VOV4.K’ho - Kơnhoàl Buôn Đôn, càr Dak Lak là 1 tàm ală tiah geh bơta chài rơgơi mpồl bơtiàn geh g^t tus uă ngan tàm Tây Nguyên dê. Broă jòi ting ku\p rơwas ờs mờng tàm do mìng gam là jơnau kah wơl, mơya ală sơ\ geh ală ồng, mò bal mờ ală cau klao bal mờ ală ơruh pơnu mờ kơnòm pa tào à` tềng ngkời mờ tơl bơta dờng lòt lơh broă, lòt ê rơpu gam geh sùm ngai pah ngai tàm rài kis.

Phan lơh mờ đù tàm rài pa rơhời geh uă mờ ală phan geh tà` gơbàn ờ geh tai, mơya sơ\ tà` mờ đơr gam sùm tàm rài kis, hơ\ là tài tàm do gam geh ală cau gơboh kờ` mờ broă tà` sơ\. Dùl tàm ală cau hơ\ geh ồng Phiên, kis tàm [òn Nà Xược, xã Ea Huar, kơnhoàl Buôn Đôn.

Ồng Phiên neh 75 sơnam, mơya kung gam mu\t tàm brê sreh đơr, lơh gơng kờ` tà` sơ\. Ồng pà g^t, kờ` tà` gơs 1 nơm sơ\ niam, broă lơh kuơ màng ngan là broă rơwah ală tòm đơr geh gao nhùng, song kờ` lơh gơng sơ\ niam mờ kơl jăp.

                                                                                  Ồng Phiên gam nggui tà` sơ\

Sơ\ kòn cau Mnông mờng geh 1 bơnah 4 khà gơng sơng dà jù, tài geh tram mờ [òk chah klài bal mờ 1 bơta bơsơ\ tòm chi brê. Khà gơng do geh ngui kờ` tà` sơ\. Tàm hơ\, gơng kò lơh tòm, gơng jù bơrlu\ bal.

Tơnơ\ mờ tu\ neh tà` gơs să sơ\, bơr sơ\ geh găp mờ rơyah. Pơn jăt mờ hơ\ lơh pơn jơng sơ\. Pơn jơng sơ\ mờng lơh mờ tòm chi đềt bè tòm `jrềng, tòm bơsàp bơrlah, tơnơ\ mờ tu\ sơ\ neh tà` gơs, geh yồng tềng pơnơr ồs tàm 6 nhai hơ\ sồng tă ngui ha là cèng tăc, ồng Phiên yal:

- Lài do a` g^t tà` sơ\, mơya mìng geh tà` ai ală oh kòn tàm hìu in ngui, tu\ do a` neh kra să, ờ sô lòt lơh broă tai, den tàng a` mìng ơm tàm hìu tà` sơ\ nàng tăc. Dùl nơm sơ\ jăt mờ sơ\ dờng ha là sơ\ dềt a` tăc bơh 250 rơbô tus 300 rơbô priă.

A` mờng tăc tàm ală [òn rềp bal, cau lơi kờ` blơi den a` tăc. Tu\ do ờ geh uă cau tà` sơ\ tai, tàm [òn a` di gơlan mìng gam 2 nă cau g^t tà` sơ\ mơ.

Tà` sơ\ là 1 broă lơh bơhiàn bơh lài do làng bol kòn cau Mnông tàm Buôn Đôn dê. Mơya, uă nam pa do, kờ` geh sùm broă tà` sơ\ mùl màl kal ke ngan. Di lah kờp jơh gùt kơnhoàl do, ală cau g^t tà` sơ\ ndrờm neh rơlao 40 sơnam. Ală cau dờng sơnam g^t mờ gơboh mờ broă tà` sơ\ tàm xã Ea Huar sùm ờ su\k ơm tu\ ală ồng ờ gam kis tai, broă tà` sơ\ ồng pàng dê bè hơ\ kung roh sơl tơn.

