Rơba\ ntìng la dùl bơta gơbàn lơh ntìng ờ pràn, rơba\ mờ bươn ngan gơbàn pa\ bulah mìng gơbàn gơ chổt hala gơbàn gơ tup ngờ]. Gơbàn geh bơta do la tài bơh ntìng gơbàn roh khoáng chất, ngan la canxi. Tàm dunia, den  tàm 5 na\ cau ùr geh 3 na\ cau gơbàn rơba\ ntìng tàm sơnơm rlau 50 sơnam. Tàm lơgar he, tàm 3 na\ cau tàm sơnơm 30 den geh 1 na\ cau geh gơbàn was ntìng lơyah rlau khà bè ờs. Jat trơgùm kờp, tàm lơgar he, geh di 3 tơlak na\ cau gơbàn rơba\ ntìng, ua\ ngan tàm cau do ờ geh ai go\ loh làng tus mờ tu\ gơbàn pa\ ntìng mờ gơ lời wơl ala\ aniai kơnjơ\ ngan.

            Rơba\ tìng gam sơnđan la ntìng ờ kơljap, nsồp ntìng, lơ i ntìng, la bơta gơbàn rơba\ ntìng, bươn pa\ ntìng bơh gơmù khà mờ gơ ờ pràn rơdap tàm dơlam ntìng. Pa\ ntìng bơh rơba\ tìng kung ngòt rngơt bè gơbàn gơ drơm mhàm tàm plai nùs bơh kòp gùng mhàm hala gơbàn chơt kòp gơ kra\, hala bơceh gùng mhàm tàm tơngoh bơh kòp gơguh mhàm. Cau lơi kung di gơlan gơbàn rơba\ ntìng, mơya cau ùr den bươn gơbàn kòp do rlau.

            Rơba\ ntìng la dùl bơta kòp gơbàn ngềt ngơt ngan. Xét nghiệm was bơta ntìng la broa\ niam rlau jơh nàng sền ntìng. Nàng gàr ntìng kơljap, pal bơsir ua\ canxi mờ vitamin D bơh sào sa, tàp pràn sa\ ja` mờ ờ chu jrào, dilah kờ` den pal hùc tai sơnơm. Gơtùi ngui sơnơm nàng geh bơsir canxi, sơnơm sền gàr sơndra\ pa\ ntìng… Bơdĩh mờ hùc dà toh lời tus cau gơbàn rơba\ ntìng den dà toh sràt, pho mát, tap, biap plai chi kung la phan sa gơtùi geh bơsir canxi. Dilah he geh, pal sa ala\ phan kis tàm dà bè ka ti, tàm dờng, tàm dà lềng, kuat. Dùl phan sa geh ua\ ngan canxi ndai la tàm, ờ kờ` tàm dờng, mìng kờ` tàm tàm sre, he bo\ lề nàng gơm biap la di. Bal mờ phan sa, nàng ba` gơbàn ờ gơbàn kòp rơba\ ntìng, pal tàp sa\ ja` jo\ tơngai, di pal mờ sơnam. Ba` tàp ua\ ir mờ mìng kờ` lòt jơng bè ờs mờ is mờ tơngai 30 phút pah ngai tàm tu\ àng drim gờ` tu\ tơngai ờ hềt sas.

            Dùl na\ cau jak gah phan sa geh mblàng:“Cau ùr pal deh dùh. Pah dơ\ deh dùh, sa\ ja` gơbàn roh ua\ ngan phan ròng sa\, tàm hơ\ geh canxi mờ protein. Dilah ờ sào sa  tơl bơta nàng bơsir wơl, den cau ùr bươn ngan gơbàn kòp rơba\ ntìng”. Bal mờ hơ\,  kòp rơba\ ntìng gam bơh gơmù bơta tàm dơlam sa\ estrogen, bơh gơ lời wơl bơh rài lài, lơma\ ir bơh sa ua\ tơngi poac, ờ hoan bơsram tàp sa\ hờ bơdĩh trồ tiah hala geh bơta mờng `ô ua\ ir ơlak, bièr, chu jrào. Ala\ bơta kòp ờ bời bè gùng lơh lề phan sa, kòp tàm dơlam sa\...kung geh lơh gơlam tus rơba\ ntìng.

