VOV4.K’ho – Tàm pơrjum dơ\ 10, Quốc hội khóa 14 geh mut lơh tàm poh lài, ală kuang bàng, Quốc hội neh cribơyai pờ tơlik tơn tàm internet bè 2, 3 tơngume gam geh jơnau đơs krơi is bơh jơnau rơcang cih Adat Ơm kis (tam gơl).

Tă pơgồp jơnau đơs tàm jơnau rơcang cih adat boh lam, bè sră nggal cih mat ơm kis ing, 2, 3 jơnau đơs sồr pơn jat tai cih bè tu\ tơngai cih mat ơm kis ing bè adat gam ngui tu\ do là ua\ ngan rlau jơh là 2 nam nàng tàm đal mờ broă cih mat ơm kis sùm. Bulah bè hơ\, 2, 3 jơnau đơs đơs là, Jơnau rơcang cih Adat ba` cih tu\ tơngai ơm kis ing nàng tơrmù [à sră nggal lơh broă, pleh lơh gơbàn kal ke làng bol in tu\ lơh jat gơ noar ơm kis. Broă atbồ ơm kis kung gam geh lam lơh bơh broă jơnau tơnggit geh yal, cih mat tàm Cơ sở dữ liệu bè ơm kis mờ bơh ală broă lơh mờng chài lơh broă, git bă tiah ơmkis bơh anih kuang bàng tàm kấp hơđơm dê.

Bè tơngume tơn jo\ tơngai ơm kis ing, 2, 3 nă kuang bàng đơs là, kung gam sồr sră nggal ua\ ir. Kuang ala mat Triệu Thanh Dung, gơ wèt Mpồl kuang bàng Quốc hội càr Cao Bằng geh jơnau đơs: “Tơn jo\ tơngai ơm kis ing ờ tam gơl bè anih ơm kis ing neh cih mat lài hơ\, mờ mìng tơn jo\ tai tơngai ơm kis ing. Den tàng jat a` broă sồr lơh sră tơn jo\ tơngai ơm kis ing ndrờm bè lơh sră cih mat ơm kis ing là ờ kuơmàng. A` sồr jơnau rơcang cih adat boh lam pal sền sơ wì, kơ lôi sơ nơng, cih broă lơh, sră nggal tơn jo\ tơngai ơm kis ing [uơn rlau mờ cih mat ơm kis ing. Pơn yơu bè mìng kờ` geh sră tơn jo\ tơngai ơm kis ing halà cih mat tơn mờ điẹn thoại, ma\i mok điện tử nàng gơ in mhar, [uơn rlau ai làng bol in tu\ lơh sră do”.

Bè bơta pal geh nàng cih mat ơm kis sùm, ua\ jơnau đơs ring bal mờ tơngume jơnau rơcang cih adat boh lam là pal cih khà ơnàng kờp bal bè anih ơm bơh ơpah, jồm, ơm kơldìng nàng cih mat ơm kis sùm. Jat hơ\, dùl tàm ală bơta pal geh nàng cih mat ơm kis sùm tàm tiah hơ\ tơn là pal geh khà ơnàng hìu ơm êt ngan rlau jơh bơh Hội đồng nhân dân kấp càr cih, mơya ờ lơyah rlau 8 thơk vuông bơnàng hìu tàm 1 nă cau. Khà ơnàng hìu ơm êt ngan rlau jơh 8 thơk vuông bơnàng hìu tàm 1 nă cau kung là khà geh đal git pal lơh gơs tàm nam 2020 geh đơs tàm broă rơndap lơh bơtàu tơnguh hìu ơm dà lơgar tus nam 2020 mờ broă rơndap lơh wèt tus sền tus nam 2030 mờ khà êt ngan rlau jơh 8 thơk vuông bơnàng hìu tàm 1 nă cau halà jơnhua rlau kung geh ai nàng gơs khà lơh ngan bơh jơh ală tiah tàm gùt lơgar dê.

