VOV4.K’ho-Mờ bơta kơ\p kờ` gùt nam sùm mìu nhàc niam, phan tam hòn gơs niam, di tàm ngai 30/4 pah nam, tu\ ală [ào kòi geh prăp bềng tàm bong, tàm đam, làng bol [òn Rbai, xã Ia Piar, kơnhoàl Phú Thiện, càr Gia Lai dê bơyai lơh tai dơ\ lơh yàng răc dan geh mìu.

Do là dùl broă lơh cribơyai niam chài pin dờn krơi is ngan bơh cau Jarai dê, răc dan mờ yàng ai pà mìu nhàc niam, phan tam hòn kis niam, kòn bơnus să jan pràn kơldang mu\t tàm kàl lơh sa pa.

Ală cau kra tàm [òn Rbai kung ờ go\ gi\t sơl dơ\ lơh yàng răc dan geh mìu geh lơh bơh tu\ lơi. Mờ mìng gi\t là pah nam pah tu\ tus di pơgăp lồi nhai 4, cau bơjơu rwah ngai, làng bol tàm [òn tă pơgồp bal phe, priă jền nàng rơcang phan ơn pơdơng duh khuai yàng.

Nam do, dơ\ lơh yàng răc dan geh mìu  geh làng bol rơcang lài bơh nhai 3, tơl hìu tă pơgồp 2 sơlòng phe mờ 30 rbô đong. Priă jền hơ\ geh ngui nàng blơi 2 nơm sur. Dùl nơm sur me lơh puăc ai bồ mờ tiang nàng ơn tàm sơlàu phan duh khuai. Ai dùl nơm sur ndai nàng ai jơh bal dùl [òn in sa chờ hờp bal.

Bơh àng drim gờ` ngai 30/4/2018 tơn, ngai [òn lơh yàng răc dan geh mìu, cau ùr tàm [òn tơrgùm tơl jơh mat tàm hìu kra [òn Ksor Lo, tru\ gơm biăp piang rơcang phan duh khuai. Klau pơnu să jan cham pràn tus bal nàng lơh puăc sur kung bè rơcang tơl jơh ală bơta pal geh ai dơ\ lơh yàng duh khuai in.

Ală cau ndai den lòt tus gah dà dờng Ayun, tiah cau kra [òn Ksor Lo neh lơh dơ\ lơh yàng duh khuai dà mbòr lài hơ\ nàng bơ\ dà rê tro\ tàm rlau dùl rhiang nơm drăp tơrnơm mờ làng bol [òn lơgar neh rơcang lài. Sèng bơh sơnrờp là 8 nơm drăp tơrnờm dờng nàng pơdơng ai yàng mờ mò pàng in.

Drăp tơrnờm bơh sơnrờp bơh làng bol tàm [òn lơgar tă pơgồp bal phe mờ [e\ gơs tơrnờm. 7 drăp tơrnơm gam wơl pơn jat tai pơrya tus 7 hìu bơnhă bơh sơnrờp lòt crơng gơs [òn Rbai. Tơnơ\ 8 drăp tơrnờm hơ\ den hơ\ sồng dăp dơ\ dùl dơ\ ală drăp tơrnờm bơh làng bol [òn lơgar dê.

Di 12 jơ klo ngai, tu\ mat tơngai gam jroh àng tềng hơđang bồ, kra [òn Ksor Lo lơh yàng duh khuai. Dong broă duh khuai geh kra [òn Nay Woan. Jơnang duh khuai Yàng ơnàng di pơgăp 3 thơk vuông, ơn tơn tàm gùl [làng, wơl mat jat đah tô.

                                                  Cau bơ jơu lơh yàng duh khuai

Tơnơ\ tu\ kun bồ răc dan mờ yàng trồ, yàng ù, kra [òn Ksor Lo ơn tềng jơnang duh khuai bàr pe sơnề puăc sur. Kra [òn Nay Woan yờ sơlàu phan duh khuai ơn bồ, tiang bơh sur dê, ơm bơh ngkời kra [òn Ksor Lo kun bồ bềng bơta ki ngàm. Hơ\ sồng kra [òn Ksor Lo sền dờng jơnau duh khuai mờ dà Jarai.

Tơngume jơnau duh khuai là pơdơng phan duh khuai tus ală Yàng tềng hơđang trồ, Yàng tàm ù, răc dan mờ yàng kơ\p kờ` ai lơngai ai làng bol [òn lơgar in geh dùl nam mìu nhàc niam, phan tam hòn gơs niam, jơh tơl nă cau să jan pràn kơldang.

