VOV.K’ho-Rơndăp broă lơh ntrờn ơm kis pa [òn kòn cau Mông tàm xã Ea Kiết, bơh Phòng Dân tộc kơnhoàl Cư\ Mgar càr Daklak lơh cau tờm bơcri priă. Jơnau kờ` là ai ală hìu làng bol kòn cau Mông ntrờn bơdìh mờ broă rơndăp lơh gam ơm kis tàm tiah brê lơh sa gơ wèt bă brê bơh Công ty Lâm nghiệp {uôn Yă Vâm dê tus ơm kis kơ\ kơl jăp dùl bă tiah.

Mờ khà priă bơcri gơguh tus 16 tơmàn, lơh neh 10 nam do mơya rơndăp broă lơh ơm kis kơ\ kơl jăp dùl bă tiah [òn kòn cau Mông ờ go\ lơh geh cồng nha bè jơnau kơ\p kờ`. Hơ\ là uă ngan làng bol kung gam ơm tàm sươn mìr tàm brê mờ ờ go\ bài kờ` rê ơm kis dùl bă tiah.

Tiah ntrờn ơm kis pa kơ\ kơl jăp dùl bă tiah (xã Ea Kiết, kơnhoàl Cư\ Mgar) ơm rềp kềng gùng lă cài kơnhoàl, geh mat sơnđan là {òn kòn cau Mông. Ồng Hoàng Văn Páo, Kuang atbồ [òn pà gi\t: Tu\ ntrờn rê tus tàm do, tơl hìu bơnhă geh pà 6 chuồng ù nàng lơh hìu, lơh sươn. Làng bol geh lơh sră cih mat ơm kis, tam bau geh lơh sră tam bau, deh kòn geh lơh sră cih mat yal deh…

Mơya, rê ơm tàm [òn pa, mìng geh bol kơnòm là chờ hờp lơm, tài bơh bol kơnòm lòt bơsram rềp, hìu bơsram niam, mờ geh tai ồs đèng pờ àng nàng bơsram, sền ti vi. Cau dờng den ờ go\ cau lơi kờ` ờ, tài bơh ờ geh ù nàng lơh sa, hìu đam den rơndăp tăp sèng geh lơh rềp bal, tam dùl êt biăp neh kal ke, den broă ròng iar, ròng sur sơlơ kal ke rlau tai.

 Ồng Páo đơs, là kuang atbồ [òn den tàng he pal lam lài ntrờn hìu, đơs ngan là uă làng bol là cau ờ bài kờ` lòt ntrờn ờ. Ồng Hoàng Văn Páo, đơs bè do:

            Tàm ne cau gam kơlôi rơcang là dilah ntrờn tus đah do den ngòt dà lơgar ai wơl ù den tàng ờ go\ bài kờ` ntrờn. Dơ\ bàr tai là jat bơta bơhiàn mờng quèng is bơh kòn cau dê den là kờ` ơm kis rềp tàm sươn mìr, biăp bùm tam is sa is.

Mờ ntrờn tus [òn pa, dà lơgar kung mìng dong kờl là pà dùl bă ù ơm lơm. Ai ù lơh sa den tàm gơ ơm tàm [òn ne, tus kàl tơnhàu, ngai lơi kung pal lòt rê den là roh uă ngan tu\ tơngai.

Bol a` mu\t tàm tiểu khu 540 mờ 544 gơ wèt bă brê bơh Công ty Trách nhiệm hữu hạn Một thành viên Lâm nghiệp Buôn Yă Vâm dê. Do là tiah ơm kis bơh làng bol kòn cau Mông ntrờn ơm kis bơdìh mờ broă rơndăp lơh bơh tiah ndai tus.

Brê tàm do neh gơtìp sơgràm mìng gam wơl bàr pe tờm chi lơm rơyah rơyơ jơh, ala tàm hơ\ là ală sươn kơphê gam lì bơkàu bò làc jơh, sươn tiêu mờ sươn điều tàm pơn jat gơ\p jòng ngan bơh dòr do tus dòr ndai. Tàm bơrlu\ bal tàm sươn chi công nghiệp là ală hìu ơm, geh hìu den lơh khat bè, geh hìu den lơh mờ sơmang dờng niam ngan.

