Mờ trồ tiah gơbàn duh  ua\ sù ìo bơh nhai duh la tu\ tơngai bươn ngan gơbàn geh ua\ bơta kòp, tàm hơ\ mpờl go\ ngan la ala\ bơta kòp bơh virus, vi khuẩn, phan  kis lơh bơtờp kòp. Tàm kơnòm dềt tài bơh gam ờ hềt pràn, sa\ ja` gam ờ hềt bè cau dờng, den tàng tàm nhai tơngai duh geh pơhìn gơbàn kòp ờ ua\ bơta kòp ngòt rngơt. Khà kơnòm dềt tus kham kòp tàm  ua\ hìu  sơnơm den geh gơguh ua\ tàm nhai duh, ngan la tàm ala\ tơngai gơbàn duh jo\ jòng.

            Viêm não Nhật Bản B: la dùl bơta kòp lơh bơtờp tàm ơra\ bồ tơnggoh, lơh gơbàn ua\ tàm nhai duh bơh dùl bơta lơh kòp sơnđan Arbovirus mpồl B lơh aniai.Virus lơh kòp geh sơmac bơtờp bơh phan kis tus mờ kòn bơnus. Kòp viêm não Nhật Bản geh  khà cau chơt jơnhua ngan hala geh gơ lời pơ nời ờ niam tàm bồ tơnggoh kơnjơ\ ngan. Kòp geh gơbàn ai go\ la: Ua\ duh sa\, jê bồ, gơlik ha\, bồ tơnggoh gơbàn ờ ngac, gơ rpơt hơ\ sồng gơbàn mhar ngan chơt yơh. Ờ ua\ cau gơbàn lơng ơrah bồ tơnggoh. Tu\ kòn se, kơnòm dềt gơbàn bè do, pal mhar cèng mo khi tus hờ hìu sơnơm nàng geh kham mờ sơm kòp, kờ` kơryan bà cau gơbàn chơt mờ gơbàn ờ niam tơnơ\ geh kòp. Rcang sơndra\ kòp pal gar geh tiah kis tơl kloh, hìu ơm geh càl hi, tu\ bic pal đùh kơmùng, bồm sơnơm gơsơt sơmac mờ phan kis, cit sơnơm vaccine rcang sơndra\ kòp viêm não Nhật Bản ai kơnòm dềt, kòn se in di tơngai pơrgon.

            Duh sa\ bơh virus: Kòn se, kòn dềt sùm gơbàn ua\ duh sa\, jê bòl tàm sa\, jê bồ, di gơlan geh gơbàn drờm bè jê sồt gùng ta\ nhơm bè ntas, gơ hòr dà muh, bơsia\, geh bal dùl êt kơnhà, ờ geh pàl, tơlir. Kòn se, kòn dềt di gơlan gơlik toh duh mờng ngan gơbàn la bơh virus Rubella sởi lơh aniai. Go\ gơbàn ngan la toh duh pơrhê mhir, mờng gơlik tàm ngai dơ\ 2  tus ngai dơ\ 4 bơh gơbàn kòp, toh geh tơr gùm ua\ tàm bơh bồ, muh mat tus tàm sa\, tềng jơng mờ tu\ toh gơmut gơ kung lơh jat bè hơ\ sơl. Bal mờ hơ\,  kòn se, kòn dềt sùm gơlik as nòl tềng ngko, jơng kồt, ala\ nòl do di gơlan geh jê mờ gơbàn jo\ ngan hơ\ sồng roh. Kòp geh gơbàn  bơh 3 tus 5 ngai, sơnơm sơm la mìng tơmù duh sa\, bơsir dà điện giải mờ broa\ hùc, pal siam phan sa tơl pràn mờ sền gar niam muh, dờ nàng ba` gơbàn ua\ kòp ndai bal mờ gam kòp do. Bulah bè hơ\, kờ` pal kah tài ờ ua\ cau kòp geh gơbàn aniai, den tàng pal jat sền nền nòn nàng git go\ ala\ bơta gơbàn bơh  kòp as tơnggoh bè jê bồ, ua\ gơlik ha\, gơ lơh sơ ngoài, gơ rơpơt, nàng jun mo kòn dềt, kòn se tus hìu sơnơm kham  mờ sơm kòp di pal.

