VOV4.K’ho - Lơh yàng duh mpồng bòn  bơh cau M’nông sùm geh  bơyai lơh tàm pơgap  lồi nhai prang,  sơdddờm mut tàm nhai mìu, lài mờ tu\ làng bol muh lơh mir. Do la dơ\ bơyai lơh yàng kuơ màng ngan mờ pah nam sùm pal lơh, kơp kờ` tus mìu niam, nhàc niam, hìu nha\ chờ hờp,  tơl cau drờm pràn kơldang,  broa\ lơh sa  geh tơnhàu ua\ mờ [òn lơgar pleh  ala\  gơbàn aniai  gơ tu\ tơl. Tơnơ\ do,  bol he  jòi wa\ nàng git bè dơ\ lơh yàng mpồng [òn bơh làng bol kòn cau M’nông tàm xã Ea Huar, kơnhòal Buôn Đôn, càr Daklak dùl bơhìan  bal hia\ mờ gơ cèng geh pơrya niam ngan.

Tàm àng drim ngai bơyai lơh yàng mpồng [òn, làng bol geh ơm ur bal mờ kra [òn rcang ala\ phan duh yàng. Phan pơ dơng duh yàng geh ala\ hìu nha\ rcang geh phe,  plai chi,  poac mờ trơnờm. Ngan la pal geh mbar klơm bơh ala\ cau ur tàm hìu nha\ klơm kờ` pơdơng tus mờ yàng.

Ồng Che Uyên  kis tàm [òn Nà Sược, xã Ea Huar, kơnhòal Buôn Đôn, càr Daklak ai git, tơnggu me bơh broa\ lơh yàng do la kơp kờ` [òn lơgar pleh geh aniai gơ tu\ gơ tơl, ala\ bơta ờ bơtuah.  Tu\ bơyai lơh yàng den jơh mờ [òn gơtùi ta\ pơ gồp bal blơi sur, trơnơm  mờ ala\ phan pơdơng ndai den ala\ hìu nha\ geh rcang lài is.

Gơjat mờ bơta geh he dê bơh ala\ hìu nha\ mờ phan pơ dơng yàng geh ua\ hala êt. Bal mờ hơ\,  làng bol kung rcang ala\ phan pal geh la jrềng geh lơh bơh nsồp lơ we tơnơ\ tu\ neh pat jơh dà sut. Pơnjat mờ hơ\, la che kơt ngko tê. Tơl hìu nha\ geh rcang che kơt gơ jat mờ nđờ na\ cau tàm hìu he dê, kờ` tơnơ\ jơh lơh yàng ala\ che brài do geh kơt tềng ngko tê  bơh tơl cau tàm hìu. Đơs bè bơta kuơ màng  bơh broa\ lơh yàng mpồng [òn, ồng Che Phiên ai git:

Do la  dơ\ lơh yàng neh geh bơh yô yal ngan, geh lơh gơs kờ` kơp kờ` tơl bơta niam bơne\ bơh [òn lơgar, den tàng gơ neh geh sền gàr sùm lời bơh nđờ rnàng do.  Geh ala\ bơhìan ndai he gơtùi sang mơya mìng is dơ\ lơh yàng mpồng [òn den ờ  rgơi sang. Tàm [òn a`, ờ hềt nam lơi geh sang dơ\ lơh yàng do, nam lơi kung bơyai lơh, neh gơs bơta mờng bloh. Rài yau,  tu\ gam kis den bèp a` la cau at broat lơh yàng tàm [òn. Dilah sùm lơh broa\ lơh yàng [òn den gơ geh cèng geh  bơta niam tus [òn he,  tus dà mbor [òn he, lời kòn sau  hìu nha\ in. He ròng rpu, kơnrồ kung geh slơ ngai slơ rơ\ rài rpu, kơnrồ.

Dơ\ lơh yàng geh ala\ hìu nha\ tus ur  tềng bồ [òn, anih geh rwah nàng bơyai lơh yàng. Tềng do,  kra [òn neh lơh  gơs dùl gơnơng, dùl jơnang duh khoai nàng pơdơng phan yàng in.  Tu\ ala\ hìu nha\ tàm [òn neh tus gal ngan, kra [òn geh uh dùl kơl wờk bè jơnau yal dơ\ lơh yàng mpồng [òn geh mut lơh. Kra [òn dơ\ dùl dơ\ ơn phan pơdơng yàng tềng jơnang duh khoai mờ mut lơh broa\ lơh  hòi yàng.

