VOV4.K’ho- Bung, miến, phở, banh canh mờ ală bơta banh là ală bơta phan sa mờng quèng ngan mờ pal geh tàm dơ\ sàu sa pah ngai mờ tàm ală dơ\ lơh chờ, sa Tềp, ies cau chơ\t, `ô bau bơh tơl hìu bơnhă dê. Lơh geh jơnau kờn do, tàm Gialai, geh rlau 100 anih lơh ală bơta phan sa pa yal. Mơya, rùp să niam bơkah ngan ir, bơta [ô bơkah krơi is ngan pơndrờm mờ ală anih lơh ờs mờng bơh jo\ uă nam lài bơh ală bơta phan sa do dê gam lơh uă cau ngui sa kơlôi rơcang ngan:

Drà Phù Đổng là dùl tàm 5 nơm drà pa, gal cau ngan rlau jơh [òn dờng Pleiku, càr Gialai dê. Tàm do, 1/3 ù tiah là ală hìu ràng tăc phan `ô sa tru\ gơm lài bè bung, miến, phở ranh, banh canh, banh xèo…Bal mờ khà priă ờ kas ngan pơndrờm mờ tàm drà ờs mờng, mìng pơgăp bơh 15 tus 20 rbô đong dùl nă sa, tàm [ùi drim, kuơmàng là ală àng drim lồi poh, tàm tiah do sùm geh gal ngan cau, duh hồl ngan. Năc ờ mìng là làng bol tàm tiah do lòt drà, cau atbồ ală anih ràng tăc phan tàm drà lơm ờ mờ gam geh bal uă ngan cau lơh phan, cau lơh broă sa priă nhai dà lơgar bơh ală anih lơh broă dà lơgar, hìu ràng tăc phan, drà pa gùt dar. Bal mờ hơ\, geh tus 5 anih sùm tăc ală bơta bung, phở ranh, banh cuốn, banh ướt…Bi Đinh Thị Tuyết, kis tàm hìu sồ 36, gùng Ung Văn Khiêm, [òn dờng Pleiku sùm lòt sa drim mờ blơi bung ris, phở ranh tàm do pà gi\t, tu\ do, ală bơta phan do geh lơh niam sền bơkah ngan, geh lơh bò ngan, wìn ngan mờ tơngai prăp gàr kung jo\ jòng ngan sơl. Den tàng bè hơ\, bi Tuyết sùm kơlôi rơcang ngan tu\ blơi ală bơta phan do. Bi Đinh Thị Tuyết, đơs: “Bơta phở ranh do là a` sùm sa, a` nhhìp gơlơh [ô bơkah gơlơh bè ờ gơtìp kơmbih, kơldung prăp gam niam bè ờs, sền anih lơh gơlik gơ gi\t bơh tiah lơi lơh,…Bung ris, banh ướt den lài do nhhìp gơlơh [ô kơmbih ngan gơlơh [ô sràt den gơ là bung lơh bơh phe ngan, ai bung lơh geh hàn the den sền bung gơ bò ngan. Mờng chài bơh a` dê sền go\ anih lơi lơh bung mờ phe ờ huan bò dùl e\t den là cau lơh mờ phe ngan, ai dilah klài bal mờ phèn sràt, hàn the den bung sền gơlơh bò rlau”

Tơngai do nam lài, 135 nă làng bol tàm ntum Trang, kơnhoàl Đak Đoa, càr Gialai gơtìp khih phan sa bal, tơnơ\ tu\ sa `ô bau tàm hìu bơnhă dùl nă làng bol tàm [òn Blưng. Jơnau pal đơs ngan là, bal mờ broă tru\ gơm phan sa ờ hềt geh lơh kloh niam, cau tus bal `ô bau pà gi\t là he neh sa bung gơlơh [ô krơi ngan. Bi Hlel, làng bol kis tàm [òn Blưng, ntum Trang, kơnhoàl Đak Đoa, càr Gialai là dùl nă cau gơtìp khih phan sa tàm dơ\ sa `ô bau, pà gi\t: “Tru\ gơm phan sa dùl dơ\, ơn tềng rơng. Bung den ơn tềng bơdìh, ờ go\ tru\ gơm wơl. Sa sùm bè hơ\ bơh drim tus mho mang, ờ gơtìp bơta lơi. {ùi mho bung sa den gơ neh gơlơh sràt sơl, rê tàm hìu là gơtìp khih jơh. Cau lơi kung cèng rê tàm hìu ai oh kòn, kòn sau in sa, ntum Hnol, Kon Chiêng kung gơtìp sơl, ntum Kdăng kung gơtìp sơl mờ ntum Glar kung gơtìp jơh sơl”.

Jat jơnau yal bơh Mpồl lơh broă lơh kloh niam ờdo ờdă phan sa càr Gialai dê, tu\ do jơh gùt càr geh rlau 100 anih dờng dềt sùm lơh ală phan sa lơh bơh [òk. Ală bơta phan li la ngan, bơh bung ris, phở ranh, banh ướt, banh canh, banh hỏi…Làng bol ờ mìng sa ală phan sa do tàm ală dơ\ sa pah ngai, mờ do gam là ală phan sa bơkah ngan tàm ală dơ\ geh cau chơ\t, `ô bau…Bơta pal kơlôi rơcang ngan là, uă anih lơh tài bơh hàm sa priă cồng, neh ngui phan kơryan ờ ai ngui tàm ală phan bơna. Tàm hơ\, geh ngui uă ngan là Tinopal (gam sơnđan là huỳnh quang) mờ hàn the. Tinopal là sơnơm geh bàr pe kim loại kơn jơ\, sùm geh ngui tàm gah lơh sa mờ măy mok dà sơng, lơh biài, pơ àr…geh dong lơh geh dà gơcrà niam, bơ`à ngan đah bơdìh phan bơna in. Hàn the geh ngui lơh geh bơta wìn, tơn jo\ tu\ tơngai prăp gàr phan bơna. Đơs bè bơta gơ aniai bơh huỳnh quang mờ hàn the dê tàm ală phan bơna geh lơh bơh [òk tus bơta pràn kơldang să jan cau ngui sa dê, cử nhân Nguyễn Thị Hoa, kuang bàng gah phan sa bơkah tơl pràn, Hìu sơnơm dờng Gialai, pà gi\t: “Ală bơta sơnơm hơ\ lơh aniai tus pràn kơldang să jan kòn bơnus dê uă ngan, geh tu\ là lơh gơbàn khih kơn jơ\ mờ jo\ jòng. Kuơmàng là gơ lơh sồt mồr gùng mhàm, lơh să jan cau gơtìp kal ke tàm broă lơh lề phan sa mờ ală phan sa bơkah tơl pràn tàm klung. Dilah jo\ jòng tai den lơh gơtìp ờ pràn leh, ờ pràn klờm mờ geh tu\ là lơh gơtìp kòp ồm sa ru\”.

Nàng gơtùi sac rwah geh ală phan bơna phan sa lơh bơh [òk bơkah ờdo ờdă, cau ngui sa pal sền sơnơng lài gi\t nền anih lơh gơlik phan bơna, sac rwah ală phan bơna kung gam ờ huan bò ngan bơh phe dê, geh bơta [ô sràt mùl go\ bơh [òk neh geh gơs kanh nàng sền gàr să jan he dê mờ hìu bơnhă he dê in.

Cau cih mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’ Yến