VOV4.K’ho - Geh ala\ y, bác sĩ, tu\ hồ ing ala\ ào blouse kò tàm ala\ tu\ jiơ ơm rlô sa\ ờ ua\, mơya kung sùm kơlôi tềng sa\  bè ala\ cau kòp rbah. Khi  lơh ngan dong kờl bulah la mìng broa\ lơh dềt rhền bè pà dùl preng piang ai cau kòp in, bulah tàm bơta hơ\ dê lơm kung  neh lơh tơmù bà bơta kơnjơ\ broa\ ơm kis  jòi sa bơh cau ờ bơtuah tàm rài kis. Hơ\ la jơnau  bơh ala\ y, bác sĩ cèng nùs nhơm niam dong kòn bơnus mờ broa\ lơh ‘’Preng piang đang kơlik hìu’’ Buôn Ma Thuột, dùl tàm ala\ broa\ lơh dong kờl is dong kờl ala\ dơ\ sa piang ờ roh pria\ ai tus cau kòp mờ  ala\ cau hìu nha\ cau kòp rbah gam sơm kòp tàm ala\ hìu sơnơm tàm càr Daklak.

            Bơh tềng jơnau bơh mờ dùl na\ cau bơyô lơh broa\ bal, ờ ua\ cau kòp bulah bulah neh geh sra\ bảo hiểm y tế jàu pria\ sơm kòp, mơya gam sang dô bơh hìu sơnơm tài ờ tơl geh piang sa pah dơ\ sào sa, bác sĩ Phạm Hòa Anh lơh broa\ tam khoa Ngoại, Hìu sơnơm  dờng Thiện Hạnh neh lam sồr tàm ờ  ua\  gơp bơyô cau lơh broa\ bal he dê nàng crơng gơs broa\ lơh dong kờl is mờ sơnđan mat ‘’Preng piang đang kơlik hìu’’, nàng ta\ pơ gồp pria\ blơi piang pà cau kòp rbah in. Nhai 9 nam 2016, ala\ phiếu piang sơnrờp neh geh ai tus ala\ cau kòp gam sơm kòp tàm Hìu sơnơm dờng càr Daklak. Bác sĩ Phạm Hòa Anh boh bơr:

            Mpồl bơtìan  geh ua\ ngan broa\ lơh dong kờl kòn bơnus,  geh cau pà hìu, pà ào mpha hala pria\ bơsram nàng geh lòt bơsram. Mờ a`, a` rwah broa\ lơh dềt ngan mơya gơ gơ tùi tus tơl ala\ anih dềt rhền  tàm rài kis, hơ\ la pà  ala\ dơ\ sào sa ai cau kal ke rbah in.

            La dùl tàm  pram na\ cau sơnrờp crơng gơs broa\ lơh ‘’Preng piang đang kơlik hìu’’ Buôn Ma Thuột, bác sĩ Ngô Văn Cường, atbồ khoa mat, Hìu sơnơm dờng càr Daklak ai git:

             Pah ngai, a` geh tam tìp mờ ua\ ngan cau kòp, geh cau kòp pal bic hìu sơnơm jo\ ngai, geh cau pal bic hìu sơnơm bơh nhai do tus ndai ndai tu\ gơbàn kòp mãn tính,  geh cau ròng kòn dềt… mơya tus dùl tu\ tơngai den jơh pria\, ờ gam pria\ sa tai den cau ma\ kòn khi rê. Tàm hìu sơnơm kung geh hìu bềp sa bơta nđàc mơya mìng dong kờl cau gơbàn kòp lơm mơ, mờ cau hìu nha\ lòt ròng cau kòp den ờ geh, broa\ lơh ‘’Preng piang đang kơlik hìu’’ geh lơh bơta hơ\, gơtùi dong kờl piang sa bơh 1 tus2 na\ cau hìu nha\ ròng cau kòp.

            Tu\ do,  mpồl đơng lam broa\ lơh ‘’Preng piang đang kơlik hìu’’ Buôn Ma Thuột geh 9 na\ cau, tàm hơ\ geh 3 na\ bác sĩ. Bơdĩh mờ khà pria\ geh ta\ pơ gồp geh du\  pah nhai,  pah ngai,  bơh mạng xã hội, ala\ bác sĩ sùm geh  lam sồr gơp bơyô, cau hìu nha\, ala\ cau  niam dong kờl pà ai tus  broa\ lơh do in. Mờ pơrya niam bơne\ bè hơ\ bơh broa\ lơh do cèng wơl, geh ua\ ngan cau dùl na\ sa\ is, mpồl bal, mpồl lơh sa ka\ bro tàm lơgar mờ lơgar cau neh sùm ta\ pơ gồp,  pơ gồp lơh geh gơ rề ua\ tus broa\ lơh  pơrya kuơ do. Tơnơ\ rlau dùl nam lơh broa\, bơh tềng mìng geh 5 na\ cau tus bal,  dong kờl 20 preng piang ờ roh pria\ pah ngai pà cau kòp rbah tàm hìu sơnơm dờng càr Daklak, tus tu\ do,  broa\ lơh do neh geh  rlau 5 rbô na\ cau bal mờ dong kờl rlau 9 rbô preng piang pah ngai ai 9 hìu sơnơm tàm càr. Tàm  khà rlau 5 rbô na\ cau tus bal dong kờl tàm kes pria\ den geh rlau 1/5  la  y, bác sĩ, cau kuang, cau lơh sơnơm. Jat bác sĩ Hòa Anh,  geh ala\ cau lơh broa\ tam gah lơh sơnơm, bulah pria\ geh ờ ua\, bulah piang sào ào soh sùm pal drơng mơya drờm pah nhai khi sùm  gam dong tus broa\ lơh,  pà phan bơna geh tam gơl bơh 3 tus 5 preng piang, hơ\ la jơh mờ nùs nhơm dong kờl kòn bơnus, la bơta nđàc,  la bơta tam pà git jơnau mờ kòn bơnus. Ờ mìng dong pria\,  ala\ cau lơh broa\ đah lơh sơnơm do gam pơ gồp bal dờng ngan tàm ala\ lơh geh cồng nha ala\ mang đơs crih ‘’Blouse kò’’, dùl broa\ lơh đơs crih tam ya geh bơyai lơh dùl nhai dùl dơ\ nàng ta\ pơ gồp geh pria\. Bơh tài nàng geh ai la ‘’Blouse kò’’ la tài rlau mơ gùl ala\ jơnau đơs crih tàm  mang đơs crih la bơh ala\ y, bác sĩ tàm ala\ hìu sơnơm dê đơs. Cau ta\ dà kơlhề, cau ta\ pria\ mờ bơta kơp kờ` mìng dùl lơm la ai te\ bơta tam gơboh bal.

            Bác sĩ lơh broa\ dong kờl kòn bơnus- broa\ lơh hơ\ ờ mìng gơ ơm tàm bơta dong kờl kòn bơnus geh bơh nùs nhơm bơh tơl na\ cau tus bal, mờ rlau mờ hơ\ tai hơ gam ai go\ la mpồl bơtìan go\ la cau  lơh sơnơm, bulah tềng lơi hơ\ gam geh ala\ bơta ờ niam mơya gam geh ua\ cau ngan gam di pal ngan mờ ào blouso kò

Bè broă lơh bơh broă lơh “Preng piang đang kơl^k hìu” Buôn Ma Thuột dê, cau ai tơng^t jơnau đơs do neh geh dơ\ lùp bác sĩ Phạm Hoà Anh, atbồ mpồl đơng lam broă lơh bè broă lơh kuơ màng do, jà…

-Ơ bác sĩ Hoà Anh! Bác sĩ gơtùi pà g^t broă lơh bơh broă lơh “Preng piang đang kơl l^k hìu” bè lơi?

Bác sĩ Hoà Anh: Broă lơh bơh broă lơh do dê [uơn ngan. A` hòi jà ală bơyô tă priă bơh 1 tài khoản ngân hàng bal, hơ\ sồng ai priă bơh tài khoản do lòt blơi piang, tơl dơ\ sào geh kờp mờ 1 pang sră sa. Bol a` ai pang sră sa tus mờ mpồl lơh broă mpồl bơtiàn hìu sơnơm in kờ` mpồl do tam pà ai ală cau kòp rơ[ah mờ cau hìu nhă tòm cau kòp in.

Ală cau kòp do ai sră do tus hìu sa ha là hìu tru\ sa hìu sơnơm mờ bol a` neh lơh broă bal kờ` tru\ piang. Tơnơ\ mờ hơ\, pah nhai, bol a` geh tơrgùm wơl ală pang sră sa hơ\ mờ tơm priă ai hìu tru\ sa in. Broă lơh do cau kòp gơtùi sào sa tàm ală tu\ lơi, rơwah ală phan lơi cau kòp kờ` sa.

-Ơ bác sĩ! Tu\ do geh ờ uă broă lơh nùs nhơm neh lơh ờ gơtùi pin dờn tàm mpồl bơtiàn tài broă ngui priă ờ lơh làng. Bè hơ\, broă lơh “Preng piang đang kơl l^k hìu” lơh bè lơi kờ` loh làng bol broă lơh do?

Bác sĩ Hoà Anh: He lơh 1 broă lơh nùs nhơm den geh gơrềng uă ngan tus mờ ală bơta. Bơta lài ngan, kờ` broă lơh do geh lơh broă den pal geh nùs nhơm ring bal bơh gơnoar atbồ, adăt boh lam. Den tàng, bol a` neh dan Hội Chữ thập đỏ mờ geh mpồl do ring bal.

Dơ\ 2, kờ` gàr niam bơta ring bal kes priă, bol a` neh lơh broă bal mờ 1 anih sền gròi kờp dơ\ priă jền kờ` ring niam tàm broă tă, tơm priă pah nhai. Dơ\ 3, bol a` tơl^k loh làng jơh ală priă neh tă bơh ală cau tàm mpồl dê bơh tàm anih lơh broă do dê tàm internet.

-Tu\ do, broă lơh do neh dong kờl geh nđờ bơnah rơhiang broă kờ` sào sa bơh cau kòp rơ[ah dê? Mờ gùng dà broă lơh tàm tơngai tus là bè lơi?

Bác sĩ Hoà Anh: Tu\ do, tàm càr Dak Lak geh di pơgăp 20 hìu sơnơm. Bol a` geh lơh di pal 9 hìu sơnơm, mờ kờp jơh khà dơ\ sào sa geh ai pah nhai là 9 rơbô 200 dơ\. Hơ\ là bol a` mìng rơ\p geh lơh di pal mờ 50% khà kờ` bơh cau kòp rơ[ah dê. Tơngu me bơh bol a` dê là di pal geh 100%, hơ\ là ală hìu sơnơm tàm càr ndrờm geh lơh broă do. Lài do, bol a` mìng hòi jà tàm internet, tàm facebook mờ pah nhai, bol a` bơyai lơh đơs crih tamya “blouse trắng” kờ` tă pơgồp priă tàm kes priă do in.

Kờ` geh kes priă geh uă rơlao tai, tàm tơngai tus, bol a` geh lơh 2 gùng dà broă lơh pa. Lài ngan, geh lơh broă mờ ală anih tă dia kờ` khà priă mờ ală cau 1 nă să is, mpồl lơh broă ai lơh broă do ờ pal tă dia să tòm is, bơh tu\ hơ\ lơh ală cau do, ală mpồl lơh broă do tă priă uă rơlao tàm broă lơh do.

Dơ\ 2 tai, bol a` neh tơnguh bơtàu mờ gam tơnguh bơtàu pràn rơlao. Hơ\ là tu\ do broă lơh do neh geh uă cau chài wăc rùp, cau chài mòn rùp mờ ờ uă mpồl lơh broă kă bro pà ală phan lơh gơs, bè pang rùp, rùp mòn, lu\ geh kuơ, bơkào… ală bơta phan do, bol a` cèng tăc đấu giá mờ khà priă geh tơmu\t tàm kes priă kờ` blơi piang cau kòp in.

-Ơi, dan ưn ngài bác sĩ!.

Cau cih mờ yal tơnggit K’ Brọp mờ Ndong Brawl