Bol a` mu\t tàm dùl nơm hìu lơh mờ mpàn niam bơne\ ngan geh lơh tàm gùl sươn plai kroăc tơ\t uă ngan plai. Cau tờm hìu là cau klau pơndềt să ngan mờ song dơ pă. Ồng yal is să tờm là Ma Seo Chảo, deh nam 1953, lài do neh geh tu\ lòt ling mờ lòt tam lơh tàm rài tam lơh Hồ Chí Minh, tam lơh tus tàm Sài Gòn nam 1975- ồng Chảo yal bè hơ\.

Ồng Ma Seo Chảo

Nam 1999, kung tài bơh piang sàu àu soh mờ ồng lam ùr lam kòn lòt tus tàm do jòi ù lơh sa. Ală nam sơnrờp, hìu bơnhă ồng mìng mus brê ai ù tùc kòi mìr mờ tam tơngời lơm. Tu\ neh jơngkah kòi nàng ròng phan, jơngkah tơngời nàng [e\ tơrnờm den ồng tam gơl tam kơphê, tiêu mờ tờm điều.

Mờr 20 nam lơh broă lơh sa, tu\ do, hìu bơnhă ồng neh geh phan sa phan prăp. Mơya, tu\ lơi ồng Chảo kung kơlôi rơcang lơm ngòt tài bơh đơs ngan tàm sră pơ àr kung gam là ù brê bơh Công ty lâm nghiệp Buôn Yă Vâm dê sơl, digơlan gơtìp rồn bơklơn mờ ai wơl. Ồng Chảo đơs bè do:

            Tu\ do, bol a` neh geh sươn điều, kơphê, kroăc…geh tơl jơh tàm tiah do. Dan mờ Dà lơgar sền swì dong kờl ai bol a` in ơm kis kơ\ dùl bă tiah, den bol a` hơ\ sồng iang nùs.

Bi Ma Xuân Chính, deh nam 1980, mu\t tàm do lơh broă lơh sa bơh nam 1999. Kung tàm nam hơ\ sơl, bi Chính bau mờ deh kòn. Bi Chính pà gi\t: kòn klau bi dê tu\ do kung mờr geh bau sơl, mơya khai ờ hềt go\ lơh sră yal deh tài bơh ờ bài ntrờn ơm kis pa kơ\ kơl jăp dùl bă tiah mơkung gam ơm wơl tàm [òn yau sơl.

Tu\ do, tàm do kung gam tus 84 hìu bơnhă mờ gi\t nđờ rhiang nă cau den tàng bè hơ\ làng bol kơ\p kờ` geh gơnoar atbồ lơh sră cih mat yal deh mờ pà sră hộ khẩu nàng kơ\ kơl jăp rài kis tàm tiah do. Bi Ma Xuân Chính, đơs bè do:

            Làng bol kơ\p kờ` lơh bè lơi nàng geh sră hộ khẩu nàng geh càn priă. Tu\ do, làng bol tàm do ờ geh sră hộ khẩu den là ờ gơtùi càn priă. Bol a` kơ\p kờ` càn priă ngân hàng nàng ngui tàm rài kis mờ broă lơh sa.

Bi Ma Xuân Chính gam tơnhàu plai kroăc

Nam 2014, rơndăp broă lơh ntrờn ơm kis pa kơ\ kơl jăp dùl bă tiah tàm Ea Kiết sền bè tơn jơh bal mờ broă hòi jà 67 hìu bơnhă làng bol rê crơng gơs [òn kòn cau Mông pa. Mơya, tàm [òn yau, khà hìu ờ go\ gơmù mờ gam ngai sơlơ gơguh uă tai.

