VOV4.K’ho - Kàl lơh kơphe 2014-2015 geh sền là 1 kàl lơh kơphe ờ chờ. Kơphe gơmù bè khà geh bal mờ khà priă, lơh ờ niam uă ngan tus mờ rài kis cau tam kơphe mờ anih lơh sa kă bro dê. Jăt ală kuang bàng jăk chài yal, broă do geh tàm dơlam is gah lơh broă do dê, tu\ bơta pràn tàm pơlòng gah lơh kơphe gam ờ pràn, khà lơh ờ hềt uă, khà niam ờ ndrờm bal, bal mờ bơhiàn tam, sơnka sền gàr ờ uă làng bol dê.

Kàl lơh kơphe 2014-2015, tăc kơphe mờ lơgar bơdìh mìng geh 1 tơlăk 250 rơbô tấn, mờ khà priă geh mờr 2 tơmàn 700 tơlăk đôlar, gơmù 21,9% bè khà geh mờ rơlao 20% khà khà priă geh jăt mờ kàl lơh sa lài. Tàm tu\ uă gah phan geh lơh bơh broă lơh sa suơn sre Việt Nam dê geh jăt kơnroăt “Geh tơnhào ờ geh khà priă” den mìng is gah lơh kơphe den ờ di mờ kơrnoăt do. Tàm kàl lơh sa 2014-2015, bu\ lah lồi kàl lơh sa, khà kơphe gơmù ờ uă, kơphe prăp ờ uă, kơphe tăc mờ lơgar bơdìh gơmù, mơya khà priă tăc kung gam ờ uă, ờ tơnguh. Gơl^k geh bơta do là tài tam gơl bơh trồ tiah, lơh sa dunia tơnguh lơyài wơl mờ boă priă đôlar Mỹ tơnguh pràn kung bè lơgar tăc kơphe ngui khà priă, lơh ờ niam khà priă tăc mờ geh uă jơnau tơng^t ờ niam lơh khà priă tàm anih kă bro kơphe gơmù ni sơna…

Lơh bè lơi kờ` kơphe geh sùm khà tàm “mpồl” ală bơta phan tăc mờ lơgar bơdìh bè ală nam lài, geh bal khà geh uă mờ khà priă tăc mờ lơgar bơdìh? Ală cau jăk chài bal mờ anih lơh sa kă bro kơphe đơs là: ờ geh broă lơh lơi bơdìh mờ ală broă lơh ndrờm bal, bal mờ broă pơgồp bal tàm khà kuơ broă lơh-ai tơl kơphe. Jăt ồng Đỗ Hà Nam, kuang jăt jơng atbồ mpồl lơh kơphe, ca cao Việt Nam yal, tàm nùs nhơm bal bơh gah lơh kơphe bè tu\ do dê, anih lơh sa kă bro pal ai tơl^k ală kal ke kờ` bơ\t bơtàu broă kă bro pa niam tàm tơngu me khà priă kơphe bơh lài tus tu\ do gam gơrềng bal mờ khà priă dunia: “Geh uă broă lơh kờ` he lơh geh cồng nha, mơya broă kơphe tu\ do he gam gơtìp kal ke lơi. Lơh bè lơi kờ` ai khà priă kơ phe he gơguh, suơn kơphe gam kra uă lơh gơmù khà tơnhào, gơmù bă ù tam, den he kờ` tơnguh bơtàu pal “Tam wơl kơphe” mờ tơnguh bơtàu kơl jăp. Broă tàm do ờ mìng là anih lơh sa kă bro, mờ gam là broă bơh mpồl lơh kơphe ca cao dê, Gah lơh sa mờ tơnguh bơtàu [òn lơgar dà lơgar bal mờ gơnoar atbồ ală càr tàm ală tiah tam kơphe uă mờ he pal kơlôi tus”.

