Kàl mìu  càl nam lài, ua\ hìu mai\ pờ tơlik ồs đèng tàm tiah tàm gùl lơgar mờ Tây Nguyên dùl ròt yuh dà lơh gơbàn hoàc  hươr dờng ngan bè kòn bơnus mờ phan bơna. Mìng is tàm Tây Nguyên, broa\ yuh dà tàm hìu mai\ pờ tơlik ồs đèng An Khê-Kang Nak tàm dơ\ mìu càl rbut dờng sồ 15 neh lơh gơbàn hoàc hươr kơnjơ\ ngan tus mờ làng bol đah đơm dà dờng Ba. Nam do, kàl mìu càl neh tus, mơya bơta sền gròi bơh hìu mai\ pờ tơlik ồs đèng yuh dà kung gam ua\ bơta ờ niam, lơh làng bol kis tàm tiah đah jum ala\ dà dờng ờ suk ngan.

Tàm dơ\ dà cò tài gơtìp bơh dơ\ mìu càl dờng sồ 15 nam 2013, bòn drà An Khê là 1 tàm 2 tiah tàm càr Gia Lai gơtìp aniai uă ngan bơh broă yuh dà hìu măy pờ tơl^k ồs đèng An Khê-Kang Nak dê. Dà yuh dờng ngan mờ ni sơna lơh rơlao 140 nơm hìu gơtìp gơbam, tơrlah, uă phan bơna, phan sa làng bol gơtìp dà pơrdô. Geh di pơgăp 900 nơm phan ròng, bal mờ uă suơn tam phan ờ jo\ tơngai kung gơtìp dà pơrdô. Ală broă lơh bơtơ\t rơbòng dà tàm [òn drà gơtìp tơrlah. Hoàc huơr tus rơlao 13 tơmàn priă.

Bơta lơh g^t nđờ rơhiang nă làng bol kung bè gơnoar atbồ bòn drà An Khê ờ su\k ơm ngan là broă lơh ờ geh kơnòl bơh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng An Khê-Kang Nak dê tu\ yuh dà mơya ờ yal di tu\ [òn drà in jăt mờ kơrnoăt. Ờ su\k ơm rơlao tai là [òn drà do kung ờ g^t jơnau yal khà dà geh yuh bơh hìu măy dê di pal mờ mùl màl lah ờ kờ` rơcang sơndră lài. Ồng Nguyễn Công Tuấn kuang jăt jơng atbồ gah lơh sa-bơ\t bơtàu broă lơh [òn drà An Khê pà g^t:“Broă yuh dà nam lài do geh uă bơta ờ di pal. Lài ngan là ờ cih măt ù tiah gơtìp gơbam dà. Ờ geh sră ù tiah hơ\, di lah yuh dà bè lài do gơbam tàm tiah lơi den làng bol ờ g^t pleh. Hơ\ là bơta mờ tu\ do mpồl sền gàr hìu măy 7 gam ờ hềt lơh. 1 hìu măy dờng, gơl^k geh bơta lơi, ha là yuh dà là tiah đah jum ờ g^t bè lơi kờ` dô. Dơ\ 2 tai là, tàm tơngai geh mìu càl dờng, yal yuh dà ờ di pal ngan sơl, mpồl đơng lam ờ tu\ lơi mờ yal di tu\ tus mờ ală ntum, sơnah bòn in g^t, hơ\ sồng ntum, sơnah [òn yal tus mờ làng bol in g^t bè broă yuh dà”.

Kung tài jơnau yal yuh dà bơh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng An Khê-Kang Nak ờ di tu\, ờ di jăt mờ broă lơh mờ ờ geh bơta lơi tơl niam den tàng neh lơh ală tiah jăt gah dà dờng Ba hờ đah jum gơtìp hoàc huơr uă ngan. Ồng Ksor Pớ kuang atbồ mpồl duh broă ala măt làng bol kơnhoàl Krông Pa đơs là, hìu măy pờ tơl^k ồs đèng An KhêKang nak yuh dà là bơta tòm lơh tơnguh khà hoàc huơr tàm do:“Bơh tu\ geh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng An Khê-Kang nak, khà dà tus ờ di bè lài do tai, tàm kàl mìu yuh dà lơh dà bam uă ngan ù tiah. Dan mờ càr bal mờ dà lơgar kơlôi sơnơng bè broă yuh dà bè lơi kờ` tơl niam”.