            Kòp bơdĩh sa\ ua\ ngan gơbàn la rôm gam sơnđan la toh duh, hala gơbàn sồt mồr kơltau. Do la bơta kòp gơbàn mồr ala\ gùng tờm jơng tơnò sa\ lơh gơ geh gơlik đang kơtau gơs ala\ toh  bè plàu dềt, pơrhê mờ dơ kiat. Gơbàn geh bè bơta do la  rôm bơh gơ lềt ala\ trồm jơng tơ nò sa\ taà bơh ala\ bơta bơ\. Ngan la tu\ trồ tiah tơngai duh, sa\ sùm gơlik ua\ ngan dà kơlhề mờ dà đềt tàm tu\ lơh sa\ gơta\ nhơm. Bơsong gơbàn rôm bươn ngan mìng he lơh tum  rào sa\ ja` kloh mờ sơbong hala plai ]a` nàng lơh gơ ha pah wơl ala\ trồm lik bơdĩh sa\. Bal mờ sền gàr kloh sa\ ja` tus mờ kòn se, kơnòm dềt, ala\ cau mè, cau bèp pal sền sùm tềng ala\ sa\ gơ ndơp, ngan la tàm kòn se geh ai go\ dơ kiat nàng git  go\ mờ sơm kòp gờ` ala\ kòn bơdĩh sa\. Go\ ngan tàm ala\ anih ndơp bè tềng kùang, pơ nùa, ngko, khoèm nau jơng, tê, khoèm tồr. Sơm ala\ kòp do pal bong sơnơm geh sơndra\ as sồt bè steroid, sơndra\ gơbàn kù sa mờ sơnơm kháng sinh jat  pơlam bơh cau lơh sơnơm.

            Jê ndul gơ jroh ngòt rngơt: Gơbàn geh kòp jê ndul gơ jroh ngòt rngơt di gơlan bơh phan lơh kòp bơh vi khuẩn bơh kòp kiết lỵ, kòp sồt tàm pròt, kòp jê ndul gơ jroh hala bơh virus, bơsềt kòp, phan kis bal tàm  dơlam pròt. Bơta lơh kòp la bơh dà khih bơh vi khuẩn lơh aniai, bơta lơh kòp sùm gơbàn gờ` ngan, hờ đơm 6 jiơ tu\ bơtờp kòp, hala bơh vi khuẩn lơh aniai tơn sồt gùng lơh lề phan sa, gơbàn ờ niam tàm gùng lơh lề phan sa sùm gơbàn lơ ỳai rlau. Jê ndul gơ jroh ngòt rngơt cau lơi kung gơtùi gơbàn kòp, mơya 80% kòp do gơlik tàm kòn dềt hờ đơm 2 sơnam. Tu\ kòn dềt gơbàn jê ndul gơ jroh ngòt rngơt, broa\ kuơ màng rlau jơh la pal git gơbàn roh dà tàm sa\  mờ bơsir dà điện giải mờ broa\ hùc sơnơm orezon, tơmut sơ rồm mìng mut ngui tu\ gơbàn roh dà tàm sa\ ua\ ngan, kờn dềt ua\ gơtuh ha\, ờ gơtùi hùc hala lòt ja\ brê ua\ dơ\, ờ gơtùi bơsir dà mờ broa\ hùc. Broa\ ngui sơnơm kháng sinh mờ ala\ sơnơm men  tiêu hoá vi sinh kờ` pal jat pơlam bơh bác sĩ, ngan ngồn ba` geh ngui sơnơm sơm kòp jê ndul gơ jroh.

Kòp mờng gơl^k geh ngan tàm tơngai tam gơl kàl, di lah ờ sền ngăc, ờ sơm kòp di tu\ den ngòt rơngơ\t ngan tus mờ să jan, tàm hơ\ geh kòp jê ndul gơjroh. Bác sỹ Trần Thuý Minh kuang atbồ gah sơm kòp kơnòm dềt, hìu sơnơm càr Dak Lak bè broă sơndră mờ sơm kòp jê ndul gơjroh tài Rotavirus.

