VOV4.K’ho - Dơ\ prang lài do, ală càr tàm Tây Nguyên gơbàn hoàc huơr uă mờ g^t nđờ rơbô lồ ù tam phan gơbàn ờ geh tơnhào mờ cồng nha tơnhào gơmù. Kờ` làng bol tàm tiah do geh tơl bơta pràn lơh sa, Gơnoar atbồ lơgar neh do tu\ dong kờl tơmù hoàc huơr bơh trồ prang lơh aniai. Mơya, tàm broă lơh jăt, geh ờ uă [òn neh gơbàn tìs, lơh làng bol ờ su\k ơm, lơh gơbàn yă gal cau.

Ồng Hồ Văn Tình, kis tàm [òn Thiên An, ntum Ia Blư\, kơnhoàl Cư\ Pưh, càr Gia Lai geh bă suơn ơnàng 1 lồ 6 sào, tàm hơ\ geh 9 sào tam kơphe mờ 7 sào tam tiêu. Jơh bă suơn do neh gơbàn ờ geh tơnhào tài dơ\ prang pa do, hoàc huơr tus g^t nđờ rơhiang tơlăk priă. Ồng Tình ờ g^t bơta lơi bè broă dong kờl hoàc huơr bơh trồ prang lơh aniai, tus tàm tu\ go\ ờ uă hìu tàm [òn geh dờp priă dong kờl do. Nùs nhơm ờ su\k ơm bơh ồng Tình sơlơ tơnguh tu\ kơno cau yal, geh ờ uă hìu tàm [òn bu\ lah ờ geh suơn kơphe, tiêu mơya kung gam geh dong kờl priă tài trồ prang: “Trồ prang den tàng kơphe suơn hìu a` pal koh jơh ntê, tiêu kung pal sơbì gời tài ro jơh. Tơnơ\ mờ tu\ geh broă dong kờl bơh trồ prang, hìu nhă a` ờ geh dờp, tàm tu\ hìu ờ geh suơn kơphe, tiêu den geh dờp. A` kơ\p kờ` gơnoar atbồ sền wơl broă do”.

Ală broă lơh ờ di pal bè: tàm [òn bal, ală hìu làng bol hoàc huơr ndrờm bal mơya geh cau dờp, geh cau ờ geh dờp priă dong kờl; ờ uă hìu bu\ lah hoàc huơr ờ uă, mơya geh yal jơh kờ` dờp priă; tàm tu\ ală hìu hoàc huơr uă den ờ geh yal kờ` kờp dong kờl geh uă. Geh tu\ geh tiah, làng bol gam yă kuang bàng [òn, ntum sơgràm bơh broă dong kờl kờ` tam pà priă làng bol in. Bơh tu\ hơ\, lơh broă yal yă gal cau gơbàn geh uă tàm uă kơnhoàl càr Gia Lai dê. Geh pơnrơ ngan là tàm ală kơnhoàl Cư\ Sê, Cư\ Pưh, Cư\ Pah, Cư\ Prông, Đức Cơ.

Bơdìh hơ\ tai, broă lơh jăt broă dong kờl hoàc huơr gơbàn tìs tài broă ờ g^t wă bơh làng bol mờ broă lơh ờ geh kơnòl bơh kuang bàng tàm [òn, tàm ntum dê. Uă hìu làng bol ờ yal bă ù phan tam gơbàn hoàc huơr tài kơlôi là: Dà lơgar mìng dong kờl ai ală hìu rơ[ah in, hìu làng bol kòn cau in. Kuang bàng tàm [òn tơl^k khà măt ală hìu hoàc huơr den mìng geh lơh gời, ờ uă hìu yal ờ di pal, mờ gơnoar atbồ ntum den ờ sền gròi mùl màl. Ồng Nguyễn Văn Tuấn, kuang atbồ [òn 5, ntum Ia H’ Lốp, kơnhoàl Cư\ Sê đơs: “Ală nam lài kung geh broă dong kờl tài trồ prang, mơya yal den ờ geh. Nam do, 1 bơnah là tài lơh mhar ir sră nggal, tơngai ờ uă, 1 bơnah tai mìng kơlôi là bè ală nam lài ờ geh dong kờl den tàng geh ờ uă hìu tàm [òn gam ờ geh kơnòl tàm broă do”.

