VOV4.K’ho - Phơng sih ờ ngan, ờ niam là nùs nhơm ờ su\k ơm ngan tus mờ làng bol. Ờ mìng lơh hoàc huơr bè lơi sa, phơng sih ờ ngan gam lơh aniai jo\ jòng, lơh suơn tam phan gơtìp aniai uă ngan, geh tu\ lơh làng bol gơtìp ờ geh tơnhào suơn tam phan bu\ lah neh ai jơh bơta pràn sền gàr sơnka. Bơta mùl màl phơng sih ờ ngan tàm càr Dak Lak gam là bơta ờ su\k ơm ngan làng bol dê mờ lơh kal ke tàm broă lơh bơh ală anih lơh broă geh gơnoar dê.

Hìu nhă ồng Đào Trọng Tài, kis tàm [òn Tân Lập 2, ntum Pơng Drang, kơnhoàl Krông Buk, càr Dak Lak geh 3 lờ kơphe tam bơh nam 1992. Pơgăp mờ do 3 nam, go\ suơn kơphe geh uă plai, ngòt tòm kơphe ờ tơl phơng, ồng Tài neh tus blơi phơng kờ` sih bơtơl. Geh cau yal phơng pa di pal sih suơn kơphe in, mơya ờ g^t khà măt phơng bè lơi, ồng blơi mờ cèng rê sih. Ồng pà g^t, tu\ pa sih, go\ phơng geh gar, kò, jù, tềng ù tus nggùl nhai tơnơ\ kung gam ờ jơh sơl. 1 tơngai tơnơ\ tai den tòm kơphe gơs kra, plai gơjrùh uă ngan. Kàl tơnhào nam hơ\ mờ ală kàl tơnơ\ mờ hơ\, cồng nha kơphe mìng gam nggùl, geh tu\ uă tòm gơtìp chơ\t rơhời, pal roh uă bơta pràn kờ` sền gàr wơl. Ồng Đào Trọng Tài ờ su\k ơm đơs: “Neh là phơng ờ ngan den lơh aniai tus mờ cồng nha bal mờ bơta niam kàl lơh sa hơ\, mơya lơh aniai tus tus mờ ală kàl tơnơ\ tai. Hơ\ sồng sơnơm ờ ngan, bè sơnơm gơsơ\t tu, tu\ do a` tus hìu tăc sơnơm den cau đơs bè lơi a` blơi bè hơ\, blơi cèng rê ờ gơtùi den he tus blơi tai sơnơm ndai. Hơ\ là ală bơta aniai tàm broă lơh sa tus mờ gah lơh sa mờ măy mo\k dê. Tu\ do, tàm ală anih mờ dà lơgar sền gròi nền nòn den loh làng, mơya cau tăc neh cèng tus tàm tiah sar lơgar ngài kờ` pơrlồm làng bol tàm do, tài tàm do ờ geh cau lơi g^t. Bơh tàm bơta do, dan mờ đảng bal mờ dà lơgar pal geh gùng dà bơsong jơh”.

Ờ mìng hìu nhă ồng Tài, mờ gam geh uă làng bol kis tàm càr Dak Lak, tàm hơ\ uă ngan là làng bol kis tàm tiah sar lơgar ngài kung gơtìp blơi phơng ờ ngan, phơng ờ niam sơl. Jăt đah sền gàr dà kă bro, gơwèt gah kă bro càr Dak Lak yal, tàm nam 2015, bơh tàm broă bơyai tus sền gròi 95 hìu lơh sa kă bro, mpồl lơh broă geh ku\p 50 dơ\ tìs bè broă lơh mờ kă bro phơng ờ ngan, phơng ờ niam; lơh glài mờ priă geh mờr 1 tơmàn 400 tơlăk priă. Mơya, tàm mùl màl, khà dơ\ tìs gam uă rơlao, mơya tài gam uă kal ke tàm broă pơgồp bal bơh ală gah lơh broă, broă lơh glài mờ sền kờ` g^t khà niam phan lơh phơng kờ` lơh glài tìs gam ờ pràn. Ồng Trương Văn Nhương, kuang jăt jơng atbồ đah sền gàr drà kă bro pà g^t: “Tàm broă lơh jăt kơnòl sền gròi tàm drà kă bro tus mờ gah phơng sih, den kờ` g^t phơng ngan phơng ờ ngan là pal geh phan sền kờ` g^t, mơya tu\ do, ờ geh cau geh tơl gơnoar ai phơng jăt mờ kơrnoăt, den tàng kal ke ngan tàm broă go\ di tu\ mờ lơh glài di mờ kơrnoăt adăt boh lam neh ai”.

