VOV4.K’ho - Tàm dơ\ sào sa pha ngai bơh ua\ ngan hìu nha\ làng bol cau Sêdang tàm Tây Nguyên, gơ lơh bè tu\ lơi kung pal geh phan sa bơhìan geh lơh bơh nha bùm blàng. Bơh tàm bơta chài bơh ala\ mò, ala\ mò, oh mi cau ùr, nha bùm blàng geh te\ bal mờ ala\ phan te\ geh is, neh gơ gơs ua\ ngan biap sa, bơkah bơnga ai go\ [òn lơgar ngan. Mpờl ngan geh 7 bơta biap sa tờm la: Biap nham bùm blàng bo\, biap nha bùm blàng sràt, biap nha bùm blàng bo\ sràt, biap pài nha bùm blàng, nha bùm blàng chàng, nha bùm blàng tơm bà mờ biap nha bùm blàng ìs ro.
Bơh yau, bùm blàng geh ua\ tiah tàm kòn cau Sêdang sền la phan sa tờm ngan. Làng bol ngui nha bùm blàng nàng tru\ biap, sa\ bùm den buh, tơm bà, tru\ pòr sa ơla piang, ua\ tiah ngui sa\ bùm blàng nàng be\ tơrnờm…
Tu\ do bulah rài kis neh ua\ tam gơl, tơl ngui tơl sa, mơya biap sa bơhìan bơh nha bùm blàng gam sùm pal geh tàm ala\ hìu nha\ cau Sêdang. Ồng A Tua kis tàm [òn Ea Mao, xã Ea Yiêng, kơnhòal Krông Pach, càr Daklak ([òn kòn cau Sêdang trờn tus kis bơh càr Kon Tum kis tàm Dak Lak bơh ala\ nam lài mờ geh tơng klàs dà lơgar), ai git, mpờl go\ ngan gam la ua\ biap sa geh tru\ gơm bơh nha bùm blàng:
Bulah bol a` gam ơm kis tàm càr Daklak mơya bol a` sùm ờ hiu\ biap sa bơhìan bơh kòn cau he dê. Biap nha bùm blàng la phan sa sùm geh tàm hìu nha\. Chờ ngan tài làng bol tàm do geh bơyai lơh `ô sa dờng hala dềt drờm geh ala\ phan sa kòn cau.
Kung bal la nha bùm blàng gơm biap, mơya làng bol kòn cau Sêdang geh gơm krơi is gơs 7 bơta biap sa geh ala\ bơta biap bơkah krơi is ngan.
Biap sa sơnrờp pal yal tus la biap sa nha bùm bo\ (Kơchâi mo\n pôm loăng): Pic nha bơnung, bo\ mờ mpal, pat dà ai sa\, pat jơh dà nàng biap ờ gơbàn eng, ơn tam glah mờ tru\, te\ mờ phan te\ geh lơh mờ nha bong ngòk brê (hlá trăng) neh bo\ lề bal mờ phe tram, te\ tai lơng kòt nha bơrhong, gơm bal mờ blơn bơtang, prền nhờk, plang, mre\, tơnơ\ hơ\ te\ boh, bong ngòk tàm glah biap, tru\ bal mờ poac đe den biap sa slơ bơkah ngan. Biap nha bùm blàng bo\ sa lơ ngồt ngan, bơkah bơh phan te\ krơi is.
Biap nha bùm blàng sràt (Kơchâi hlá pôm loăng chôu): Phan tru\ biap geh lơh sràt nha bùm blàng mờ cồng lơng kòt. He pal geh dùl nơm ding đơr kồ jòng bơh 4 tus 5 tấk, dờng di kàr ngko tê, koh ding đơr rê is tơngai di 3 ngai. Nha bùm blàng geh rào kloh, ìs tru\ trồ geh tơngai, kơp ra` dà hơ\ sồng tơmut bơl tàm ding đơr, ơn dà tàm ding đơr drờm gơbam biap, tơnơ\ hơ\ prùh ơn rềp tềng bơnga ồs.
Di 2 tus 3 mang den gơtùi ta\ nha bùm blàng neh sràt nàng cèng tru\. Gơ wèt mờ biap nha bùm blàng sràt den gơm mờ ka tàm sre tàm dà croh, te\ 2, 3 nai mre\, hala mre\ bo\ mờ boh, bong ngòt mờ ngo. Biap do sa bơkah ngan, sràt ndang, lơ ngồt ndang, sa gơmut ua\ ngan piang.