 Ơ bác sỹ, kòp jê ndul gơjroh tài Rotavirus là 1 tàm ală kòp mờng tìp ngan tàm tơngai sơnrờp tam gơl kàl. Di bè hơ\, khà ngòt rơngơ\t bơh kòp do là bè lơi?

Bác sỹ Trần Thuý Minh ho jơnau lùp: Rotavirus là kòp ờ di pa, kung neh gơl^k geh uă dơ\ tàm uă nam do, bu\ lah bè hơ\, tàm tu\ tam gơl kàl den kòp do gơl^k geh uă kung ờ di là ờ geh kòn dềt gơtìp chơ\t tài roh dà. Lài ngan là cau tàm hìu nhă ờ sền ngăc tu\ kòn dềt hă sùm, lơh roh uă dà tàm să. Sơm kòp mhar den hơ\ sồng tơmù chơ\t jê.

Di bè hơ\, tu\ kòn dềt gơtìp kòp do, ală cau mè, cau bèp pal lơh bè lơi ơ bác sỹ?

Bác sỹ Trần Thuý Minh ho jơnau lùp: tu\ kòn dềt gơtìp jê ndul gơjroh, bơta tơngo\ bơh Rotavirus dê là hă uă dơ\, den tàng he pal cèng mơ kòn dềt tus hờ hìu sơnơm rềp ngan kờ` kham, bơdìh mờ ală bơta ndai lơh gơdan hă. Bè dà Orezon là dà niam ha là ală dà ndai mờ he gơtùi ơla, dà he mờng lơh bè phe coh te\ ờ uă boh kờ` bơtơl dà kòn dềt in. Do là broă pal geh lơh ngan. Geh uă cau mè tu\ go\ kòn gơtìp jê ndul gơjroh uă den tài ngòt ir  ờ ai kòn pô, ờ ai kòn sa pòr poăc, den ba` ai sa pòr gời, pal ai kòn dềt sa pòr geh tơl phan bơkah, di pal, lài ngan là kờ` bơtơl wơl bơta neh gơtìp roh tàm să, dơ\ 2 tai là kờ` kòn dềt ba` gơtìp rơgai să mờ ờ sô tơnơ\ mờ tu\ gơtìp jê ndul gơjroh.

Bu\ lah bè hơ\, tài ờ kơlôi sơnơng nền nòn, den tàng geh ờ uă cau mè, cau bèplời kòn dềt tàm hìu, tus tu\ cèng hờ hìu sơnơm den kòp neh jroă. Di bè hơ\, dan bác sĩ pà g^t tu\ lơi cèng kòn dềt tus hờ hìu sơnơm nàng sơm kòp?

Bác sỹ Trần Thuý Minh ho jơnau lùp: Kòp jê ndul gơjroh den pal tus hờ hìu sơnơm nàng piam kòp. Lài ngan là ală kòn dềt hă uă, ờ hùc dà, pal tus hờ hìu sơnơm nàng c^t srồm. Dơ\ 2 tai là roh bơta pràn tàm să tài jê ndul gơroh, hơ\ là kòn dềt geh bơtơl dà, mơya bơta pràn ờ ndrờm bal, gơmù natri, gơmù cali mờ kòn dềt gơtìp jê ndul gơjroh den geh bal ờ uă kòp ndai tai, den tàng pal tus piam kòp tàm hìu sơnơm là di pal.

Bơta kuơ màng ngan là sơndră mờ kòp kờ` kòn dềt pleh mờ gơtìp kòp. Bác sỹ geh jơnau lơi kờ` bơto sồr làng bol lah ờ?

Bác sỹ Trần Thuý Minh ho jơnau lùp: Ală cau mè, cau bèp pal kah tus broă lơh kloh niam să jan kòn dềt in tu\ tam jàu kàl, dơ\ 2 tai là kloh niam tàm broă sào sa mờ dơ\ 3 tai là pleh mờ broă tìp mờ kòn dềt gơtìp kòp, tơmù tiah gơtìp gơtòp, kuơ màng ngan là ală tiah tàm mpồl bơtiàn, bè hìu ròng siam kòn dềt là buơn ngan gơtìp kòp jê ndul gơjroh.

 Ưn ngài bác sỹ!