Bè hơ\, tơnơ\ mờ ala\ nhai ơm rlô bơkang, oh kòn bol he neh mut tàm dùl sơnam bơsram pa, rcang sơnđờm nam bơsram pa.

            Bal mờ broa\ blơi sra\ mai\, sra\ cih, ào mpha pa ai oh kòn in geh lòt bơsram, dùl bơta mờ geh lơh cau mè, cau bèp kung gam lơh ngan sền gròi, hơ\ la pràn kơldang sa\ ja` oh kòn he in. Jơnau ngai do, geh đơs bè ờ ua\ bơta  kòp gơbàn tàm kơnòm bơsram mờ lơh kơnòm bơsram bươn ngan gơbàn mờ broa\ pal pleh.

            Geh dùl bơta geh lơh bol he ờ suk ngan la mờ bơta kòp jê mờ sơnam gam lòt bơsram ala\ oh dê bươn ngan gơbàn kòp, bè kòp nggùh, jê mat, toh ut, jơng tê bơr…den ala\ bơta gơbàn ndai bè mat gơbàn mat miô\p gam sơnđan ma kòp mat sền rềp, sền ngài ờ loh, gơbàn kue ntìng gòr, lơh ờ niam tàm bồ tơngoh kung gam  la bơta pơhìn ngan tus mờ ala\ oh.

            Mờ dùl tàm ala\ bơta đơs la bơta geh kòp tàm kơnòm bơsram slơ ngai slơ gơbàn ua\ ngan mờ gơs la bơta ờ suk ngan bơh ua\ cau mè, cau bèp la kòp gơbàn mat sền ngài ờ loh hờ kơnòm dềt. Jat ala\ cau jak  đah gah sơm kòp mat, den kòp mat sền ngài ờ loh den tu\ do gam gơbàn mhar ngan tàm lơgar he.

            Gơbàn geh tờm ngan bơh kòp mat sền ngài ờ loh ờ hềt geh git loh làng ngan, mơya bơh sền sơnơng, cau geh dờp go\ ala\ broa\ lơh kờ` geh bơta lơh broa\ mat dê tàm tơngai jo\, bè sền ala\ khà sồ dềt, sền sra\ ua\, geh lơh broa\ tềng vi tính tàm bơta ờ tơl àng geh gơ lơh tus bơta mat sền ngài ờ loh, gam sơnđan la  mat miô\p.

            Ala\ mè bèp kơnòm bơsram kờ` pal tơng kah bơdĩh mờ gơbàn gơ tờp bơh gơ lời wơl, bè kòn se pa deh mờ kơnjơ\ sa\ ờ tus 2 kh mơ gùl, kòn se den ờ tơl nhai den gơbàn kòn se bic ờ tơl hala bic ê\t ir, khà kơnòm dềt sền tivi rềp  ir kung bươn ngan gơbàn  mat sền ngài ờ loh.

            Ala\ mè bèp kơnòm bơsram kung pal tơng kah ngan tơngai kơnòm dềt bơh 7 tus 9 sơnam mờ bơh 12 tus 14 sơnam, tàm tơngai do, di lah bol khi bic ê\t ir, hala ờ tơl tu\ jiơ bic tài bơh mè bèp sồr bơsram ua\ ir den bươn ngan gơbàn mat sền ngài ờ loh. Dilah ngai lơi kơnòm dềt kung sền tivi ua\ rlau 2 jiơ, mờ ngài bơh tivi rềp rlau 3 thơt den geh lơh gơmù bơta sền ua\ ngan mờ gơlam tus mat sền ngài ờ loh.

            Bè hơ\, ngan la geh dùl jơnau lùp mờ ala\ cau bèp, cau mè gam sền gròi ngan la: Lơh mbè lơi nàng oh kòn he ba` gơbàn kòp mat sền ngài ờ loh?

            Jat ala\ cau jak tàm gah do,  dùl tàm ala\ bơta tờm ngan nàng kòn bơyô ba` gơbàn kòp mat sền ngài ờ loh, hơ\ la pal sùm geh tơl nàng niam tlau jơh tu\ khi sền sra\ hala bơsram sra\. Bơta pal kah ngan la jơh mờ àng pràn ir hala àng ờ loh drờm lơh mat kơnòm dềt bòl glar, kờ` pal pleh. Ba` lời kơnòm dềt sền sra\, cih sra\  sùm tàm tu\ jiơ jo\ jòng. Kung bàn lời kơnòm dềt sền tivi sùm 2-3 jiơ tơn mờ pal sền gròi geh bơta cah ngài bơh broa\ sền sra\ hala cih sra\ bơh kơnòm dềt.