            Tu\ geh gơbàn bè jê but, kìôt but, lơh gơba\ ntìng tơnơ\ dùl gơbàn sồt nggờ] ngan den kòp rơba\ ntìng neh gơbàn kơnjơ\ ngan, broa\ sơm kòp den kal ke ngan, hoàc hươr pria\ jền. Kòp rba\ ntìng gơ lời aniai ngan tus khà rài kis bơh cau kòp. Cau kòp jê but, lơh broa\ lơh kung kan ngan. Kòp rơba\ ntìng lơh geh gơbàn jê tềng ntơh mờ ua\ cau geh ờ git đơs la he gơbàn kòp jê nùs, gùng mhàm. Ngan la ờ tơl canxi gam lơh ờ lơha\ bic, lơh gơbàn ờ niam tus sa\ ja` bè bòl glar tàm bồ lơh broa\ ờ gơtùi sơnơng, kòp đồm mhàm, jê bồ, sơ ngoài bồ, lơh sa\ ja` ờ pràn, lơh phan sa ờ lề… Gơbàn aniai ngan la lơh pa\  ntìng, lơh gơbàn chơt.

Kòp rơbă ntìng là ngòt rơngơ\t ngan, tu\ neh gơtìp kòp do den ờ mìng hoàc huơr priă jền tàm broă sơm kòp mờ gam ngòt rơngơ\t ngan tus mờ màng kis. Bè hơ\, tơl nă cau, tàm hơ\ uă ngan là cau ùr dờng sơnam pal lơh bè lơi kờ` sơndră mờ sơm kòp rơbă ntìng. Bơnah gam tai tàm jơnau đơs do, cau ai tơng^t jơnau đơs do geh lùp bác sỹ Lê Tất Thắng kuang jăt jơng atbồ gah lơh niam sa\ ja`, hìu sơnơm càr Dak Lak bè ală broă gơrềng tus mờ kòp rơbă ntìng.

-Ơ bác sỹ, dan bác sỹ pà g^t lơh bè lơi kờ` g^t geh kòp rơbă ntìng?

Bác sỹ Lê Tất Thắng: Rơbă ntìng là kòp gơl^k geh ờ loh ngan. Mùl màl kờ` g^t kòp rơbă ntìng ờ di la buơn, mờ bè ờs làng bol g^t, go\ kòp rơbă ntìng là 1 broă lơh nisơna ngan. Hơ\ là tu\ làng bol gơtìp pă ntìng ha là tàm broă lòt kham 1 bơta kòp lơi hơ\, hơ\ sồng g^t là gơtìp kòp rơbă ntìng, tài kòp do ờ gơl^k geh loh làng, mờ tài cau kòp neh gơtìp bơta hoàc huơr bơh kòp rơbă ntìng neh jo\ ngai. Kờ` g^t gờ` tus mờ làng bol, den gơrềng tus mờ jơnau g^t wă. Kờ` g^t geh kòp do di pal den pal geh 1 broă lơh neh geh dunia dờp, hơ\ là was khà ntìng. Do là 1 broă lơh di pal ngan. Mìng geh was khà ntìng den hơ\ sồng g^t geh kòp tàm khà ờ tơl ntìng ha là rơbă ntìng; ờ tơl ntìng là tơngai sơnrờp gơl^k geh kòp rơbă ntìng.

- Bè hơ\, làng bol pal tus tàm anih lơi kờ` was mờ g^t kòp rơbă ntìng, mờ kờ` sơndră mờ kòp do den pal lơh bè lơi ơ bác sỹ?

Bác sỹ Lê Tất Thắng: Tu\ do tàm hìu sơnơm càr ờ hềt geh măy was kòp rơbă ntìng, mơya tàm ală hìu sơnơm cau lơh is, geh ờ uă anih neh geh măy was rơbă ntìng. Đơs bè hơ\, mơya he pal sơndră, ờ go\ di là tus tàm tu\ he was mờ g^t là neh gơtìp rơbă ntìng hơ\ sồng sơm kòp. Kòp rơbă ntìng là kòp gơl^k geh mờ bơta pràn uă, mờ cau ùr den geh 1/5 tàm khà cau ùr rơlao 60 sơnam. Di bè hơ\, kờ` sơndră mờ kòp rơbă ntìng den geh uă bơta. Tàm hơ\, lài ngan là he pal tam gơl bơta mờng, bơta mờng tàm broă sào sa ờ niam tus mờ să jan, bè `ô bìer, ơlăk, chu jrào, tàm do a` đơs bal tus mờ 2 gah là cau klao mờ cau ùr. Tài bơta do lơh aniai tus mờ broă gơcăt mờ roh ntìng tàm să, broă gơtìp ờ ndrờm bal do den geh gơtìp tus.

-Neh g^t, cau ùr dờng sơnam mờ cau kra mờng gơtìp kòp rơbă ntìng uă rơlao, dan bác sỹ pà g^t là tài bè lơi?