Ồng Phạm Văn Hòa, mpồl kuang bàng Quốc hội càr Đồng Tháp đơs là: “Adat ơm kis tu\ do cih, broă cih mat ơm kis sùm tàm ală [òn dờng dờng nền nòn rlau mờ ală tiah ndai, nàng kờ` sền gròi bơta gơguh khà kờp làng bol tàm ală [òn dờng, mơya mùl màl ală broă lơh hành chính ờ lơh geh cồng nha jat bè bơta kơp kờ`. Broă ờ huan ai ntrờ` ơm kis tus ală [òn dờng dờng digơlan geh lam lơh mờ ua\ broă lơh krơi is, tàm tu\ hơ\, dilah ờ cih mat ơm kis sùm ai ală cau ơm kis dipal tàm ală [òn dờng Hà Nội, Hồ Cjí Minh den kung ờ gơtùi atbồ geh cồng nha bơta làng bol ơm kis tàm ală [òn dờng do, tài làng bol ntrờ` tus lơh broă, bơsram tàm do. Den tàng broă sang bơta pal geh bè cih mat ơm kis sùm tàm ală [òn dờng gơ wèt dà lơgar là kươmàng jat jơnau rơcang cih adat ơm kis, gàr niam ngan rlau jơh bè gơ noar khat gơboh ơm kis bơh làng bol dê”.

Ua\ ngan ală kuang bàng ring bal mờ broă jơnau rơcang cih tam gơl jat gùng dà ala broă lơh atbồ ơm kis tam gơl bơh atbồ ờs mờng mờ sră nggal gơs atbồ mờ dữ liệu điện tử mờ ală ứng dụng công nghệ thông tin. Jat ală kuang bàng đơs, do là broă lơh atbồ pa, là gùng dà bơh kac màng công nghệ thông tin dê. Bơdìh hơ\ tai, broă ai gơnoar làng bol pơn jat tai ngui Sổ hộ khẩu, sră ơm kis ing gơtùi pleh broă lơh gơlik tai sră nggal ndai, lơh gơlik tai kal ke làng bol in, lơh gơlik bơta rồn bơ klơn dờng ir ai ală anih atbồ in, cih mat ơm kis tàm tơngai Adat boh lam pa geh lơh jat ngan ngồn.

Ồng Nguyễn Mạnh Cường, Mpồl kuang bàng Quốc hội càr Quảng Bình đơs là: “Nàng pleh bơta lơh gơbàn kal ke mờ sền gàr gơnoar kuơ bơh làng bol dê den pal geh dùl tu\ tơngai tàm pơ dờn bơh tơ nơ\ tu\ adat boh lam geh lơh jat ngan ngồn tus tu\ bol he sang te\ jơh sổ hộ khẩu, sră ơm kis ing. Bè hơ\ den tàng a` ring bal mờ rơndap broă dơ\ 1 bơh Thường vụ Quốc hội dê yal là sổ hộ khẩu, sră ơm kis ing den pơn jat tai ngui tus ngai 31/12/2022”.

Ring bal mờ jơnau đơs do, mò Trần Thị Dung, mpồl kuang bàng Quốc hội càr Điện Biên đơs là, Chính phủ, Bộ Kuang àng bal mờ anih lơh broă geh gơ rềng neh ai tơnggo\ nùs nhơm lơh ngan ua\ ngan, geh ua\ sră nggal đơng lam mờ lơh broă jơh nùs, lơh ngan lơh gơs broă bơt bơtàu cơ sở dữ liệu dà lơgar bè làng bol ơm kis, cơ sở dữ liệu bè ơm kis nàng gơtùi lam lơh jat ngan ngồn bơh ngai 1/7/2021. Bulah bè hơ\, hơ\ mìng pa rơp là lơh sir bè tu\ tơngai bơt bơtàu cơ sở dữ liệu dà lơgar lơm gơ dê, ai tơngai lơh bal bơh ală anih lơh broă, mpồl lơh broă geh gơ rềng nàng gơtùi ngui ală cơ sở dữ liệu do nàng drơng broă sang te\ sổ hộ khẩu den ờ hềt geh đơs ngan ngồn: “Broă sang te\ sổ hộ khẩu là broă dờng gơ rềng tơn tus rài kis pah ngai bơh làng bol mờ broă lơh bơh ală anih lơh broă, mpồl cau geh gơ rềng dê. Den tàng pal geh sền sơ wì dùl bă nền nòn, tơl làm nàng pleh lơh gơbàn kal ke làng bol in. Quốc hội tơlik adat boh lam den pal lơh jat dùl bă jơh nùs Adat tơlik sră nggal lơh jat jơnau cih adat boh lam dê, mơya tu\ lơh jat adat boh lam gơtìp kal ke, den bơta geh ngan bơh broă tam gơl wơl ờ gơtùi lơh mhar mờ kung pal lơh jat nền nòn Adat ai tơlik sră nggal pơlam lơh jat jơnau cih adat boh lam dê”.

Cau mblàng K’Duẩn