VOV4.K’ho- Bơh rài yau, cau K’ho pin là “Geh chi dờng den hơ\ sồng geh chi dềt. Geh mè geh bèp den hơ\ sồng geh kòn. Kòn mờ ờ geh mè sền bè là hìu ờ geh bơnhă ồs, kòn ờ geh bèp den sền bè là hìu ờ geh jrong hìu”. Mờ jơnau gi\t wa\ bè hơ\, cau K’ho sền dờng màng, ki ngàm mờ duh rơngòt ngan, gi\t jơnau ngan mờ mè bèp.

Tàm ală [òn lơgar bơh làng bol kòn cau K’ho he dê, ờ geh jơnau oh kòn sền ờ sơ\p bơtrơh ờ rờm, ờ ròng siam sền gàr mè bèp, ồng mò he dê. Sơlơ\u wơl, tu\ rài kis tơl ngui tơl sa geh phan bơna, khi sùm lơh yàng kah ưn ngài dà kơlhề deh dùh, ròng siam sền gàr bòl glar kal ke bơh mè bèp dê.

Hìu ùr bơklau ồng Ka Dơng Ha Bông mờ mò Cil K’Lêu dê tàm xã Tà Nung, [òn dờng Dà Làc, càr Lâm Đồng gơlơh nggồr nggàc hô hơng rơ\ ru ngan cau pơndrờm mờ ngai bè ờs. Ngai do, pe nă kòn klau ồng mò dê lam bau lam kòn tơrgùm să bal geh tơl mat tàm hìu mè bèp dê nàng jơrnum bal bơyai lơh yàng kah ưn ngài mè bèp. Ồng mò kung jà sơl oh mi [òn lơgar tus chờ hờp bal mờ hìu bơnhă.

Phan ơn pơdơng nàng lơh yàng mè bèp in geh ală kòn cèng tus, bơdìh mờ sur neh lơh puăc jà jơh tơl nă cau, jơh tơl hìu bơnhă, là ală blah àu pa pà bèp in, dùl dang nhòng tơwan tềng ngko mè in, pang ồi mbơn mè in….Dùl tàm pe nă kòn klau bơh ùr bơklau ồng Ka Dơng Ha Bông mờ mò Cil K’Lêu dê lòt tus tềng đap mat mè bèp, cun kơltăng sền ki ngàm mờ đơs: 

“Ngai do, pe nă oh mờ kòn tus tàm do jơrnum să bal nàng bơyai lơh yàng kah ưn ngài mè bèp in, kah tus dà kơlhề deh dùh, ròng siam sền gàr, tơngơs hìu bơnhă ai bol kòn in. Bulah rài kis hìu bơnhă ờ hềt pas sơm ngan mơya bol kòn geh dùl êt phan bơna ơn pơdơng nàng lơh yàng, kơ\p kờ` mè bèp dờp phan mờ ai lơngai bol kòn in”.

Bi Liêng Jrang Di Na, là kòn ban tơnhoa ùr bơklau ồng Ka Dơng Ha Bông dê, kung jơh nùs sơl sền dờng màng ngan mè bèp mờ đơs:

“Kòn ưn ngài uă ngan mè bèp neh geh dà kơlhề deh dùh, ròng siam sền gàr bơklau kòn dê tus jak tus chài. Tu\ do, kòn ùr kòn klau mè bèp dê neh jơh dờng, kah tus dà kơlhề deh dùh, ròng siam sền gàr bơh mè bèp dê, bol kòn neh jơrnum să bal tàm do dùl nùs bal nàng bơyai lơh yàng dùl ết mờ kơ\p kờ` mè bèp dờp mờ ai lơngai bol kòn in nàng bol kòn kis jo\, kis tam klac bal, chờ hờp mờ lơh sa ngai sơlơ bơtàu tơnguh rlau tai”.

Dờp ală jơnau nting săp kơ\p kờ` niam bơne\ ngan rlau jơh bal mờ nùs nhơm niam ngan bơh ală kòn klau, kòn ban dê, ùr bơklau ồng Ka Dơng Ha Bông chờ hờp ngan tàm nùs.

Ồng kung tus nting săp kơ\p kờ` mờ ai lơngai ai jơh tơl nă kòn in, bơto tơngkah oh mi sùm tam klac bal, tàm kờ` gơboh bal, tàm ròng tàm gàr bal, ùr bơklau pal gi\t kờ` gơboh wa\ wờng bal, kis tam klac gơsòr bal tàm hìu bơnhă mờ oh mi [òn lơgar bal mờ cau gơ\p să, tơryang tơryồng lơh broă lơh sa nàng rài kis ngai sơlơ pas sơm bơtàu tơnguh rlau tai…Ồng Ka Dơng Ha Bông nam do neh tòm 81 sơnam, să jan ờ gam pràn tai, đơs:

“Ngai do, oh kòn kòn sau tàm hìu bơnhă kah tus dà kơlhề deh dùh, ròng siam, sền gàr bơh mè bèp dê, cèng tus tàm do dùl nơm sur nàng lơh yàng kah ưn ngài mè bèp.

A` dan ưn ngài ală kòn neh kis gi\t jơnau, kah wơl mờ mè bèp. Ngai do, a` kung neh jà jơh ală gơ\p [òn bơh [òn rềp [òn ngài tus bal tềng do nàng chờ hờp bal mờ hìu bơnhă bol a`, sền go\ bal dơ\ lơh yàng kah ưn ngài mè bèp bơh ală kòn bol a` dê.

Tài bơh geh bèp, geh mè den hơ\ sồng geh oh kòn, oh kòn hơ\ sồng gơ gơs jak chài kung là kơnờm jơh bơh dà kơlhề mè bèp dê”.

Bè dơ\ lơh yàng kah ưn ngài mè bèp bơh cau K’ho dê, ồng Rơ Ông Ha Krong, ơm tàm xã Dà Long, kơnhoàl Dam Rong, càr Lâm Đồng pà gi\t: Lơh yàng kah ưn ngài mè bèp do sùm geh lơh tơnơ\ tu\ kòi, tơngời neh jơh tơnhàu, phan ròng neh dờng, kòi, tơngời neh prăp bềng bong bềng đam.

Bulah bè hơ\, cau K’ho ờ go\ rồn bơklơn oh kòn, kòn sau pal lơh yàng kah ưn ngài mè bèp ờ. Gơ jat tàm rài kis hìu bơnhă dê mờ oh kòn, kòn sau tơngo\ bơta ki ngàm gi\t jơnau mờ mè bèp. Ồng Rơ Ông Ha Krong, đơs:

Kah tus dà kơlhề deh dùh ròng siam sền gàr tus dờng, den cau kòn geh lơh yàng, lơh yàng dờng halà dềt kung di lơm, gơtùi lơh yàng mè bèp in dùl nơm iar lơm kung di sơl, mìng là lơh bè lơi pal ơm kis boh bơr gi\t jơnau dòn bơr mè bèp pah ngai.

Kòn klau dờng dô bau mờ ùr, kah tus dà kơlhề mè bèp dê den wơl rê wơl còp rwàng mè bèp, ai kòn ùr dờng den geh bau geh kòn pal geh kơnòl ròng siam sền gàr mè bèp…

Cau kòn dòn bơr mè bèp dê bơto sồr, tơnơ\ do tus dờng gơ gơs cau geh kuơ ai [òn lơgar in, rài kis hìu bơnhă lơngăp lơngai chờ hờp, lơh sa bơtàu tơnguh sùm. Pơn yơu bè kòn klau geh ròng siam lòt bơsram tus gùng tus dà, tơnơ\ do geh broă lơh, mờ dô bau mờ ùr, dilah kah tus mè bèp den rê còp mè bèp, ai dilah rài kis kal ke den mìng kờ` pal kis kờ` gơboh ùr kòn hìu bơnhă he dê nàng hìu bơnhă lơngăp lơngai chờ hờp là di.

Dơ\ lơh yàng kah ưn ngài mè bèp bơh cau K’ho dê là tu\ nàng oh kòn, kòn sau tàm hìu bơnhă tơngo\ nùs nhơm gi\t jơnau mờ mè bèp, mờ mè bèp bơto tơngkah oh kòn, kòn sau kis pal gi\t tàm kờ` gơboh bal, tơryăng tơryồng lơh broă lơh sa nàng ai rài kis in ngai sơlơ niam bơne\ rlau tai.

Cau K’ho ờ go\ rồn bơklơn oh kòn, kòn sau pal lơh yàng mè bèp in, mờ kuơmàng ngan rlau jơh hơ\ là broă ơm kis boh bơr pah ngai, oh kòn, kòn sau gi\t sền gròi tus ồng mò, mè bèp.

Geh phan sa phan prăp den lơh yàng kah ưn ngài mè bèp, geh uă den lơh yàng peh sur dờng, ờ geh den mìng lơh dùl nơm iar là di; dilah ơm rềp den pal tơryăng lòt còp rwàng, ai dilah ơm kis ngài [òn den sùm kờ` gơboh hìu bơnhă bau kòn, hơ\ kung là jơnau tơngo\ bơta kis jơnau nàng mè bèp in iang nùs ờ go\ kơlôi sơnơng moăt jrùm!

Cau cih, mblàng mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’Yến