VOV4.K’ho - Tơnơ\ mờ kàl tơnhàu, làng bol kòn cau Rơđê tàm càr Dak Lak sùm  bơyai lơh  yàng sa kòi pa ‘’Hua\ êsei mrâo’’. Dơ\ lơh yàng sa piang pa  ai go\ nùs nhơm git ưn ngài ala\ yàng ndu neh ai mìu niam nhàc niam,  mìr sre lơh  sa niam, tơl hìu ndrờm hờm ram. Do kung la broa\ lơh tam klac mpồl bơtìan [òn lơgar  bơh cau Rơđê.

            Cau Rơđê sùm bơyai lơh yàng sa piang pa bàr dơ\ tàm dùl nam. Dơ\ sơnrờp geh lơh tàm pơgap nhai 8, nhai 9 tơnơ\ jơh tơnhàu kòi lơyah tơngai. Dơ\ bàr geh bơyai lơh tàm pơgap nhai 11, nhai 12 tơnơ\ tơnhàu jơh kòi  jo\ tơngai. Tàm  tu\ do,  geh lơh yàng ndu  yàng kòi mờ chờ sa piang pa. Dơ\ lơh yàng sa piang pa geh bơyai lơh jat tơl hìu nha\. Hìu lơi kac kòi lài den geh jà tơl cau tàm [òn tus sa piang pa. Tơnơ\ hơ\ rhời ala\ hìu nha\ tơnhàu kòi geh lơh yàng. Den tàng ngan  tàm  [òn geh gal  cau lơh yàng sa piang pa, geh tu\ geh jo\ tus mờ nhai. Bèp Nhi kis tàm [òn Drah,  xã Cư\ Né, kơnhòal Krông Buk, càr Dak Lak ai git, lơh yàng do bè chờ sa tềp sơnam pa, tơnjơh kàl tơnhàu yau,  rcang mờ kàl lơh sa pa:

            Jat bơhìan bơh cau Rơđê, nam pa den pal sa piang pa, tơl hìu nha\ bơyai lơh  yàng sa piang pa. Kra [òn tàm [òn geh hòi jà tơl cau, neh jơh tơnhàu kòi den pal bơyai lơh yàng sa piang pa nàng kòn sau sùm pràn kơldang, tus nam  geh sih tam  wơl geh tơnhàu ua\.

            Lơh yàng sa piang pa bơh tơl hìu nha\  sùm geh bơyai lơh  tàm pơgap di 2-3 ngai, tàm mìr mờ tàm hìu. Tàm mìr bơh cau Rơđê dê, mìng geh dùl ba\ ù geh kuơ, nàng pah nam lơh yàng ndu yàng kòi, sa piang kòi pa, mìng  cau ùr hơ\ sồng geh sơng ka sền gàr. Kòi geh tùk tam tàm ba\ ù do kung geh rwah lời lơh kòi sơntìl. Tu\ tơnhàu cau ùr tờm hìu hala cau  kòn ùr dờng  rlau jơh, pal kac mờ tê (dà Rơđê sơnđan la Puôt).

            Ngai sa piang pa, tềng ba\ ù geh kuơ, gơnrơh, tơl hìu  nha\ drờm pờ gơ nơng  geh rùp lơh pơgap mờ gle, pơrya la yàng sền mìr. Tơnơ\ hơ\,  ala\ cau tờm mir geh lơh yàng kòi mờ dùl drap tơrnờm, 1 nơm iar me, 7 nrang piang prùh tàm ding geh prùh mờ kòi pa tềng ba\ ù gơnrơh. Jơh lơh yàng,  tơl cau `ô sa chờ hờp bal.

            Jơh lơh yàng   kòi tàm mìr, tơl cau rê hờ [òn nàng  geh lơh yàng kòi tàm [òn mờ ala\  cau yàng ndai bal mờ mò pàng yau. Tu\ tơnhàu  kòi, cau tờm mìr geh gàr dùl sơnyùr  lời tàm mìr, dui\ jơh mờ tờm, rơyas cèng rê. Tàm hìu,  khi geh ỳông tờm kòi do tềng đang dùl  nơm sơ\ lời tus kàl tơnơ\. Gàr kòi gơ jrùh den gơ jrùh tàm sơ\, pơrya sền gàr sòan kòi.  Cau  Rơđê pơrya,  ndu yàng kòi den gơ ơm tàm ù, ai sòan kòi den gơ ơm tàm sơ\. Tu\ tùk tam den sòan kòi ơm tàm mìr,  tu\ tơnhàu den sòan kòi geh rê hờ hìu, ơm tam  bong, tàm đam. Kờ` kòi phe lơh  geh niam, tơnhàu ua\ den làng bol pal gàr sòan kòi niam, ba` lời sòan kòi gơ lòt lềng.