Jơnau răc dan pa jơh, kra [òn Ksor Lo tus tềng drăp tơrnờm dờng bơh sơnrờp, sơm prih tơrnờm jà yàng. Tơnơ\ hơ\, jơh ală klau pơnu să jan cham pràn tàm [òn lòt jơng gời mờ `ô tơl drăp tơrnờm dùl êt nàng phan tam hơ\ sồng hòn gơs niam mờ geh tơnhàu uă, kòi tơnhàu geh uă. Pơn jat hơ\, là jơh ală làng bol [òn lơgar mờ cau năc kuơ `ô sa chờ hờp bal, `ô tơrnờm mờ tàm nting săp kơ\p kờ` bal mờ gơ\p ală jơnau niam bơne\ ngan rlau jơh.

Kra [òn Ksor Lo pà gi\t, Dơ\ lơh chờ răc dan geh mìu bơh [òn Rbai dê geh lơh sùm tàm ngai 30/4 pah nam neh pe pa do. Nàng oh kòn kòn sau in đòm jat lơh dơ\ lơh yàng do, kra [òn neh bơto yal wơl jơnau duh khuai ai 5 nă cau tàm [òn in, mờ pơlam ală bơhiàn mờng chài bơh yau bơh jơi bơtiàn dê. Kra [òn kơ\p kờ` làng bol [òn Rbai sùm prăp gàr ală bơhiàn niam bơne\ bơh jơi bơtiàn he dê.

Ờ mìng gơcèng bơta niam chài pơnrơ is ngan, dơ\ lơh yàng răc dan geh mìu bơh cau Jarai dê tàm Phú Thiện, càr Gia Lai gam là tu\ nàng làng bol cau Jarai sơlơ tam klac bal mờ nting tơngkah cau kơnòm să mờ sền gàr bơhiàn niam chài niam bơne\ bơh jơi bơtiàn he dê. Tus bal Dơ\ lơh yàng răc dan geh mìu nam do, ồng Siu Thiên, Chủ tịch UBND xã Ia Piar, kơnhoàl Phú Thiện  pà gi\t:

“Răc dan geh mìu là bơhiàn niam chài bơh cau Jarai dê, jơnau kờ` là nàng geh mìu nhà niam, dong chi che hòn gơs niam, phan tam hòn gơs niam, kuơmàng là ai làng bol [òn Rbai do in tam gơl rài kis. Gơ wèt mờ xã, pah nam UBND xã kung dong kờl bè bơta lơngăp lơngai chính trị, mờ phan bơna nàng lơh niam dơ\ lơh yàng do. Bol a` pal sền gàr bơhiàn niam chài bơh cau Jarai tàm do dê”.

Dơ\ lơh yàng răc dan geh mìu bơh cau Jarai dê tàm xã Ia Piar, kơnhoàl Phú Thiện geh Bộ Văn hoá, Thể thao mờ Du lịch dờp là Phan lời wơl niam chài ờ di mờ phan bơna dà lơgar dê tàm nhai 6/ 2015. Nàng dong làng bol prăp gàr mờ ngui niam phan lời wơl do, pơgồp bơnah bơtàu tơnguh lơh sa nhơl chờ mờ lơh li la tai rài kis niam chài nùs nhơm bơh làng bol tàm kơnhoàl dê, ồng Nguyễn Ngọc Ngô, Phó Chủ tịch UBND kơnhoàl Phú Thiện, càr Gia Lai, pà gi\t:

“Kơnhoàl Phú Thiện geh 16 jơi bơtiàn kòn cau oh mi ơm kis, den tàng bè hơ\ là uă ngan rài kis mờ bơta niam chài is. Kuơmàng là cau kòn cau Jarai tàm do, geh bơhiàn pin dờn bơto tơngkah kòn bơnus bềng bơta kah yau niam chài.

Bè tàm nam 1993, Bộ Văn hoá, Thể thao mờ Du lịch dờp tiah tềl lời wơl [òn Ơi gam sơnđan là tiah tềl lời wơl bơtau ồs là phan lời wơl niam chài ờ di mờ phan bơna dà lơgar dê. Nam 2015, Bộ do kung dờp yal yau Dơ\ lơh yàng răc dan geh mìu gam sơnđan là Yàng Ptao hjan là phan lời wơl niam chài ờ di mờ phan bơna dà lơgar dê.

Nàng bơtàu tơnguh mờ prăp gàr phan lời wơl niam chài bơh cau Jarai dê gơ jat bal mờ bơtàu tơnguh niam chài nhơl chờ, bơh nam 2016, kơnhoàl neh dong kờl ai làng bol in lơh ală broă lơh yàng ờs mờng bơh yau tàm [òn Rbai, bè lơh yàng răc dan geh mìu geh lơh tàm ngai 30/4 pah nam”.

Cau mblàng Lơ Mu K’Yến