Lài jơh, kra [òn geh klài mhàm  sur bal mờ trơ nờm, hơ\ sồng koh 3 pơnai klờm sur,  cring tàm dùl gai geh ơn tềng bơr  drap trơ nờm. Dùl êt piang geh bơrlu\ bal mờ poac geh tah rhền, klài bal mờ dùl êt mhàm sur kờ` ơn gùt dar ala\ tồr drap tơrnờm. Làng bol kung geh ơn  sơl ala\ phan pơdơng bơh hìu nha\ geh rcang lài kềng gah hơ\ sơl. Tu\ neh jơh pơdơng,  kra [òn den  sơnđờm hòi yàng:

Ơ yàng dà, yàng bơnơm, yàng brê. Ơ huềng sòan bơh mò pàng, jơi nòi... Kơp kờ` tus ala\ yàng sền gàr [òn bol a`, sền tus tơl hìu nha\ sùm pràn kơldang, pleh geh ala\ bơta gơ tu\ gơ tơl, pleh kòp jê. Kơp kờ` mìu niam nhàc niam,  broa\ lơh sa niam, lơh kòi geh bềng đam,  tam tơ ngời tơngời sa\. Ròng rpu, gơ pu\ rơ\ rài, ròng kơnrồ, sur kơnrồ sur bềng wàng,  hìu tơl hìu chờ hờp, boh gơbài...

Tơl cau geh ntàu  gùt dar gơ nơng geh lơh bal lơh yàng. Tơnơ\ hơ\,  tơl cau ơla hìu nha\ geh jà `ô trơ nờm. Khi mìng tiam lơm, hơ\ sồng tơm bòr trơ nờm tàm nhồng cèng cê. Tơnơ\  lơh jơh hòi yàng bơh kra [òn mờ làng bol tềng mpồng [òn, den tơl cau geh cèng phan pơdơng rê hờ hìu, sền  bè la niam yàng pà. Khi cèng trơ nờm geh klài mhàm sur lơh yàng kờ` cèng bong tềng ntùng hìu hala mpồng tờm hìu ơm. Bơta do nàng geh bơtrơh, kơryan ala\ bơta aniai tus mờ hìu nha\ he. Cau dờng sơnam rlau jơh geh ai che brài pa geh lơh yàng, iu\ tàm dà trơ nờm geh klài mhàm sur, kơt che brài tềng ngo tê tơl cau, bơh dờng tus dể, mờ  pơrya tơl cau drờm geh yàng sền. Mò U Thuyn kis tàm xã Ea Huar, kơnhòal Buôn Đôn, càr Daklak boh bơr:

Tu\ tus bal dơ\ lơh yàng [òn dê den bol a` kung hòi yàng bal, jơh mờ [òn geh tus bal gal ngan. Broa\ sùm lơh yàng do la niam ngan, tài gơ geh sùm sền gar mờ lơh bơh jo\ ngan den tàng he pal sùm lơh yàng do, tus rnàng kòn sau he kung pal sùm lơh.  Tu\ tềng lơh yàng rê, cau kra rlau jơh geh kơt  ce brài tềng ngko tê bơh cau  dờng jat he tàm hìu nha\, tơnơ\ hơ\ he geh kơt che brài tus mờ cau dềt rlau mờ he tus jơh cau tàm hìu nha\, hơ\ la bơhìan bơh kòn cau M’nông he. Broa\ do nàng geh sền gàr he  ba` gơbàn kòp tê jê sa\ mờ aniai. Cau lơi kung geh pràn kơldang.

Tơnjơh  broa\ lơh yàng tàm hìu nha\, tơl cau geh  mut `ô sa, geh sa ala\ phan sa mờ he neh rcang lài. Kòn dềt den sa mbar, sa poac... cau dờng den `ô sa tềng drap tơrnờm. Tàm sap ntas mờ cing mồng, ala\ ùr ơruh klau pơnu,  cau kra, cau kơnòm geh tus bal tam ya, đơs crih chờ hờp. Ala\ jơnau tam ya,  ala\ jơnau đơs crih tam ho bal jo\ jòng tus jơh tơngai, tus tu\ trơ nờm neh  bơsàp, cau neh bơ`ul, kơnòm dềt neh lơha\ bic kèng gah bơnga\ ồs...

Mò H’ Camry Rya atbồ [òn Jang Pông, xã  Ea Huar, kơnhòal Buôn Đôn, càr Daklak đơs bè dơ\ lơh yàng mpồng [òn he dê bè do:

Jat bơhìan bơh cau M’nông tàm [òn lơgar,  pah nam gam sùm bơyai lơh  yàng mpồng [òn  tềng mpồng [òn. Kra [òn mờ atbồ [òn  la cau  bơyai lơh hòi jà làng bol tus bal lơh yàng  do. Pah nam, ủy ban xã kung  geh dong kờl bal bè pria\ jền kung bè  ai lơh. Do la bơhìan kờ` geh sền gar sùm, gơ geh bơyai lơh pah nam nàng geh jờng nùs nhơm tam klac làng bol dê, lơh ngan tàm broa\ lơh sa, phan bơna hìu nha\ slơ ngai slơ bơtàu tơngguh.

                                                Cau cih H’ Thi Rơya, cau mblàng K’ Brọp