Jat ồng Trần Thanh Lâm, Kuang atbồ dờng Công ty Trách nhiệm hữu hạn Lâm nghiệp Buôn Yă Vâm yal, tu\ do, neh geh 216 hìu bơnhă làng bol sơgràm rlau 1 rbô lồ ù brê bơh công ty do dê, mờ neh tam gơl gơ gơs ù ơm mờ sươn chi công nghiệp.

Ồng Nguyễn Tuấn Anh, Phó Trưởng Phòng Dân tộc kơnhoàl Cư\ Mgar, là mpồl cau lơh cau tờm bơcri priă rơndăp broă lơh do pà gi\t: Nam 2014, jơh gùt kơnhoàl Cư\ Mgar lơh rơndăp broă lơh dan càr bơcri priă lơh gùng lòt bơh [òn pa tus tàm tiah lơh sa, dong kờl làng bol bơtàu tơnguh lơh sa, kơ\ kơl jăp rài kis. Mơya, rơndăp broă lơh gùng do tus tu\ do kung gam ờ hềt geh ki\ ai lơh sơl:

            Kơnhoàl sồr công ty jàu kơnhoàl ìn 20 lồ nàng rề ơnàng rơndăp broă lơh mờ pơn jat tai hòi jà làng bol tus ơm tàm [òn pa. Gùng dà bơh kơnhoàl dê là krà` cê jơh nùs ờ go\ lời làng bol ơm wơl tàm hơ\.

Jat ồng Nguyễn Đình Hiệp, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Ea Kiết yal, broă làng bol ờ bài rê tus [òn pa nàng ơm mơkung gam wơl tàm [òn yau tàm brê là geh bơh uă bơta. Tàm hơ\, kuơmàng ngan là [òn pa ờ geh ù lơh sa, làng bol pal lòt pơdar wơl gùng ngài jòng gi\t nđờ jơ\t kơi sồ nàng tus tàm [òn yau lơh sươn mìr.

Bal mờ ờ geh priă jền den tàng broă rơndăp ù tiah lơh phan bơna bơh rơndăp broă lơh do dê ờ go\ lơh tus gùng tus dà, lơh nggùl gùng lơm, ờ dipal mờ bơta mờng quèng ơm kis bơh cau Mông dê den tàng ờ gơhòi gơ jà geh làng bol rê ơm tàm [òn pa. Ồng Nguyễn Đình Hiệp, đơs bè do:

            Nàng làng bol in gơtùi tơrgùm rê ơm tàm [òn pa, bè đah gơnoar atbồ tiah do dan mờ càr mờ dà lơgar ai priă jền jat bơta ki\ bơh sơnrờp nàng bơcri lơh ală broă gam wơl, nàng [òn pa gơhòi gơ jà geh làng bol rlau.

Tu\ mờ khi sền go\ tus ơm kis tàm [òn pa geh hìu pơrjum [òn, geh [làng nhơl, geh gùng lòt niam bơne\ den ngan ngồn làng bol geh ală bơta tam gơl tàm jơnau gi\t wa\ mờ geh lòt ơm kis tàm [òn pa kơ\ kơl jăp.

Ìs kơphê tàm sươn hìu tàm tiểu khu 540- Kung gam là ù… brê sơl

Lơh [òn pa nàng kơ\ kơl jăp rài kis làng bol bơh ală tiah ndai tus ơm kis bơdìh mờ broă rơndăp lơh tus sơgràm ù brê lơh hìu ơm là gùng dà dipal ngan bơh càr Daklak dê.

 Mơya, rơndăp broă lơh ơm kis tàm [òn pa, tàm xã Ea Kiết, rơ\p mìng pa lơh gời broă pà ù ơm ai làng bol in, ai ù lơh sa den kung gam ai làng bol in mu\t tàm [òn yau nàng lơh sươn mìr là jơnau ờ gơtùi ngan. Brê, ù brê kung gam gơtìp sơgràm sơl. Do là jơnau gơlời wơl bơh rơndăp broă lơh nggùl gùng: ơm kis kơ\ dùl bă tiah mơya lơh sa ờ go\ kơ\ kơl jăp!

Cau cih mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’Yến