VOV4.K’ho – Tàm poh lài, dùl tàm ală tơngume bơh rơndap cih Adat lơh broă (tam gơl) geh cribơyai tàm Quốc hội lơh gơlik uă jơnau đơs krơi is là ală broă rơndap lơh tơnguh sơnam ơm jơh lơh broă. Hơ jơnau lùp bơh cau lơh [au\ dê, Bộ trưởng Bộ Lao động, Thương binh mờ Xã hội, ồng Đào Ngọc Dung đơs tờm: Broă tơnguh sơnam ơm jơh lơh broă gơ ơm tàm tơngume uă adat boh lam mờ chính sách dê bè: tam gơl bảo hiểm, broă lơh mờ drà kă bro cau lơh broă… Bộ kung gam geh chính sách ai cau lơh broă kơn jơ\ in geh gơnoar ơm rlô lơh broă gờ`. Jơnau tơr gùm bơh mpồl cau ai tơnggit jơnau đơs VN dê bè ală jơnau đơs tàm rơndap adat do:

Bè jơnau cih tơnguh tu\ jơ lơh broă bơ tơl tus 400 jơ tàm dùl nam (gơguh tai 100 jơ pơndrờm mờ jơnau cih gam geh lơh jat tu\ do), 2, 3 jơnau đơs ờ ring bal, tài đơs là ờ dipal mờ gùng dà broă lơh gơguh jak “tơnguh priă nhai, tơrmù tu\ jơ lơh broă”. Jat 2, 3 nă kuang bàng ala mat đơs, nàng gơtùi geh dùl ngai lơh broă 8 jơ là jơh dùl tu\ tơngai tam dră jo\ jòng bơh công nhân dê. Jat hơ\, 2, 3 nă kuang bàng ala mat đơs, pal cih jơnau tơnguh khà lơh geh bơh broă lơh nàng tơnguh cồng nha lơh broă, ala mờ jơnau sồr tơnguh tu\ jơ lơh broă bơ tơl nàng dong cau lơh broă in geh tu\ tơngai ơm rlô, ròng siam oh kòn. Kuang bàng ala mat, mò Trần Thị Diệu Thuý, Mpồl [òn dờng Hồ Chí Minh geh jơnau đơs bè do:

“A` ờ ring bal tơnguh tu\ jơ lơh broă bơ tơl bơh 300 tus 400 jơ, tài tu\ do, tu\ jơ mờ bol he lơh jat adat yau là ai gơnoar lơh broă bơ tơl tu\ jơ den cau ngui cau lơh broă neh lơh ngan ngui uă ngan rlau jơh tu\ jơ hơ\ nàng cau lơh broă in lơh. Cau lơh broă kung pal lơh ngan nàng lơh tơl tu\ jơ mờ cau ngui cau lơh broă sồr, nàng gơtùi geh tơl priă nhai nàng ròng siam. Tài lơh 48 jơ dùl poh den ờ tơl nàng ròng siam khi”.

Bal mờ hơ\, 2, 3 nă kuang bàng ala mat kung đơs bơta geh ngan, jơnau kờ` tơnguh tu\ jơ lơh broă là jơnau kờ` geh ngan bơh công nhân mờ cau tờm mpồl lơh sa kă bro dê tu\ do. Mờ cau tờm mpồl lơh sa kă bro den broă tơnguh tu\ jơ lơh broă là kờ` lơh di tu\ tơngai neh pơrgon tàm sră cih mat blơi phan, tơmù [à bơta rơwah cau lơh broă pa mờ kờ` tềm pềr; ai gơ wèt mờ cau lơh broă den hơ\ là jơnau kờ` tơnguh tai priă lơh geh, tài tu\ do priă nhai bơh sơn rờp kung ờ hềt tơl nàng drơng rài kis bơh cau lơh broă dê, sồr cau lơh broă pal lơh broă tơnguh tu\ jơ nàng geh priă jền kờ` drơng rài kis in. Kuang bàng ala mat, mò Trương Thị Bích Hạnh, mpồl Bình Dương, là Chủ tịch Liên đoàn Lao động càr Bình Dương pà git: Công đoàn ring bal ai tơnguh tu\ jơ lơh broă bơ tơl tàm gùng dà broă lơh tu\ do là dùl bơta geh ngan jê nùs ngan, tu\ lơgar he gam ơm taà khà jơnhua ngan rlau jơh dunia dê mờ tu\ jơ lơh broă gơguh tus 48 jơ tàm dùl poh.

Kuang bàng ala mat Nguyễn Công Hồng, Mpồl Đồng Nai đơs lơh loh, digơlan broă tơnguh tu\ jơ lơh broă bulah gơ tàm tìp bè gơnoar kuơ đah cau lơh broă mờ mpồl lơh sa kă bro, mơya bè đah mpồl bơtìan den geh gơ rềng uă ngan, bè broă sền gròi, ròng siam, bơto bơtê oh kòn, ngan là tơnguh tu\ jơ lơh broă digơlan lơh gơguh uă khà cau ờ geh broă lơh:

“Tơnguh tu\ jơ lơh broă gơ rềng tus bơta ờ geh broă lơh. Khà cau ờ geh broă lơh tu\ do bơh bol he dê tàm sơnam lơh broă kờp tus quý 1 nam 2019 là 2,17% mờ khà ờ geh broă lơh tàm sơnam cau pa tàu bơh 15 tus 24 sơnam tàm quý 1 nam 2019 là 6,27%. Dilah bol he tơnguh tu\ jơ lơh broă bè do den là ờ rơwah cau lơh broă pa tai, mờ khi kung gam gơtùi lơh ală broă do. Broă hơ\ bol he pal sền sơwì ring bal nàng gơtùi sac rơwah là tơnguh tu\ jơ lơh broă halà ờ, mờ dilah tơnguh den tơnguh nđờ nàng gơtùi ring bal gơnoar kuơ bơh ală cau geh broă lơh, gơnoar kuơ bơh mpồl lơh sa kă bro, gơnoar kuơ bơh ală cau tàm sơnam lơh broă dê”.

Bè tơngume tơnguh sơnam ơm jơh lơh broă, geh uă jơnau đơs đơs loh: rơndap lơh adat cih tơnguh sơnam ơm jơh lơh broă gơ wèt mờ cau ùr tus 60 sơnam mờ cau klau tus 62 sơnam là ờ hềt dipal. Broă tơnguh sơnam ơm jơh lơh broă pal sền tàm bơta geh ngan pràn kơldang să jan bơh cau klau mờ cau ùr dê; cau ùr gơtìp gơ rềng pràn kơldang să jan tài deh dùh mờ ròng siam oh kòn, den tàng broă tơnguh sơnam ơm jơh lơh broă mờ cau ùr tus 5 nam, tàm tu\ cau klau tơnguh 2 nam pơndrờm mờ jơnau cih gam geh lơh jat tu\ do là ờ dipal. Ờ uă kuang bàng ala mat sồr, pal sền sơwì tus bơta krơi is bơh gah broă lơh dê. Mò Triệu Thị Thu Phương, mpồl Bắc Kạn geh jơnau đơs: Băng:

“Kung pal sền sơwì tus broă rơndap lơh tơnguh sơnam ơm jơh lơh broă bơh ală cau là công nhân, cau lơh broă tơn tàm gah lơh gơlik phan, broă drơng ala mờ ờ uă gah broă lơh krơi is bè cau pơgru mầm non, pơgru kấp 1… Bơh tìp mat cau te\ khà den cau pơgru mầm non 50 sơnam là khi neh go\ ờ gơ dan tai, tài neh dờng sơnam den đơs crih tamya bè lơi, ală sau kung ờ kờ` pơgru kra ir, ờ kờ` lòt bơsram tai. Ală kuang bàng ala mat cau te\ khà ndrờm ring bal mờ broă tơnguh sơnam ơm jơh lơh broă, mơya kung pal sền sơwì bơta krơi is bơh gah broă lơh dê, ngan là cau pơgru”.

Gơ rềng tus jơnau cih tơnguh tai dùl ngai ơm rlô tàm nam, uă ngan ală kuang bàng ala mat ring bal bè broă kuơ màng tơnguh tai dùl ngai ơm rlô tàm nam. Bulah bè hơ\, broă rơwah ngai ơm rlô jat kuang bàng ala mat là ba` rơwah ngai 27/7 là ngai cau ling sồt să, cau ling chơt màng, mờ pal rơwah ngai ơm rlô tàm ngai 28/6 là ngai hìu bơnhă Việt Nam, gơ geh pơrya kuơ màng rlau.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung pà git: Nghị quyết sồ 28 bơh Đảng dà lơgar dê ai tơlik bơta loh làng jơnau kờ` tơnguh sơnam ơm jơh lơh broă pal kờp tus bơta gơguh uă broă lơh nàng gàr niam bơta kơ\ kơljap, gàr tơl kes priă bảo hiểm tàm jo\ jòng, bơta kra khà kờp làng bol, tơmù hời rơhời tam cah ngài bè cau klau cau ùr. Jơnau kờ` tơnguh sơnam ơm jơh lơh broă geh bơta sền sơ wì jo\ jòng mơya pal lơh broă kờ` wèt tus jơnau kờ` gơ jat bal mờ bơta kra khà kờp làng bol tàm nam 2035. Tu\ do Việt Nam là dùl tàm ală lơgar geh khà kra khà kờp làng bol mhar, khà cau lơh broă tàm sơnam lơh broă ngai sơlơ gơmù. Việt Nam kung là dùl tàm ală lơgar geh sơnam ksí jo\ uă tàm tiah châu Á – Thái Bình Dương tu\ do. Den tàng, nàng gàr bơta kơ\ kơljap, ring bal bơh kes priă dê den tơnguh sơnam ơm jơh lơh broă là kuơ màng ngan. Bộ trưởng Đào Ngọc Dung đơs tờm:

“Broă tơnguh sơnam ơm jơh lơh broă gơ ơm tàm tơngume uă ngan broă rơndap lơh bơsong uă Adat boh lam ndai, uă chính sách ndai, bè: tam gơl bảo hiểm, broă lơh, drà kă bro cau lơh broă… ờ di mìng tàm adat lơh broă do. Do là tam gơl jat tu\ tơngai lơyài, mờ tú snam 2028 dilah broă rơndap lơh sồ 1 bè Chính phủ yal den cau klau hơ\ sồng ơm jơh lơh broă tàm sơnam 62. Tus nam 2035, den cau ùr hơ\ sồng ơm jơh lơh broă tàm sơnam 60 mơya ơm jơh lơh broă tàm bơta lơh broă bè ờs, pràn kơldang să jan bè ờs. Cau lơh broă tàm 3 bơta là: gơmù pràn kơldang să jan, lơh broă tàm anih khih aniai mờ cau lơh broă kơn jơ\ den geh gơnoar ơm jơh lơh broă gờ` rlau 5 nam”.

Bộ trưởng Đào Ngọc Dung pà git, Bộ Lao động, Thương binh mờ Xã hội gam bơt bơtàu chính sách ai cau lơh broă kơn jơ\ in geh gơnoar ơm jơh lơh broă gờ` rlau. Cau lơh broă dilah tơl tu\ tơngai tong priă bảo hiểm den gơtùi ơm jơh lơh broă kơp jơh sơnam, geh dờp ală bơta dong kờl chính sách jat adat boh lam tu\ do dê.

Cau mblàng K’Duẩn