Ờ geh kơnòl bu\ lah neh loh làng, mơya mờ uă tơngu me, gơnoar atbồ [òn lơgar gam đơs, ờ dờp broă lơh tìs. Ồng Nguyễn Bá Hoành Thiên, kuang jăt jơng atbồ anih duh broă làng bol ntum Ia Blư\, kơnhoàl Cư\ Pưh đơs: “Tàm dơ\ sền ù tiah, ờ di là mhàr ir mờ kung ờ di là ờ ndrờm bal. Tài tơngai sền ù tiah tàm dơ\ 1 neh jơh, mơya tơnơ\ mờ hơ\ trồ prang jo\, sền ù tiah dơ\ 2 bă ù tam phan gơbàn trồ prang sơlơ tơnguh, mơya ală hìu geh sền tàm dơ\ 2 ờ hềt geh broă dong kờl ờ go\ di là ntum ờ sền tus gùng tus dà”.

Ồng Nguyễn Hữu Tâm, kuang jăt jơng atbồ anih duh broă làng bol kơnhoàl Cư\ Sê dờp, geh broă lơh ờ di pal tàm broă dong kờl hoàc huơr bơh trồ prang lơh aniai, lơh gơbàn tìs. Gơnoar atbồ ală kơnă tàm kơnhoàl Cư\ Sê gam lơh jăt ală broă lơh kờ` tơmù hoàc huơr: “Tu\ do, kuơ màng ngan là làng bol ờ hềt geh kờp den bol a` sồr gơnoar atbồ [òn pal kờp wơl, hơ\ sồng yal mờ càr in geh broă đơng lam. Mờ ală hìu hoàc huơr mìng bơh 30 tus 70% geh dờp 100% khà priă den geh ai wơl priă hơ\ kờ` tơmu\t tàm kes priă”.

Tàm dơ\ trồ prang lài do, càr Gia Lai geh rơlao 30 rơbô lồ phan tam gơbàn trồ prang lơh aniai mờ khà hoàc huơr rơlao 840 tơmàn priă. Trồ prang lơh aniai uă, tàm ală kơnhoàl, [òn drà tàm càr do. Lơh jăt broă dong kờl bơh Gơnoar atbồ lơgar bè broă dong kờl tơmù hoàc huơr tài trồ prang, mờ kes priă dà lơgar bal mờ càr, anih duh broă làng bol càr Gia Lai neh tam pà khà priă rơlao 36 tơmàn priă tus tàm ală [òn kờ` tam pà làng bol in. Jăt kơrnoăt, tơl lờ ù phan tam jo\ tơngai mờ chi sa plai jo\ nam, mìng là kơphe, tiêu, điều gơbàn hoàc huơr uă cồng nha tơnhào geh rơlao 70% geh dong kờl 4 tơlăk priă; hoàc huơr bơh 30% tus 70% geh dong kờl 2 tơlăk priă. Bal mờ priă dong kờl, càr Gia Lai kung tă kes priă rơlao 14 tơmàn 500 tơlăk priă blơi sơntìl phan tam pà làng bol in. Mơya, tài lơh ờ ndrờm bal tàm broă tam pà, den tàng uă tiah neh gơbàn yă gal cau. Kờ` tơmù bơta do, càr Gia Lai neh sồr ală gah lơh broă bal mờ anih duh broă làng bol ală kơnoàl bơyai sền gròi, lơh loh kơnòl bơh tơl nă cau, mpồl lơh broă kờ` bơsong jăt kơrnoăt tàm adăt boh lam. Ồng Trương Phước Anh, kuang atbồ gah lơh sa mờ tơnguh bơtàu [òn lơgar càr Gia Lai pà g^t: “Nùs nhơm den lơh tìs pal geh bơsong wơl. Di lah geh bơta tơngo\ ngòt rơngơ\t den pal kơrian mơ. Ngòt rơngơ\t tàm do là tă priă ờ di cau lơh gơbàn ờ pin dờn tus mờ làng bol. Di lah lơh sơgràm den pal bơsong jăt adăt boh lam. Mờ nùs nhơm den tìs tàm tiah lơi geh lơh niam wơl tàm tiah hơ\ mờ mhar tă wơl priă dong kờl bơh dà lơgar ai làng bol in kờ` tơmù hoàc huơr”.

Càr Gia Lai đơs is mờ Tây Nguyên đơs bal, pa gơbàn dơ\ trồ prang dờng ngan bơh lài tus tu\ do, lơh g^t nđờ rơhiang hìu làng bol tàm tiah do gơbàn kal ke. Broă dong kờl làng bol tơmù hoàc huơr, tơnguh wơl broă lơh sa gơnoar atbồ lơgar geh sền là di tu\ mờ mùl màl. Mơya, tàm ờ uă tiah, broă lơh jăt broă dong kờl do gam ờ geh kơnòl mờ lơh geh kuơ is, lơh làng bol ờ su\k ơm, lơh gơbàn yă gal cau. Ală broă do pal gờ` geh sền wơl kờ` lơh loh làng, pleh mờ hoàc huơr kes priă mờ kờ` broă dong kờl tus di cau.

    Cau cih mờ yal tơng^t Ndong Brawl