            Ngài niam rlau jơh bơh  mat tus mờ pang sra\,  pơ àr sra\ la bơh 30 tus 50 phơng. Bơta nggui bơsram bơh kòn dềt pal ìol. Tu\ ờ cih ba` lời bồ kơnòm dềt sơrling dùl đah hala bic sền sra\, sa ndang sền sra\ ndang. Pal sền tus broa\ phan sào sa tus mờ kơnòm dềt. Ai kơnòm dềt sa ua\  phan sa geh ua\ protein mờ vitamin. Tu\ bơsram kal ke ir, slơ pal sa bơkah, tơngguh tàp pràn sa\ ja`.

            Kơnòm dềt pal sùm geh lòt kham sền loh bơh mat dê pal dùl nam dùl dơ\ nàng sền gàr bơta  dờng pràn di pal bơh mat dê. Dilah bơyô geh pin pơrdah kòn he gơbàn kòp mat miô\p hala mat sền ngài ờ loh, pal lòt kham bơta sền loh mat dê kòn in mo, kờ` bal lời gơ lơh kơnjơ\ rlau wơl. Tu\ niam rlau jơh nàng lòt was sền loh bơh mat kơnòm dềt in la lài mờ tu\ bol khi geh lòt bơsram. Mat sền mờ bơta mat gơbàn kòp  mờ ờ git gờ` geh lơh gơbàn  jơ ngo mat tơnơ\ do, ngan la tàm tu\ tơngai tờm ngan bơta bơta dờng mat dê.

            ………………………………..

Bal mờ  mat sền ngài ờ loh  den oh kòn he gam pal gơtìp mờ uă bơta kòp tàm gùng bơsram ndai. Kờ` g^t rơlao tai bè kòp tàm kơnòm bơsram kung bè ală bơta kuơ màng ndai kờ` dong kờl ală kơnòm bơsram pleh mờ kòp geh cồng nha, cau ai tơng^t jơnau đơs tàm jơnau đơs do neh geh dơ\ lùp mờ pơgru Nguyễn Hoá gơnoar jăt jơng atbồ Gah bơto bơtê mờ bơsram càr Kon Tum bè broă do.

- Ơ ồng Nguyễn Hoá, ồng gơtùi pà g^t tơrgùm bal bè kòp tàm kơnòm bơsram gam sơlơ ngai sơlơ tơnguh uă tus mờ rài tơnơ\ do he dê?

Thầy giáo Nguyễn Hoá: Do là broă mờ mpồl bơtiàn sền gròi ngan mờ kung mờng gơl^k geh tàm ală hìu bơsram. Ală kòp tàm kơnòm bơsram geh ờ uă kòp bè do: lài ngan là kòp  mat sền ngài ờ loh. Dơ\ 2 là kòp koe ntìng gòr ngkời. Dơ\ 3 là bè bơr, sề. hơ\ sồng ờ niam nùs nhơm, rơgai jòr, lơmă ir.

-He gam đơs bè kòp tàm kơnòm bơsram tus mờ ală kơnòm bơsram. Bu\ lah bè hơ\, bơta gơl^k geh kòp tàm kơnòm bơsram geh uă tu\ ờ di bơh tàm broă bơsram sră? Den jơnau đơs ồng dê bè bơta do bè lơi?

Thầy  giáo Nguyễn Hoá: Geh uă tu\, bơta gơl^k geh tòm ngan là jơnau kơ\p kờ` bơh cau mè, cau bèp kơnòm bơsram dê uă ir. Hơ\ là kơ\p kờ` oh kòn geh bơsram jăk, hơ\ sồng bơta do, bơta ndai mờ ờ sền gròi tus mờ rài kis, broă bơsram sră bal mờ bơta pràn kơl dang să jan ală oh. Bè tàm hìu bơsram, hơ\ sồng lòt bơsram bơtơl tai. Hala bơyai lơh bơsram tàm hìu nhă ờ ndrờm bal, ờ di pal, den tàng lơh gơl^k geh bơta ờ niam bè nùs nhơm bồ tơngoh. Mờ bơh tàm bơta ờ niam hơ\, lơh gơl^k geh kòp sơnđan là ờ niam nùs nhơm. Den tàng, bơh tàm hìu bơsram kung pal lơh bè lơi tam gơl mờ bơto pơlam ală cau mè, cau bèp kơnòm bơsram in kờ` ală cau mè, cau bèp kơnòm bơsram geh 1 broă bơyai lơh geh rài kis tàm hìu di pal kờ` dong kờl ală oh.

