Lơh yàng lơh bòng dà ​mbòr bơh cau Sêdàng (Kon Tum)
Thứ bảy, 00:00, 19/08/2017


VOV4.K’ho - Tàm tu\ lồi nhai 8, bồ nhai 9 pah nam, jat nhai Tây, cau Sêdàng sơne\ Sêteng tàm kơnhoàl Tu Mrông, càr Kon Tum sùm bơyai lơh dơ\ lơh yàng lơh bòng  dà mbòr. Bơta krơi is tàm dơ\ lơh yàng do la dilah ờ geh su\ nàng pơ dơng yàng den, dơ\ lơh yàng ờ  geh kuơ. Dơ\ lơh yàng bòng mbòr dà la broa\ lơh tam klac [òn làng bol Sêteng sa\ tờm bal sền gàr tiah kis, kơp kờ` dà mbòr geh sơr, làng bol geh pràn kơldang, phan bơna lơh sa niam.

Dơ\ lơh yàng lơh bòng dà mbòr bơh cau Sêdàng tàm Tu Mrông sùm geh lơh  tàm 3 ngai. Ngai sơnrờp, kra [òn neh bal mờ làng bol lòt jòi tô dà cat. Tu\ jòi geh tô dà cat, kra [òn jàu tus cau klau dờng sơnam,  klau pơnu mut tàm brê kơl gle,  đơr hala sơ kàr  nàng lơh bòng mbòr dà pơndiang dà rê hờ [òn nàng kra [òn geh lơh yàng dan Yàng dà ai geh lơh bòng dà rê hờ [òn. Ồng A Bau kis tàm [òn Năng Lớn Ba, xã Đăk Sao, kơnhoàl Tu Mrông, càr Kon Tum ai git:

Jat bơhìan bơh làng bol cau Sêdàng, lài mờ tu\ tus nhai bơyai lơh `ô sa lir [ông, làng bol tàm do sùm geh lơh wơl bòng dà nàng geh dà ngui sa. Broa\ lơh wơl bòng dà la bơh cau kra [òn geh gơnoar,  yal jơh ala\ cau tàm [òn geh lòt jòi tô dà cat. Dilah go\ dà cat di pal den geh rê yal wơl [òn in, tơnơ\ hơ\,  ala\ cau klau dờng sơnam,  klau pơnu geh lòt bal lòt  kơl ding gle, đơr, sơkàr nàng lơh bòng  dà, pơlam  dà rê hờ [òn.

Adat jà `ô tơrnờm bơh kra [òn

Ngai dơ\ bar, cau ùr tàm [òn geh jàu broa\ lơh kôh gùng ba\ bơh ding dà  bơh tàm [òn tus hờ tô dà  cat, ai cau klau den lòt kơl, she tờm kơrlô, tơrbo\ bal nàng lơh bòng dà rê tus hờ [òn. Tềng dà cat, khi geh ngui đơr nàng lơh jrong ba\ bòng dà, đah đơm geh tờ gơs tơnau dà. ờ ua\ klau pơnu neh mut tàm brê jòi gle geh sa\ song ngan. Khi sreh gle jơnhua mờ song ngan, niam ngan tàm brê nàng lơh gơ nơng. Gơ nơng geh bơka niam ngan tơl ala\  bơta, geh bal bơrlều càl ntas, phan sơng bè tem…mờ geh pờ gơ nơng tềng tiah kuơ ngan đah bồ tô dà. Do geh la phan tơrbo\ nàng ala\ Yàng rê sền nùs nhơm ngan ngồn làng bol dê. Ồng A Nghich, atbồ [òn Năng Lớn Ba ai git:

Pơrya bơh dơ\ lơh yàng lơh bòng dà la kơp kờ` yàng sền jơh mờ [òn lơh sa geh ua\ tơnhàu, tơl hìu nha\ drờm geh piang sào soh,  hờm ram. Dơ\ 2 la kơp kờ` jơh mờ [òn geh ngap lơngai,  ờ do ờ da\, pràn kơldang, geh ua\ dà nàng ngui sa pah ngai. Làng bol bol a` kơp kờ` geh ua\ dà nàng tuh tàm tơngời, kòi,  chi tam…