Biap nha bùm blàng pài (Kơchâi pôm loăng tơpoăng): Pic nha bùm bơnung cèng rê hơ\ sồng bo\ tàm mpal, ơn tàm ding đơr, lời tus ngai tơnơ\ hơ\ sồng cèng gơm biap. Biap nha bùm blàng pài bơkah lah ờ la bơh bơta he klài mờ ka` brê. Nàng geh ka` brê, làng bol kuah kơmhò tờm cà chích (plâi loăng ckêk) hala kơmhò tờm lăng brê (loăng tróu) cèng rê chu gơ ai bù sang cah, klài mờ nha bùm blàng, tus ngai tơnơ\ hơ\ sồng pài biap. Mờ biap pài nha bùm blàng den he pài bal mờ ntìng, poac sur, kơnrồ… biap pài mờ kơt ir, di mơ sào mờ piang bơkah ngan.
Biap nha bùm blàng sràt bo\ (Kơchâi pôm loăng teng chôu): Pic nha bùm blàng bơnung đang mìr, cèng rê po\ mờ mpal rnai dờng, tơnơ\ hơ\ geh ơn tàm ding đơr nàng lơh sràt. Pơgap di bơh 2-3 ngai den biap neh gơ sràt. Mờ biap nha bùm blàng sràt bo\ den ờ duh pat dà, gơtùi ai jơh bơh tàm ding đơr đò tàm glah, ơn dà di mơ nàng gơm. Biap nha bùm blàng sràt bo\ gơm mờ ka sồc, ka jut, te\ boh, bong ngòk, bo\ mre\ te\ tàm glah biap sràt hòi mờ sa bơkah ngan.
Bè biap nha bùm chàng (Kơchâi pôm loăng kơ-óu), mò Y Nhơn kis tàm [òn Ea Mao, xã Ea Yiêng, Krông Pach, Daklak ai git bè broa\ tru\ gơm bè tơnơ\ do:
Mờ biap nha bùm chàng ờ ơn dà, tơnơ\ pic nha bùm bơnung, rtuh kloh, rpau mờ tê di mơ, hơ\ sồng hồl bal hia\, ta\ nha bùm, ngui glah chàng den chàng nha bùm. Nha bùm chàng bè ờs chàng bal mờ ka rì, ka rì cơm hala poac sur sa bơkah ngan.
Mờ biap nha bùm tơm bà (Kơchâi pôm loăng âp) den geh broa\ tru\ gơm mờr drờm mờ gơm biap nha bùm blàng. Mò Y Num kis tàm [òn Ea Mao, xã Ea Yiêng ai git:
Nàng tru\ gơm nha bùm blàng tơm bà den kung pic nha bùm bơnung, tơnơ\ ơn gơ tàm sô bàc rào mờ dà sàng, rpau bal hia\ nha bùm, tuh dà, kơp gơ ra` dà den cèng tơm bà, tu\ nha bùm neh sin di mơ den tuh dà, ai sa\ gơm mờ ka ti sre, tru\ bal mờ bang gle, nha bong ngòk brê. Ngan la tru\ mờ bal mờ bang sràt geh lơh jơh bô eng bơh nha bùm blàng. Biap do geh bơta sràt bơh bang, mờ geh bơta lơ ngồt bơh ka ti sre.
Biap nha bùm ro (Kơchâi xú pôm loăng): Nha bùm blàng bo\ lề, pat ra` dà, lời tềng anih gơ in ra`, tơnơ\ he chàng bal hia\, tu\ mờr sin den he ơn dà dùl êt nàng gơ bam biap kờ` ba` gơbàn rơ ồ biap, tu\ soat dà den biap kung sin di mơ. Tơnơ\ hơ\ geh ngui ka` geh lơh bơh bùh tờm cà chích, tờm bằng lăng brê klài ring bal mờ boh, mre\, bong ngòk, tơmut tàm ding đơr, ơn đang pơnơr nàng lời ngui jo\. Biap nha bùm ro gơtùi lời tus mờ nhai, mờ nam kung ờ ồm. Biap sa do làng bol sa bal mờ ka dà croh buh, poac đe, den gơ sa bơkah ngan.
Biap sa bơh nha bùm blàng bơh cau Sêdang dê geh ai go\ bơta ham mhu\, tơrbo\ bơta tam gơboh bơh ala\ cau ùr tus mờ ala\ cau tàm hìu nha\. Mơ kung ai go\ bơta chài, kèr tê, chài ngan tàm broa\ tru\ gơm phan sa bơhìan yau, geh ai go\ di pal ngan la phan sa [òn lơgar mờ lơh cau nac tus hờ hìu sùm kah.Cau cih Nhat Lisa, Cau blàng K’ Brọp
Viết bình luận