Tàm kàl mìu, dà tih nam 2013 neh geh g^t nđờ rơhiang nơm hìu tàm tiah đah jum dà dờng Ba gơtìp gơbam dà, uă ngan phan bơna gơtìp dà pơrdô, uă [làng sre, suơn tam tơngời gơtìp dà bam dà cò. Ală tiah tàm đah jum dà dờng Ba yă hìu măy pờ tơl^k ồs đèng An Kh-Kang Nak neh yuh dà lơh hoàc huơr tus mờ broă lơh sa bal mờ rài kis làng bol jăt gah dà dòng Ồng Trần Biểu kuang atbồ anih lơh broă ù tiah kơnhoàl Kong Cro đơs:“Hìu măy pờ tơl^k ồs đèng yal anih lơh broă sơndră mờ mìu càl dờng, dà lơh aniai kung bè anih duh broă kơnhoàl den broă yuh dà neh tus bloh, den tàng ờ thàn. Di lah bơta do gam gơl^k geh sùm, den tơnơ\ mờ ală dơ\ mìu dờng den lơh gơbàn hoàc huơr uă ngan”.

Tàm pơrjum cri bơyai “Sền gàr kơl jăp ù mờ dà, sơndră mờ trồ prang, dà bam, dà cò, ù klàr mờ tam gơl trồ tiah tàm Tây Nguyên” geh Viện hàm lam khoa học mờ công nghệ Việt Nam pơgồp bal mờ ală gah, mpồl lơh broă 5 càr Tây Nguyên bơyai lơh nhai 11/2013 tàm bòn dờng Pleiku, càr Gia Lai tơl^k, broă dà bam, dà cò gơl^k geh bơh tàm broă yuh dà bơh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng tus tàm tiah đah jum neh geh ală kuang bàng đơs bè là bơta pơhìn aniai uă ngan. Geh pơnrơ ngan là tàm dơ\ mìu càl dờng sồ 15 nam 2013, ală hìu măy pờ tơl^k ồs đèng tàm Tây Nguyên, tàm hơ\ geh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng An Khê-Kang Nak neh pơgồp bal uă ngan lơh tiah đah jum gơtìp bơbam dà uă rơlao, tơngai jo\ rơlao mờ hoàc huơr uă rơlao.

Bal mờ hơ\, Viện hàm lâm khoa học mờ công nghệ Việt Nam gam đơs tus 1 bơta pơhìn aniai uă ngan ndai tai tàm kàl mìu, càl dờng hơ\ là bơta rềs àr tài tơrlah bơtơ\t hìu măy pờ tơl^k ồs đèng, kuơ màng ngan là tus mờ ală hìu măy pờ tơl^k ồs đèng di mơ mờ dềt. Dơ\ tơrlah bơtơ\t hìu măy pờ tơl^k ồs đèng Ia Krêl 2 tàm ntum Ia Dom, kơnhoàl Đức Cơ, càr Gia Lai nhai 6/2013 là 1 cơng tàng pà go\ ngan.

Sền go\ ală broă gơl^k geh uă ngan gơrềng tus mờ ală hìu măy pờ tơl^k ồs đèng dê, tàm dơ\ lơh broă pa do bơh mpồl đơng lam Tây Nguyên mờ mpồl đơng lam Đảng càr Gia Lai, ồng Trần Việt Hùng kuang jăt jơng atbồ đơng lam Tây Nguyên pà g^t, mpồl đơng lam Tây Nguyên geh pơgồp bal mờ ală gah, mpồl lơh broă dà lơgar bal mờ gơnoar atbồ ală càr kờ` sền wơl, sơbì ală broă lơh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng ờ hềt geh lơh. Mờ ơm ing ờ uă broă lơh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng ờ tơl kơl jăp tàm broă lơh tus mờ tu\ neh lơh gơs ală bơta aniai ờ niam tus mờ rài kis làng bol:“Ală broă lơh gam rơcang bơcri priă lơh rơcang lơh mờ go\ gơtìp aniai uă ir tus mờ tiah kis, tus mờ ù tiah, tus mờ rài kis làng bol mờ gùng dà, broă tơm ntrờn ù tiah, mờ jơnau yal gơrềng tus mờ tiah kis ờ niam den ờ ai lơh Mpồl đơng lam Tây Nguyên geh pơgồp bal mờ ală gah, mpồl lơh broă dà lơgar tus do geh dan mờ gah kă bro dà lơgar pal đơng lam tơrgùm bal, ba` lời gơl^k geh ală hìu măy opờ tơl^k ồs đèng di mơ mờ dềt càr sền gàr”.

Ală kal ke tàm broă sền gàr, sền gròi broă lơh ală hìu măy pờ tơl^k ồs đèng neh mờ gam lơh gơl^k ală bơta ờ niam tus mờ ù tiah Tây Nguyên bal mờ ală tiah rềp bal, tiah đah jum ală dà dờng. Kàl mìu, dà tih nam 2014 tàm Tây Nguyên neh tus, ală kal ke bơh nam lài gam kơ\p kờ` bơsong.

                                                                  Cau mblàng Ndong Brawl.