            Tàm  dơ\ lơh yàng sa piang pa tàm hìu,   ala\ phan  pơdơng yàng, mò pàng yau geh sur dờng, 7 drap tơrnờm, 1 glah piang bềng, 1 nhồng phe bềng. Tàm phan soh niam, cau lơh yàng (Pô riu yang) ala mat hìu nha\ geh hòi yàng nàng  đơs bơta ưn ngài tus mờ  ndu yàng kòi neh ai dùl kàl lơh sa tơnhàu ua\,  kơp kờ`  nam tus kòi phe lơh  tai geh bềng bong, rài kis hờm ram. Ồng  Kol,  kra [òn Tơng Ju, xã Ea Kao, [òn dờng Buôn Ma Thuột, ai git:

            Cau hòi yàng geh hòi yàng: ‘’Ơ yàng đah mat tơngai lik, đah mat tơngai mut,  yàng dà,  yàng bơnơm, ỳang kòi… rê  tus sa piang pa mờ hìu nha\’’. Cau hòi yàng geh lơh yàng di dùl jiơ, hòi jà jơh ala\ yàng, mò pàng yau rê sa piang pa’’.

            Mo tơnơ\ jơh jơnau hòi yàng, cau hòi yàng geh dơ\ dùl  dơ\ prih dà tơrnờm tềng bơnha\ ồs,  bòr cing,  ntùng,  đam nàng kơp kờ` bơta niam. Tơnơ\ hơ\, ntas sap cing hòi yàng ntas lờr wờr ngan. Jat ồng Diêr, kis tàm [òn Ky, sơnah [òn Thành Nhất, [òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dak Lak, dròng cing mồng, đơs Kưt, đơs tam tơrbo\... la pal geh tàm ala\  bùi  lơh yàng sa  kòi pa. Sap ntas cing  yal mờ ala\ cau yàng, mờ [òn lơgar,  rài kis neh hờm ram,  bơta jơgloh ờ gam pơhìn tai:

            Rài yau, bèp ồng  he sùm sền gàr bơhìan  kòn cau eh dê. Tu\ do kung bè hơ\ sơl. Tàm  dơ\ lơh yàng sa piang pa pal dròng cing mồng jat bơhìan bơh cau Rơđê dê.  Geh dròng jơnau cing sa piang pa.

             Tu\ jơh lơh yàng kung la tu\ `ô sa chờ hờp,  jơh mang àng. Cau ùr tờm hìu geh jà `ô tơrnờm sơnrờp, tơnơ\ hơ\ tus ala\ cau ùr  dờng sơnam ngan rlau jơh, pơnjat tai la cau dờng sơnam tàm jơi nòi,  cau tàm [òn…

            Bè pơrya  bơh dơ\ lơh yàng sa piang pa, ồng Y Kô Niê, Phó trưởng phòng atbồ bơhìan  yau chài rgơi kòn cau, di Sở văn hóa thể thao mờ du lịch Dak Lak, đơs:

            Dơ\ lơh yàng sa piang pa cau Rơđê dê geh ai go\ bơta ai sền ala\ phan bơna lơh geh, khi bơyai lơh đơs crih kòn cau mờ đơs yal. Khi bơyai lơh dùl hala bàr ngai, khi geh sa poac iar, poac sur… nàng  ai go\ phan  khi geh nàng  jà làng bol. Ai go\ nùs nhơm git ưn ngài  brah yàng neh ai khi in dùl kàl tơnhàu  geh ua\.

            Dơ\ lơh yàng sa piang pa bơh cau Rơđê geh bơyai lơh  jat tơl hìu. Mơya cau tờm hìu tu\ lơi kung jà làng bol rềp ngài, jơi nòi tus bal chờ. Do la  dùl broa\ lơh nàng đềt mềr bal cau tàm mpồl bơtìan cau Rơđê, tài bơh tu\ mus  mìr, tùk tam, tus tu\ kac kòi, drờm geh bơta  dong kờl bal bơh làng bol [òn lơgar.

                                                            Cau mblàng K’ Brọp