VOV4.K’ho - Lơh geh dùl nơm hìu pa niam bơne\ nàng kìng tơngai kìng mìu, geh anih ơm niam tàm rài kis la bơta kơp kờ` dờng ngan bơh rài kis dùl na\ cau dê. Mờ làng bol kòn cau M’nông, hìu bulah dờng hala dềt tơnơ\ geh lơh gơs ndrờm pal lơh yàng mut hìu. Bal mờ pơrya  kơlôi sơnơng hơ\, kơp kờ` cau kis tờm hìu pràn kơldang,  lơh geh ua\ phan bơna tàm lơh sa den do gam la tu\ kuơ màng ngan nàng geh jà jơi nòi mờ [òn lơgar geh chờ bal.

            Àng drim gờ`, tềng đap hìu pa lơh gơs niam, hìu nha\ bi Bơ Trường kis tàm [òn Jang Pông, xã Ea Huar, kơnhòal Buôn Đôn, càr Daklak neh ri\ ra\ cau tus lơh poac sur, lơh poac iar nàng lơh yàng mut hìu pa. Bi pà git,  do la tu\ chờ hìu nha\ dê, den tàng bi jà tơl jơh làng bol jơi nòi tus chờ `ô sa bal nàng hìu nha\ pơnjat tai geh lơh sa pas gơs rlau tai:

            Ngai do, hìu nha\ a` bơyai lơh yàng mut hìu pa, jat bơhìan den tơnơ\ hìu geh lơh gơs den pal lơh yàng mut hìu pa. A` lơh yang mut hìu pa mờ dùl nơm sur dờng, dùl nơm sur tai la lơh yàng kờ` pràn sa\ ja` hìu nha\ mờ dùl nơm  iar lơh yàng nàng yal mờ brah yàng. Lơh yàng mut hìu pa nàng he ơm tàm hìu pa geh bơtuah bơtòai, pràn kơldang rlau. Pràn kơldang den  he lơh geh ua\ phan bơna rlau, hìu nha\ tơnơ\ do slơ ngai slơ bơtàu tơnguh rlau.

            Bơh tềng mpồng hìu mut tus tàm dơlam hìu, bi Bơ Trường neh kơt lài 5 drap tơrnờm jat dùl sèng jòng. Jat bưhìan, bi kung neh jà dùl na\ cau kra [òn geh bơnga\ ngan nàng tus hòi yanhg tàm ngai kuơ màng do. Ồng Bơ Huyn kra [òn kis tàm [òn Ea Rông, xã Krông Na, kơnhòal Buôn Đôn mblàng:  Drap tơrnờm sơnrờp geh kơt rềp tơn mờ mpồng mut lik nàng geh yal mờ sồp sòan mò pàng yau, drap tơrnờm do dờng dềt drờm di lơm, lơh poac iar den kung di lơm. Drap tơrnờm dơ\ 2 la lơh yàng mut hìu pa,  pal ngui drap tơrnờm dờng, sa sur dờng. Drap tơrnờm dơ\ 3 lơh yàng tus  cau tàm hìu nha\ mờ cau tờm hìu, drap dơ\ 4 la lời tus mè bềp đah pơ ùr, drap dơ\ 5 la lời đah mè bèp đah bơklau. Ồng Bơ Huyn đơs:

            Bơh sơnrờp la he  hòi yàng duh tus sồp sòan mò pàng yau, pơnjat hơ\ la lơh yàng mut hìu pa, pơnjat tai la lơh yàng kờ` pràn sa\ ja` cau tờm hìu, tơnơ\ hơ\ la lơh yàng mè bèp 2 đah mò ồng pơ ùr,  bơklau, jơh bàr đah la pal geh.  Lơh yàng do pal  sa sur dờng, drap tơrnờm dờng,  adat do pal lơh yàng tơl den hơ\ sồng gơ tùi.

            Kung jat ồng  Bơ Huyn, bơhìan bơh cau M’nông la tu\ hìu geh lơh gơs den cau tờm hìu pal lơh yàng mut hìu nàng gơ bưtuah, dilah ờ den sồp  sòan bơh mò pàng yal geh đơs lah, hìu nha\ lơh sa ờ gơ lik lơ\ jơ kà.