Ala\ ùr ơruh tơm bòr dà tàm nhồng

Ngai dơ\ pe la ngai lơh yàng  tờm bơh dơ\ yàng lơh bòng dà. Jơh làng bol tàm [òn geh tus gal ngan tàm hìu chài rgơi [òn (Hìu rông). Kra [òn nting tơng kah, jàu broa\ tus tơl cau. Tơnơ\ hơ\,  mìng geh cau klau, klau pơnu hơ\ sồng geh lòt bal mờ kra [òn tus bồ tô dà, cèng bal su\ nàng sa poac duh yàng. Tus tềng bò tô dà, kra [òn geh ngui pơnìr tà` mờ đơr nàng dơp tơnau dà, pleh gơbàn sìô sia\, nha chi gơ dùh  lơh bơ\ dà. Ala\ cau klau siat su\ geh ơn tàm ding đơr. Cau Sêdàng pơrya la: Dơ\ lơh yàng bòng dà pal ngui mhàm su\ nàng lơh yàng hơ\ sồng sàng goh mờ geh ua\ bơtuah bơtoài, kờ` kòi tơngời bềng đam,  rpu, kơnrồ bềng  wàng, tơl cau pràn kơldang, dà den geh ua\, sềm,  đe, phan  brê ba`  lơh aniai phan lơh sa. Ồng A  Peo at ding  đơ mhàm su\ mờ hòi yàng:

Ơ yàng dà, yàng brê! Ngai do yàng ai bol hi in geh lơh bòng dà bơph dà tềng do rê hờ [òn. Bol a`  lơh bòng dà do la nàng pơndiang dà rê kờ` tơl hìu nha\, kòn sau geh dà tru\ piang, nàng tơl hìu nha\ geh hờm ram, pràn kơldàng at wơl, at kau, at yoas mus brê lơh mìr. Tơl cau tàm [òn ba` gơbàn kòp jê, geh bơta pràn guh tàm brê ting mòk phan brê, kup geh sềm,  pràn nàng tờ su\,  pràn nàng drơng tus mò ồng, mè bèp. Oh kòn, kòn sau geh dà pơn đum sa\ mhar dờng ngac, gơ lòng sồr,  jak chài, jơi nòi [òn rềp ngài git kờ` tam ròng sền bal, dong kờl bal, lơh sa slơ ngai slơ bơtàu tơngguh. Ơ yàng!...

Ala\ klau pơnu Sêdang dròng cing mồng

Tu\ jơh  hòi yàng, kra [òn geh tuh mhàm su\ tàm dà. Mhàm gơ bơrlu\ bal mờ dà gơ jat ding kơrlô  rê tus [òn. Đah lồi bòng dà, dùl na\ cau ùr neh kơp lài (bè ờs la pơ ùr cau kra [òn), đơ dà geh mhàm su\, tam pà tơl hìu nha\. Tơl cau ngui dà hơ\ siah tàm drap tơrnờm mờ ơn tàm nhồng cèng rê hờ hìu tru\ piang biap.

Kra [òn jà jơh tơl cau, bơh cau kra tus mờ kơnòm,  geh tus gal ngan  tàm hìu  [òn, bơyai lơh `ô sa chờ, sơnđan la lơh yàng lơh bòng dà. Tơl hìu nha\ cèng tus ala\ phan sa bơhìan, sa chờ bal tềng hơ\, `ô tơrnờm, drong cing mồng, đơs crih tam ya. Ngai chờ den chờ hờp ngan tài dà neh gơ rê tus hờ [òn.

Ơruh pơnu dròng cing mồng, đơs crih tam ya chờ dà neh rê tus hờ [òn

Tu\ do,  dơ\ lơh  yàng lơh bòng dà gam geh cau Sêteng tàm ua\ tiah bơh Tu Mrông, càr Kon Tum lơh, kơp kờ` geh khà dà  sơr ngan, mìu niam, nhàc niam, tơl hìu nha\ drờm geh rài kis ngap lơngai, hờm ram,  boh gơbài,  kòi  tơngời bềng đam, rpu, kơnrồ bềng wàng, tơl cau sùm kờ` gơboh  bal. Do kung la  broa\ nàng làng bol tam klac, at tê bal sền gàr tiah kis geh is, gàr kloh tô dà cat- bơta tơnggu rơyas bơh rài kis.

                                    Nhát Lisa cih, K’ Brọp mblàng

Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC