VOV4.K’ho - Tàm Tây Nguyên, cing mồng sùm đềt mềr mờ rài kis mpồl bơtiàn [òn lơgar. Den tàng, tàm ală [òn ndrờm geh mpồl dròng cing. Mơya, broă crơng gơs, bơto mờ geh sùm broă lơh mpồl dròng cing cau ùr den ờ uă ngan.

Tàm xã Dak Ndrung, kơnhoàl Dak Song, càr Dak Nông geh sền là tiah geh uă tàm broă prăp gàr bơta chài rơgơi ờs mờng kòn cau càr Dak Nông dê, geh pơnrơ ngan là mpồl dròng cing [òn Bu Prâng, mờ 23 nă cau tàm mpồl tơl ală sơnam, tus bal dròng cing, tamya, đơs jơnau pơn đik…

Broă geh crơng gơs mpồl dròng cing do ờ mìng lam sồr pràn ngan broă cau ùr prăp gàr bơta phan lời wơl kah yau chài rơgơi cing mồng mờ gam lơh bơta niam chài rơgơi tàm do geh tai bơta niam.

Di ngan dunia cau ùr 8 nhai 3, ală he tus tìp bal mờ jòi sền kờ` g^t wă bè nùs nhơm kờ` gơboh mờ bơta chài rơgơi bơh ală cau chài dròng cing cau ùr [òn Bu Prâng dê.

Mpồl dròng cing cau ùr [òn Bu Prâng là mìng mpồl dròng cing cau ùr càr Dak Nông dê, tơrgùm uă cau chài, kờ` gơboh mờ bơhiàn chài rơgơi ờs mờng kòn cau. Do kung là mpồl gam prăp gàr mờ dròng uă jơnau cing niam, geh pơnrơ kòn cau Mnông dê.

Jăt cau chài dròng cing Thị Nhum, atbồ mpồl dròng cing do yal, den bơh nam 2004, geh ờ uă oh mi cau ùr tàm [òn kờ` gơboh mờ bơta chài rơgơi ờs mờng kòn cau neh tơrgùm bal kờ` cri bơyai broă crơng gơs mpồl dròng cing kờ` dròng mờ prăp gàr, tơnguh bơta chài rơgơi ờs mờng kòn cau Mnông dê. Jơnau bơceh mờ jơh nùs kờ` gơboh bơh ală oh mi cau ùr neh geh cau kra tàm [òn bal mờ gơnoar atbồ kờ` bal.

Bơh 2, 3 nă cau lài ngan, mìng tàm dùl tơngai ờ jo\, ală oh mi cau ùr neh g^t dròng cing, neh g^t jan mồng tus bal, geh tu\ uă oh mi cau ùr ờ g^t dròng cing, jan mồng kung dan tus bal tàm mpồl sơl kờ` bơsram bal. Cau chài Thị Nhum yal:

-Mpồl dròng cing cau ùr [òn Bu Prâng crơng gơs bơh nam 2004, tơnơ\ mờ tu\ crơng gơs kơnhoàl Dak Song neh crơng gơs mpồl dròng cing cau ùr do. Cau geh bồ tơngoh kơlôi sơnơng tàm broă crơng gơs mờ tus bal bơto dròng cing bol a` in là ồng bèp Rin mờ ồng bèp Nhơk, tu\ do ồng bèp Nhơk neh chơ\t… mpồl dròng cing tu\ do gam lơh broă niam.

Tàm tơngai do kung geh cau kra neh chơ\t ha là ờ sô să tai kờ` tus bal, den tàng, bol a` neh bơto ală oh gam kơnòm dròng cing, tu\ neh g^t dròng den hơ\ sồng geh mu\t bal tàm mpồl dròng cing…

Kờ` geh lơh sùm broă dròng cing, ală cau tàm mpồl dròng cing neh pal lơh ngan uă broă. Is mờ cau klao, să tòm ală oh mi cau ùr là cau mè, là cau pơ-ùr den tàng pal kơlôi sơnơng mờ lơh ngan broă mờ sền gàr oh kòn. Kờ` geh dùl tơngai ru tu\ trồ mang kờ` bơsram dròng cing mờ pơrjum cri bơyai bal, uă oh mi cau ùr pal lơh sir broă tàm hìu. Cau chài dròng cing Thị Pyơn, geh bơsram dròng cing bơh nam 1993 mờ là cau tàm mpồl dròng cing yal:

-Bol a` lơh ngan tơnru tàm ală tu\ ru ha là hìu lơi geh broă kuơ màng, oh mi cau ùr tơrgùm bal dròng cing, đơs pơn đik tamya bal. Hơ\ là tơngai bol a` bơsram, tìp bal mờ dròng cing kờ` [òn lơgar in sền tơnơ\ mờ ală ngai lơh broă glar bòl.

