yal tơnjơh lơh yàng, kờ` ai làng tàm [òn lòt còp suơn, còp mìr mờ ơm kis lơh broa\ sa wơl bè ờs.
Dơ\ lơ yàng dà mbòr kơ\p kờ` mìu niam, nhàc niam, rài kis ngai lơ ngò, dan làng bol sùm geh dà sàng mriềt… ai go\ bơhìan rài kis niam chài li la ngan bơh làng bol cau Rơđê dê. Dơ\ lơh yàng do, tu\ do gam geh ờ ua\ [òn tàm càr Daklak lơh, mìng gơ krơi is tu\ do la, ờ pơng gàr mpồng [òn tai bè yau, geh ai cau [òn ngài, [òn rềp geh tus bal chờ `ô sa mờ [òn tàm dơ\ lơh yàng dà mbòr.
Cau cih H’ Zawut Bya\, cau mblàng K’ Brọp
Viết bình luận