Jăt khà kờp, pah nam càr Dak Lak pal geh di pơgăp 1 tơlăk tấn phơng ală bơta kờ` sih phan tam in. Tài broă kờ` phơng geh uă, ală bơta phơng tàm drà tăc geh uă mờ geh uă bơta ngan , khà phơng bal mờ bơta phơng di pal tus mờ tơl bơta phan tam, tơl tơngai hòn gơs niam phan tam dê. Tềng đăp mờ mùl màl do, bal mờ uă jơnau tơng^t bè phơng ờ ngan geh uă, làng bol ờ su\k ơm ngan, ờ g^t bơta phơng lơi mùl màl ngan mờ di pal mờ suơn phan tam hìu nhă dê. Ồng Trần Hữu Quang, kis tàm [òn 3, ntum Ea Bhôk, kơnhoàl Cư\ Kuin, càr Dak Lak tam rơlao 1 lồ 2 sào tiêu. Mờ khà ù tam tiêu do, ồng kờ` geh 1 khà phơng mờ sơnơm sền gàr phan tam pah nam uă. Den tàng, ồng Quang ờ su\k ơm ngan pah tu\ rơwah phơng sih mờ sơnơm sền gàr phan tam kờ` ngui. Ồng Trần Hữu Quang đơs: “Tu\ do, sơnơm mờ phơng sih tàm drà tăc geh uă bơta ngan, mùl màl a` ờ g^t là bơta lơi mùl màl niam kờ` ngui geh cồng nha, uă bơta phơng a` ờ g^t khà niam bè lơi. Den tàng kơ\p kờ` gah lơh sa mờ tơnguh bơtàu [òn lơgar dà lơgar ai làng bol in g^t là phơng hơ\ geh mùl màl niam lah ờ kờ` làng bol ngui geh cồng nha. Mờ sơnơm sền gàr phan tam kung bè hơ\ sơl. Tu\ do tăc geh uă ngan tàm dà geh uă ngan”.

Kung bal mờ nùs nhơm ờ su\k ơm bè ồng Quang dê, mò Nguyễn Thị Nhung, kis tàm [òn Ea Bhôk, ntum Ea Bhôk, kơnhoàl Cư\ Kuin, càr Dak Lak đơs: “Jơnau kơ\p kờ` làng bol dê là mìng lơh bè lơi geh phan mùl màl tơl niam. Tu\ do, phơng ờ ngan kung uă, tàm drà kă bro geh uă ngan bơta phơng mờ làng bol ờ g^t bơta phơng lơi kờ` blơi cèng sih geh cồng nha. Ală cau jăk chài tus sền di kòp lơi kờ` geh sơm di mờ geh cồng nha”.

Jơnau kơ\p kờ` bơh làng bol dê là di pal ngan. Kờ` lơh geh bơta do, gơnoar atbồ ală tiah bal mờ ală gah, mpồl lơh broă gơrềng bal pal tus bal mờ geh ală kơnroăt sền gàr nền nòn rơlao, dong kờl làng bol pleh mờ ală hoàc huơr tài ngui phơng ờ ngan, phơng sih ờ niam.

        Cau cih mờ yal tơng^t Ndong Brawl