Dùl bơta pràn is kuơ màng mờ jăt ồng Phan Minh Báu, gơnoar jăt jơng atbồ gah lơh sa mờ tơnguh bơtàu [òn lơgar càr Đồng Nai ai tơl^k là, sền kuơ broă lơh niam sơntìl kờ` tơnguh cồng nha tơnhài, khà niam kơphe. Bơta do đơs den [uơn, mơya lơh kal ke, tài broă lơh sơnrờp ngan là bơyai lơh wơl ndrờm bal kờ` di pal mờ broă kờ` anih kă bro dê: “Di lah kờp 3 tấn kơphe tàm 1 lồ bè tu\ do den rài kis cau tam kơphe jăt mờ ală phan tam ndai den kơphe ờ jai tàm pơlòng. Broă lơh niam sơntìl kờ` geh tai sơntìl pa geh cồng nha tơnhào tu\ do he gơtùi lơh gơs, mờ ală broă lơh bơkiar tòm bè hơ\ do tàm 1 nam he gơtùi geh cồng nha, khà uă mờ pal chồl mhar broă lơh do. Mờ pal bơyai lơh wơl jăt broă pơgồp bal phen geh lơh, tàm tơngu me ai làng bol lơh mờ blơi phan geh lơh làng bol in”.

Kơphe lơgar he geh tam uă ngan tàm Tây Nguyên mờ khà ù tiah ơnàng tus mờr 500 rơbô lồ, mờ khà tơnhào kơphe gar geh di pơgăp 1 tơlăk 200 rơbô tấn tàm 1 nam. Mùl màl pà go\, ală broă tam, sơnka, tơnhào, lơh kơphe tăc mờ lơgar bơdìh tàm tơngai do gam ờ tơrgùm bal, cau lơi jăk lơi lơh, geh tu\ gơl^k geh bơta pơlòng ờ niam. Tàm bơta lơgar Việt Nam sơlơ ngai sơlơ mu\t tơrgùm uă tus mờ broă lơh sa dunia dê, ồng Trần Việt Hùng, kuang jăt jơng atbồ mpồl đơng lam Tây Nguyên đơs là, bơdìh broă tơnguh ală phan geh lơh bơh kơphe uă, tơrgùm bơyai lơh sa wơl, geh broă pơgồp bal nền nòn bơh broă tam-lơh-kă bro, bơh ală càr, anih, mpồl lơh sa kă bro. Mờ lơh kơphe di pal mờ rơndăp broă, ai tơl^k khà phan kă bro mờ cồng nha, khà niam geh uă wèt tus broă tăc mờ lơgar bơdìh, tơnguh rài kis làng bol in: “Ai anih lơh sa kă bro pơgồp bal mờ ală mpồl hìu ndrờm bal bè ală mpồl lơh broă pa ờ bơrkòl bè ù tiah, broă lơh bal tàm do là dờp kơnòl bè broă lơh, ndrờm bal mờ broă pơgồp bal mờ anih lơh sa kă bro kờ` geh drà kă bro, mờ geh broă dong kờl ai càn priă bơh anih priă jền dong kờl broă do di pal. Pal geh gơnoar mpồl lơh broă bal pơgồp bal jăt broă lơh do den hơ\ sồng geh tơnguh khà niam kơphe, di lah ờ bè tu\ do, ală hìu lơh kơphe pal tam, tơnhào tơnơ\ mờ hơ\ tăc anih lơh sa kă bro in den khà niam ờ ndrờm bal, cồng nha ờ uă”.

Kơphe là 1 tàm ală phan tam tòm lơgar Việt Nam dê, neh ai tơl^k uă broă lơh, tơnguh rài kis làng bol in. Den tàng pal bơcri priă tus mờ broă lơh khoa học mờ công nghệ tus mờ tòm kơphe di pal mờ bơta niam bơh phan tam do dê tàm broă lơh sa làng bol mờ dà lơgar dê. Geh uă jơnau đơs, tàm tơngai tus, Dà lơgar pal tơnguh broă sền gàr sơntìl, geh rơndăp broă dong kờl bè priă kờ` ơla ală suơn kơphe neh kra tàm Tây Nguyên mờ ală sơntìl kơphe geh rơwah, tơnguh khà niam kơphe in mờ wèt tus gah lơh kơphe lơgar Việt Nam tơnguh bơtàu kơl jăp.

        Cau cih mờ yal tơng^t Ndong Brawl