Bè đah gơnoar atbồ xã kung ờ geh broă lơh lơi rơlao bơdìh mờ broă lam sồr prăp gàr broă tà` sơ\. Bè tàm hìu nhă ồng Phiên, geh 7 nă sao klao, mơya ờ geh 1 nă cau lơi g^t mờ broă tà` sơ\:

- Tà` sơ\, tà` đồng neh geh bơh yau. Tu\ do bol khi ờ geh 1 nă cau lơi g^t tà` tai. Bol khi gam geh broă lơh ndai tai mờ he ờ gơtùi rồn bơklơn khi tà`. Mơya a` moăt ngan, a` neh kra bloh, mìng kơ\p kờ` tu\ bol khi ru den bol khi bơsram kờ` g^t, nàng tơnơ\ do tu\ neh kra ờ geh broă lơh lơi den bol khi tà` kờ` geh sơ\ oh kòn in g^t.

Lùp sền bơh ală cau gam kơnòm să, den ală cau ndrờm đơs là: tà` sơ\ là broă lơh ing, ờ di pal mờ rài kis pa, tài tu\ ganm dềt ală kơnòm ờ ru mờ broă bơsram sră, tu\ dờng den geh broă lơh is tai, ờ geh tơngai kờ` bơsram tà` sơ\.

Bi Y Hay Rya, 22 sơnam, kis tàm [òn Nà Xược, xã Ea Huar, kơnhoàl Buôn Đôn yal, bi g^t tà` sơ\ bơh nam 8 sơnam, mơya ờ hềt tu\ lơi geh 1 nơm sơ\ tà` gơs ngan. Bi Y Hay Rya yal:

- Ồng a` g^t tà` sơ\ bơh jo\ ngan. A` go\ chờ hờp ngan tu\ geh ồng g^t mờ tơriang tàm broă ta` sơ\. Ồng sùm bơto ală oh mi kòn sao tàm hìu in tà`, a` kung kờ` tà` sơl mơya tài ờ geh tơngai, a` gam pal lơh uă broă ndai tai.

A` kơ\p kờ` gơnoar atbồ [òn, xã, kơnhoàl sền gròi, ai tơl bơta niam rơlao tai kờ` tơnguh bơtàu wơ broă tà` sơ\ bơh ồng pàng a` dê.

Broă tà` sơ\ kòn cau Mnông tàm kơnhoàl Buôn Đôn gam mờr ờ geh cau g^t tà` tai. Cau kra den neh ờ jai, tài oh kòn kung ờ gơboh kờ` tàm broă tà` sơ\ sơl. Gơnoar atbồ [òn lơgar kung ờ geh broă lơh lơi sơl niam rơlao bơdìh mờ broă mìng lam sồr làng bol prăp gàr bơhiàn ờs mờng naim bơne\ do.

Mò H’ Camry Rya, kuang bàng lơh broă gah Dân vận xã Ea Huar pà g^t:

- Gơnoar atbồ xã gam sùm sền gròi tus mờ bơta niam chài rơgơi ală jơi bơtiàn kòn cau kis tàm xã. Mơya, tu\ do tus mờ ờ uă broă ờs mờng bè tà` sơ\, broă prăp gàr gam uă kal ke, den tàng tềng đăp măt ờ hềt gơtùi geh broă lơh di pal.

Gơnoar atbồ sùm chờ hờp, kờ` bal mờ broă [òn lơgar, cau kra, cau kơnòm gơtùi pơn jăt tai prăp gàr broă lơh chài rơgơi bơh ồng pàng lời wơl kờ` rài tơnơ\ do in g^t tai.

Phan kă bro geh lơh mờ phan tơrgùm bal bơh ală hìu măy, hìu lơh broă rơhời ơla mờ phan geh tà` mờ tê là broă lơh geh ngan tàm rài kis. Broă kờ` klàs ai ală broă sơ\ tà` mờ đơr đơs is, ală phan lơh mờ tê ờs mờng kòn cau Tây Nguyên dê đơs bal, tu\ do mìng gam kơ\p kơnờm tàm broă lơh nhơl chờ.

Ală cau chài bè ồng Phiên sùm kơ\p kờ` tàm tơngai tus, phan geh lơh bơh [òn lơgar dê geh bal nùs nhơm chài rơgơi bơh brê bơnơm geh gah nhơl chờ sền gròi, kờ` broă bơhiàn ờs mờng Tây Nguyên pơn jăt tai geh sùm tàm rài kis pa.

Cau cih mờ yal tơng^t Ndong rawl