- Gah bơto bơtê mờ bơsram càr Kon Tum neh lơh bè lơi kờ` kơrian kòp tàm kơnòm bơsram  tus ală kơnòm bơsram in?

Thầy  giáo Nguyễn Hoá: Pah nam, tàm tơngu me đơng lam bơh Gah bơto bơtê mờ bơsram dà lơgar dê geh pơgồp bal mờ Gah lơh sơnơm dà lơgar, gah bơto bơtê mờ bơsram càr Kon Tum geh pơgồp bal mờ gah lơh sơnơm càr Kon Tum lòt sền gròi kờ` g^t bè kòp gơl^k geh. Tàm tơngai tus, Gah bơto bơtê mờ bơsram càr Kon Tum geh bơ\t bơtàu rơndăp broă. Lài ngan, tơnguh bè broă sền gròi gơrềng tus mờ ală kòp tàm hìu bơsram. Dơ\ 2 là tàm tơngu me hơ\ kung neh bơ\t bơtàu rơndăp broă bơto sồr ală hìu bơsram pal sền gròi uă rơlao kờ` lơh bè lơi ai tơl^k tiah niam ờ gơl^k geh tus mờ ală kòp bè hơ\. Bè jơnờng, kơ[àng pal di pal mờ kơrnoăt bơh Gah bơto bơtê mờ bơsram neh ai, di pal mờ sơnơm kờ` ală oh in nggui. Bơto sồr ală oh in nggui niam kờ` pleh mờ ală kòp bè hơ\. Ha là bè broă pơs wàs kloh niam tàm hìu bơsram, mùl màl là bè tơngai sòl pal geh tơl kờ` tơmù kòp mat sền ngài ờ loh. Kòp lơmă ir Gah bơto bơtê mờ bơsram càr Kon Tum neh sồr ală hìu bơsram geh lơh broă mờ mè bèp kơnòm bơsram, tàm hơ\ uă ngan là ală oh gơtìp lơmă ir kờ` pơlam mè bèp kơnòm bơsram kờ` tàm rài kis geh lơh niam wơl tus mờ ală oh in, tơmù kòp lơmă ir do. Sơlơ\u wơl mờ hơ\, tàm bơta kòp rơgai, jòr kung pal geh mè bèp sền gàr sơl.

-Ồng geh jơnau bơto sồr lơi tus mờ mè, bèp mờ ală kơnòm bơsram neh gơtìp ală kòp tàm kơnòm bơsram?

Thầy giáo Nguyễn Hoá: Lài ngan là jăt mờ tơl bơta kòp kờ` tàm tơngu me hơ\ tơl hìu bơsram kung bè cau mè, cau bèp kơnòm bơsram pal g^t. Kòp hơ\ gơl^k geh bè lơi? Gơl^k geh tàm bơta lơi? Tàm tơngu me hơ\ geh broă sơndră mờ kơrian. Bè tu\ do tus mờ kòp sền ngài ờ loh măt, kòp do krơi is mờ ală kòp ndai. Lài ngan là pal lòt sền gròi sền măt ală kơnòm bơsram bè lơi mờ gơtìp ờ loh tàm khà lơi? Tàm tơngu me hơ\, pal geh broă kờ` dong kờl. Mùl màl tàm do là măt krơh. Măt krơh pal geh was di pal mờ khà măt gam ờ loh. Di lah ờ bè ală kơnòm gam tàm khà jroă mờ ờ tar măt krơh den măt sơlơ ờ loh ngan. Den tàng, a` kờ` đơs la jăt mờ khà kòp mờ cau mè, cau bè kơnòm bơsram bal mờ hìu bơsram pal lơh bè lơi geh broă lơh mùl màl.

-Dan ưn ngài ồng bè dơ\ boh bơr do.

Dùl nam bơsram pa neh tus, kơ\p kờ` ală jơnau g^t wă kuơ màng do geh dong kờl ală hìu bơsram, cau mè, cau bèp bal mờ să tòm tơl nă kơnòm bơsram pal sơndră mờ kòp tàm kơnòm bơsram geh cồng nha.