Bơdìh mờ ală jơnau dròng cing ờs mờng, mpồl dròng cing bol a` kung neh bơceh pa rơlao 11, 12 jơnau dròng cing pa, cèng lòt pơrlòng tàm uă tiah. A` go\ pơnyờ să ngan.

Kờ` gơboh bal bơta chài rơgơi kòn cau să tòm dê, ală cau tàm mpồl neh ờ ngòt tu\ đơs, bơto sồr tus tơl broă dròng, broă tamya mờ tus tu\ do neh g^t dròng uă jơnau dròng cing yau tàm ală dơ\ lơh chờ bè: Lơh chờ tơrgùm bal [òn lơgar, lơh chờ wă năc, `ô lir bong… ha là ală jơnau dròng cing pa bè: chờ gờm Đảng, chờ gờm nam pa, pơn jờng cau ling, pơn jờng Bác Hồ…

Mpồl dròng cing geh lòt dròng uă tiah, tus bal uă broă lơh kuơ màng gơrềng tus mờ bơta niam chài rơgơi cing mồng, mùl màl: Festival cing mồng dunia tàm càr Gia Lai nam 2009, 2018; pơrlòng dròng cing mồng tàm càr Lâm Đồng, càr Dak Lak… bơta chờ bơh ală cau chài là neh ai tơngo\ nùs nhơm gơboh kờ` mờ bơta chài rơgơi mờ [òn lơgar. Cau chài Thị Nhum, atbồ mpồl dròng cing cau ùr [òn Bu Prâng pà g^t:

-Pah tu\ lòt pơrlòng ha là tìp bal mpồl sùm dròng jơh nùs, geh bal tamya, đơs pơn đik, dròng cing, jan mồng… bu\ lah trao cing me dờng ngan tàm bòr cing, `jơ\ mờr 10 k^, mơya oh mi cau ùr bol a` kung gam lơh ngan tamya niam, bol a` pơn yờ să ngan bè mpồl dròng cing, chờ hờp mờ gơboh kờ` ngan…

Pah tu\ bol a` guh jơnang dròng cing den cau sền drao chờ, tàp tê, sền go\ gơlơh chờ ngan, jơh ală cau tàm mpồl dròng cing mìng cau ùr, mờ tu\ jan mồng dờng, bol a` cau ùr să bồ dềt mờ trao mồng dờng den tàng cau sền ngềr ngan, chờ hờp ngan…

{òn Bu Prâng tu\ do ờ mìng geh gùng dă mờ cài tus tơn tàm [òn, geh gùng che ồs đèng àng… mờ làng bol gam chờ rơlao tu\ ală bơta niam chài rơgơi ờs mờng kòn cau dê geh prăp gàr, tàm hơ\ uă ngan là bơta niam chài rơgơi cing mồng. Ồng bèp Rin, cau lơh broă bal mờ mpồl dròng cing mồng cau ùr [òn Bu Prâng đơs tòm:

-Do là mpồl dròng cing mồng lam lài kơnhoàl, càr dê, pah dơ\ geh tu\ tìp bal, pơrlòng là ală cau tàm mpồl chờ hờp ngan, geh dơ\ là lòt tơn. Ờ geh cau lơi sồr cau lơi, chờ ngan. Să tòm a` kung kờ` bơto tai ai rơnàng kơnòm să in pơn jăt bal kờ` ơla ală cau neh kra, ờ tơl pràn mu\t bal tàm mpồl dròng cing.

Tềng đăp măt là ai ală cau tàm mpồl tamya tơn, bơto ală cau do in g^t dròng cing kờ` lơh kuèng rơhời, tơnơ\ do di lah ờ tơl cau den geh bơtơl tàm mpồl dròng cing mơ.

A` kơ\p kờ` ală cấp, gơnoar atbồ sền gròi rơlao tai tus mờ mpồl dròng cing cau ùr, pal là bơh xã, tus kơnhoàl sền gròi m dong kờl tus mờ mpồl dròng cing, geh kàr lơi kung di lơm, mìng là dong kờl nùs nhơm, lam sồr ală cau tàm mpồl in geh nùs nhơm lơh ngan, chờ hờp kờ` prăp gàr bơta niam chài rơgơi, ba` lời gơbàn roh…

Săp ntas dròng cing pơgồp bal mờ bơta chài rơgơi [òn lơgar ală kòn cau Tây Nguyên neh mờ gam lơh gơs bơta niam chài rơgơi krơi is tàm ù tiah Tây Nguyên do. Pơnyờ să ngan tu\ ală bơta niam bơne\ do neh geh ală cau chài jơh nùs prăp gàr, bơto bơtê ai rơnàng tơnơ\ do in kờ` prăp gàr mờ tơnguh ală bơta kuơ chài rơgơi ờs mờng kòn cau dê.

Cau mblàng Ndong Brawl