            Tu\ lik lời hìu yau khi kung pal lơh yàng nàng yal mờ cau yàng, huềng sòan bơh hìu yau hơ\. Geh bè hơ\ den huềng sòan bơh hiu yau ờ lòt jòi, ờ  đơs lah. Broa\ tơngac hìu yau gơtùi  lơh  yàng mờ dùl drap tơrnờm mờ sa sur hala sa iar jat hìu nha\ geh. Tơnơ\ hòi yàng, cau M’nông geh khat gơboh geh ngui hìu yau tai hala sơr gơ hìu yau.

            Tu\ hìu pa lơh gơs,  làng bol tùi mut ơm ing. Mơya khi ờ geh ngan cèng glah glo\ mut tàm hìu pa tu\ ờ hềt lơh  yàng. Jat ồng Bơ Huyn, cau M’nông pơrya la, ờ hềt yal mờ brah yàng mờ neh sing ôs tàm hìu pa den cau tờm hìu geh gơbàn ờ bơtuah:

            Hìu pa lơh gơs den he mut ơm mo, mơya tu\ ờ hềt lơh yàng mut hìu pa den ờ hềt geh tơmut glah glo\ tàm hìu pà ờ, kờp bal sào sa mờ đơs crih đơs chờ, lơh bè hơ\ la ờ niam ờ.  Kờ` sào sa tàm hìu pa den kung pal tru\ gơm  hờ  bơdĩh hìu,  sào sa hờ bơdĩh hìu, ờ hềt lơh yàng mut hìu pa den ờ gơtùi lơh broa\ do. He pal lơh yàng hơ\ sồng pleh geh bơta ờ bơtuah tus mờ hìu nha\.

            Tàm dơ\ lơh yàng mut hìu pa,  geh dùl adat bơhìan kuơ màng la la lơh yàng pràn sa\ ja` kờ` tus jơh ala\ cau tàm hìu nha\, drờm  mờ drap tơrnờm dơ\ 3, mờ gơtùi  pồ tai ua\ ngan drap tơrnờm ndai ai tus ua\ ngan cau tàm hìu nha\ ndai dilah geh. Cau tờm hìu geh rcang  đềs, kòng lơ ngô tơl na\ cau tàm hìu. Đềs geh glòm pơ dar làm tơl nơm kòng, tu\ jơh  lơh yàng den kòng geh cau hòi yàng geh iu\ tàm  ala\  cer dà tơrnờm  geh klài bal mờ mhàm sur, bong tềng ntơh bơh tơl na\ cau tàm hìu, bơh tèng cau ùr, tơnơ\ hơ\ la bơklau, pơnjat hơ\ la ala\ kòn. Tơnơ\ hơ\  kòng geh dò tàm tê tơl na\ cau. Tơrnờm  lơh yàng geh  kơt cau lơi in den cau hơ\ geh `ô lài, pơnjat tai la pơ ùr hala bơklau bơh cau hơ\,  lồi dut la oh kòn khi.

            Lơh yàng mut hìu pa, cau tờm hìu pal jà mè bèp đah pơ ùr, đah bơklau drờm mờ drap tơrnờm dơ\ 4, dơ\ 5. Dilah mè bèp ờ gam kis tai den pal geh cau ơla la bi ùr hala bi klau nàng cau tờm hìu lơh yàng. Khi lơh bè hơ\ la nàng kờ` git jơnau mờ cau neh deh ròng siam dờng he, ai go\  bơta sền ngềr tus mờ cau dờng sơnam, kờ` pràn sa\ ja` tus cau pròt mhàm tu\ lơi kung niam rlau,  lơh sa slơ ngai slơ pas gơs rlau.

            Lơh yàng mut hìu pa mờ cau M’nông la kuơ màng rlau tai dilah he geh den pal lòt ai jơh sir srap làng bol jơi nòi mờ  gơp bơyô rềp ngài. Làng bol pơrya la hìu pa  he mut ơm den pal geh tus ua\ cau tam pà chờ, kơp kờ` den hơ\ sồng cèng wơl bơtuah bơtòai. Slơ tus ua\ cau  chờ den cau tờm hìu slơ dờp geh  ua\ jơnau nting sap niam bơne\, tu\ hơ\ hìu nha\ slơ pràn kơljap rlau, bơtàu tơngguh rlau.

                                                            Cau cih H’ Thi Rơya

                                                            Cau mblàng K’ Brọp