Bác sỹ Lê Tất Thắng: Bè ờs den geh ờ uă bơta mờ di gơlan lơh cau kơlôi tus să tòm kung gơtìp kòp rơbă ntìng ha là ờ tơl ntìng. Bè tàm cau ùr tu\ neh jơh ờ deh kòn tai, cau ùr rơlao 60 sơnam. Cau neh kơlôi sơnơng tàm cau ùr rơlao 60 sơnam den geh 20% khà cau gơtìp kòp rơbă ntìng, mờ cau klao den tàm sơnam do cau go\ khà do geh di pơgăp 10%. Dơ\ 2 tai, geh ờ uă bơta lơh he kơlôi tus mờ kòp rơbă ntìng, hơ\ là ờ uă broă gơtìp bè ờs, bè gơpừ bè ờs ờ pràn mơya kung gơtìp pă ntìng.

Cau ùr tàm tơngai jơh bơ\ sa\ den geh tam gơl estrogen, bơh tàm broă tam gơl do, lơh tam gơl tàm să jan cau ùr, tam gơl bơta ndrờm bal tàm broă gơcăt ntìng mờ tơnroh ntìng tàm să jan, hơ\ là bơta lơh cau ùr gơtìp kòp rơbă ntìng uă rơlao mờ cau klao.

Bơdìh hơ\ tai, gam geh uă bơta ndai tai, bè broă bơtơl ală vi chất tàm să jan, broă tàp pràn să jan, sền gàr ba` lời gơtìp pă ntìng mờ broă bơto bơtê tus mờ làng bol in g^t loh. Broă tàp pràn să jan sùm den lơh ntìng kră mờ pràn, ơră pràn den lơh să jan pleh mờ ală rềs àr lơh pă ntìng. Bơtơl vi lượng geh ală bơta phan bè canxi, Vitamin D, Carbon, Photphonat, Canxi-tonin, geh gơrềng tus mờ ală broă căt ntìng mờ tơnroh ntìng tàm să jan. Bơh tàm ală broă yal tơng^t, den geh broă lơh phan sa bơkah mùl màl, dong kờl làng bol git loh, geh bơtơl bơh tàm phan sa.

-Dan bác sỹ pà g^t, tàm hìu sơnơm càr Dak Lak, khà cau kòp rơbă ntìng geh uă lah ờ mờ broă sơm kòp do hoàc huơr bè lơi?

Bác sỹ Lê Tất Thắng: Tàm hìu sơnơm càr Dak Lak, mùl màl là tàm gah sơm sồt den bol a` mờng tìp uă cau kòp gơrềng tus mờ kòp rơbă ntìng; mờng tìp ngan là tàm cau dờng sơnam, rơlao 60 sơnam, lài ngan là tài ală cau do ờ pràn, geh tu\ gơtìp kòp rơbă ntìng mờ ală cau do kung ờ g^t; mìng gơtìp ntiar jơng, gơpừ bè ờs, mờng gơtìp ngan là pă ntìng bu\t, ngkời, geh uă là pă ntìng rềp tềng kồ bơnô, geh ờ uă cau pă ntìng pơnai tơr-è. Mờ cau kòp gơtìp rơbă ntìng den broă sơm blời kòp là kal ke ngan, tài bơta kră kơl dang ntìng ờ uă, tơngai gơlir wơl ntìng jo\, mờ pràn wơl lơyaì, lơh ờ niam tus mờ bơta pràn kơl dang să jan, lơh ờ niam tus broă lơh, tơngai sơm kòp jo\ den lơh aniai tus broă lơh sa hìu nhă.

- Hờ bơdìh drà kă bro geh uă bơta thực phẩm chức năng geh yal niam ngan tus mờ cau gơtìp kòp rơbă ntìng, bè hơ\, geh sơm bời kòp rơbă ntìng lah ờ, ơ bác sỹ?

Bác sỹ Lê Tất Thắng: Tu\ neh g^t là geh kòp rơbă ntìng den pal sơm kòp jăt broă neh pơlam lài, mờ phan thực phẩm chức năng mìng geh bơtơl. Neh gơtìp kòp rơbă ntìng den pal sơm kòp jăt broă geh ai cau lơh sơnơm dê, den ờ di là ờ tơl bơta lơi den bơtơl bơta hơ\. Làng bol he pal wă kờ` sơm kòp là pal geh 1 broă geh ai lài nền nòn; geh uă bơta sơnơm pơgồp bal tàm broă sơm kòp, mờ phan thực phẩm chức năng mìng geh bơtơl gời mơ.

-Ơi, ưn ngài bác sĩ?