VOV4.K’ho - Mờ kòn cau M’nông  tàm Tây Nguyên den rpu la phan ròng geh bơnga\ kuơ màng ngan. Rpu ờ mìng dong pràn tàm lơh broa\ sa, bơtàu tơngguh lơh sa hìu nha\, mờ gam  la phan  nàng sa poac tàm ala\ `ô sa dờng bơh hìu nha\, [òn lơgar cau M’nông dê. Kung tàng bè hơ\,  cau M’nông geh bơhìan lơh yàng rpu. Tơnơ\ do, bol he geh iat bal nàng wa\ bè dơ\ lơh yàng do bơh cau cih H’ Thi dê lơh broa\ tàm anih lơh broa\ jơnau đơs tàm Tây Nguyên

            Jat pơrya bơh cau M’nông den rpu la phan ròng kuơ màng ngan mờ pal geh bơh tơl hìu nha\ lơh  broa\ lơh sa. Tài rpu ờ mìng geh dong pràn  tàm lơh sa mờ gam là phan lơh poac tàm ala\ dơ\ `ô sa dờng, mờ ròng   geh ua\ rpu gam geh đơs tờm bơta pas jak bơh  hìu nha\. Dơ\ lơh yàng rpu pal geh lơh tàm tu\ trồ mho mang, tơnơ\ rpu neh geh rê  krơ\ tàm wàng. Mìng kờ` hìu nha\ geh rpu, ờ kờp la ua\ hal êt rpu, den khi drờm  lơh yàng rpu mờ cau tờm hìu la  cau mut lơh lơh yàng rpu. Mò mè Njran kis tàm xã Ea Huar,  kơnhòal Buôn Đôn, càr Daklak boh bơr:

            Tàm hìu nha\ a` la cau sa\ tờm  hòi yàng  rpu. Lơh yàng do gơ neh geh bơh rài yau, rài bơh mbồc mò ồng a`.  Dơ\ lơh yang bal mờ bơt akơp kờ` rpu hìu nha\ ba` gơbàn pluh,  slơ ngai slơ gơ gal rơ\ rài ngan rlau tai.

            Lài mờ tu\  mut lơh yàng rpu, cau tờm hìu rcang ờ ua\ phan  nàng  duh yàng bè nhồng dà,  piang (pal la piang pa tru\), iar hala  sur (gơ jat khà rpu bơh hìu nha\ mờ rwah phan lơh yàng gơ in di pal), dùl drap hala yang tơrnờm, dùl cùan phe, jrềng. Tàm bùi mho mang, tu\ mờ rpu hìu nha\ neh geh  rê krơ\ tàm wàng, geh kơt tềng ala\ kơnòk, cau tờm hìu bơyai lơh lơh yàng.

            Dơ\ lơh yàng rpu geh lơh 2 bơnah: Sơnrờp làng bol  geh yàng tàm hìu. Tu\ drap tơrnờm neh geh trùk dà bềng, cau tờm hìu (cau klau hala cau ùr drờm gơ tùi) geh  tơm bòr tơrnờm bềng nhồng, tơnơ\ hơ\ geh tơm bor tai tềng cher dềt. Cau tờm lơh yàng ai mhàm iar, hala sur geh lơh poac geh klài bal mờ cher  ơlak mờ geh mut lơh hòi yàng. Dơ\ lơh yàng  tàm hìu nàng geh yal ala\  yàng in git hìu nha\ bơyai lơh yàng rpu, kơp kờ` ala\ cau yàng sền. Ồng bèp Nchrim kis tàm xã Ea Huar, kơnhòal Buôn Đôn, càr Daklak ai git:

            Kờ` rcang lơh yàng rpu den bơh rài yau bơhìan do neh geh jơnau sơnđan ‘’drim lơh yàng kòi, mho mang lơh yang  rpu’’. Dilah hìu nha\ rbah den  geh lơh yang mờ drap tơrnờm mờ  dùl nơm iar.  Dilah he ờ lơh yàng rpu la ờ gơtùi,  gơ geh gơbàn kòp pluh, ờ rơ\ rài. Tơnggu me bơh broa\ lơh yàng rpu ngan la nàng pleh kòp pluh, pleh gơbàn aniai,  rpu hìu nha\ dê slơ ngai slơ deh oh  deh kòn.

            Jơh lơh yàng tàm hìu, cau tờm hìu geh lik lòt tus hờ wàng rpu nàng lơh yàng. Ala\ phan lơh yàng geh ơn mo tơn tềng đap mbồng wàng rpu. Khi ai dùl bơnah piang mờ dùl bơnah poac  ơn tềng đang ngkời ala\ rpu. Pơnjat tai la tuh dà tàm nhồng tềng jơh ala\ rpu. Tơnơ\ hơ\,  cau tờm hìu ơn tèng gah rpu me lam bồ mờ sơnđờm hòi yàng. Jơnau hòi yàng geh tơnggu me kơp kờ` yàng sền rpu hìu nha\ pleh gơbàn kòp pluh, rpu lòt  s anhơt ngài ba` gơbàn  bơs coh, ờ ja\ di lò,  ờ ja\ di lòs, ờ gơ cồt tềng tơnggu chi, ờ gơ yal da\, yal  srồng... kòp pluh pleh ngài, ra\ rài slơ ngai slơ gal rpu...Do la jơnau hòi yàng rpu bơh ồng bèp Nchrim:

            Kơp kờ` yàng sền hìu nha\ bol a`. Bol a` mìng geh rpu do den tàng gơ  kuơ màng ngan ngan mờ hìu nha\. Kơp kờ` yàng sền dong rpu hìu nha\ a` pleh gơbàn kòp pluh, pleh ja\ di da\, pleh yar srồng, pleh di tềng chi, pleh  gơ dùh tàm dà, kơryan gơ sa kòi, sa tơngời cau dê, pleh ge\,  ja\ trơm phan tam cau ndai dê.

            Tu\ jơh hòi yàng, cau tờm hìu geh jàu nhồng tơrnờm  ai tus cau tờm  lòt ê rpu pah ngai, jà  cau ê rpu `ô lài. Cau ê rpu  sa hờm, `ô soat tơrnờm den rlu hìu nha\  kung geh hờm, geh pràn. Pơnjat mờ hơ\,  cau tờm hìu  mut tàm hìu bềp,  tuh cher tơrnờm  neh klài mhàm phan sa lơh yàng bal mờ dùl êt piang  tềng gah bơnha\ ồs nàng lơh yàng. Làng bol pơrya la,  hìu bềp la tiah gàr ồs ai hìu nha\ in, bulah geh lơh lơh yàng lơi drờm geh yal mờ ơn ngài bơnha\ ồs.

            Tu\ lơh gơs ala\ bơhìan lơh yàng,  tơl cau geh dờp nam yàng. Sơnrờp la cau tờm hìu lơh yàng `ô tơrnờm lài tàm bồp, pơnjat hơ\ la cau lòt ê rpu, cau ùr dờng sơnam rlau jơh tàm  hìu nha\, cau nac geh jà mờ tơl cau tus lòt `ô. Khi geh `ô sa bal,  yal brê lơh broa\ lơh sa tus jrô bơnang.

                                                                                    Cau mblàng K’ Brọp