VOV4.K’ho - Um dà dờng  Pa gơ hòr, lơh yàng bơsiuh jơnau ờ bơtuah la dùl bơhìan jo\ rài ngan, dùl tàm ala\ bơta bơhìan niam bơne\ krơi is ngan bơh cau Jarai tiah đah mat tơngai lik càr Gia Lai. Ala\ cau tàm dùl tu\ tơngai  ờ jo\ mờ sa\ tờm mờ hìu nha\ sùm gơtìp jơnau ờ bơtuah, lơh khi ờ suk tàm sa\, ngòt yàng lơh…

             Gơl dà dờng Pa lòt gan kơnhòal Krông Pa, càr Gia Lai  geh cau Jarai sền la dà  dờng yàng, gơtùi  rào jơh bòl glar,  rào jơh jơnau ờ bơtuah. Tàm dơ\ tus hờ Gia Lai lơh broa\, tus xã Ia Rmok, kơnhòal Krông Pa, bol a` geh go\ gal ngan cau ơm ur đah gah dà dờng Pa. Tô lah geh  bơta gơbàn cau chơt bu\ dà, bol a` se\ sền, hơ\ sồng git,  làng bol rcang um dà dờng yàng nàng bơsiuh jơnau ờ bơtuah.

            Tàm dà la dùl na\  cau ùr,  gam soh bal phan,  ơm tàm gùl 2 ntê chi sơntơp tàm gùl dà bềng ù  gơs. Đang gờl la ala\ nha prìt gam tơl nha, tềng đang nha prìt geh ơn dùl nơm iar neh tơm bà sin, rềp hơ\ la yang tơrnờm. Ơm rềp mờ cau ùr tàm dà la cau klau neh dờng sơnam, ồng hòi yàng ndang, mờ ngui tê prih dà đang sa\ cau ùr.

            Di 15 phút tơnơ\ den dơ\ hòi yàng  bơsiuh jơnau ờ bơtuah  tơnjơh. Khi guh đang gờl. Cau dờng sơnam rlau jơh tàm [òn la kra [òn Nay Bé, nam do neh 84 sơnam, tàm [òn H’ Nga, xã Ia Rmok, kơnhòal Krông Pa. Ồng pa lơh yàng bơsiuh jơh jơnau ờ bơtuah tus mờ lo\ Nay H’ Sương, 31 sơnam, cau tàm [òn.

            Ồng Nay Bé go\ bol a` kờ` git ngan mờ bơhìan um dà dờng gơ hòr do, nho\ đơs: ‘’ Yàng dà jơgloh den tàng lơh yàng do la ua\ ngan, ba` kơlôi’’.  Lo\ Nay H’ Sương nho\ đơs: ‘’ Ồng đơs dà dờng tu\ do ờ drờm mờ dà  dờng lài do. Dà êt, ka êt, phan lơi kung êt, bơh he lơh ua\ ir hìu ma\y pờ tơlik ồs đèng, den tàng yàng dà ờ chờ. Sùm hòi tus sùm. Kơp êt kra [òn geh lơh cau ndai tai’’.

            Đơs bè bơh tài pal um dà dờng,  lơh yàng bơsiuh jơnau ờ  bơtuah, lo\ Nay H’ Sương ai git,  tơngai rềp do,  lo\ gơbàn ờ pràn sa\ ja`, kòp sùm,  broa\ lơh sa hìu nha\ kung ờ niam. Lo\ đơs: ‘’ Bun mờ  kòn kan deh, bác sĩ pal reh ta\. Reh ta\ neh jo\ mờ ndul gam sùm jê. Bác sĩ neh pal reh tai koh bơta lơi hơ\, hơ\ sồng jơh jê. Mờ mhàm gơ hòr ua\ ngan’’.

             Gơbàn la, pơgap mờ do di dùl nam,  lo\ bun kòn dơ\ 2, bơh kan deh den tàng pal reh deh. Tu\ sồt reh deh ờ hềt bời den lo\ gơbàn jê pròt dut. Den tàng  geh  reh tai dơ\  tai. Ai lơh sa phan bơna hìu nha\ kung gơbàn ua\ kal ke, ala\ bơta phan lơh geh hìu nha\ dê bơh kơphe, bùm blàng,  drờm tơnhàu ờ hoan geh, pria\ tac  den lơyah. Geh êt rlau mờ nam lài, tàm tu\ ùr bơklau lo\ pal  geh tai kòn den tàng rài kis kal ke ngan.

            ‘’Lơh yàng bơsiuh jơnau ờ bơtuah jơh ua\ pria\ ờ?’’, a` lùp, ‘’Ờ êt ngan, mìng dùl nơm ơda, dùl yang tơrnờm cèng lơh yàng dà mờ êt iar, ơda, ơlah tàm hìu nàng làng bol `ô lơm’’ lo\ hơ. A` lùp tai: ‘’ Jơh lơh ỳang lo\ chờ ờ?’’. Lo\ đơs  pơt dang: ‘’ Geh gơ. Ờ gam jơnau bơ\ bơl tai la’’.

            Cau dơ\ 2 geh ồng Nay Bé lơh yàng um dà bơsiuh jơnau ờ bơtuah la bi Ksor Ythe, 48 sơnam. Bi ai git,  bơh tài tàng lơh làng do la tàm nđờ nhai do, bi 2 dơ\ gơbàn tam tơm, gơ cồt rơndeh. Dùl dơ\ gơbàn  gơ cồt pa\ tê.  Pồt mờ bồt ờ hềt bời, den bi gơbàn gơ cồt dơ\ 2, pa\ 2 nơm sề.

            Ai kòn ùr 6 sơnam bơh ùr  bơklau bi dê kung sùm  kòp tê jê sa\ sùm, jơh nggùh tus duh sa\. Ùr  bơklau bi sơnơng ngan la bèp kòn bi gơbàn tìs lơi den tàng yàng lơh glài. ‘’Lòt sơm mờ bác sĩ jơh ua\ pria\ ngan. Mờ  tu\ do hìu nha\ ờ gam pria\ tai, pal càn sa cồng nđờ jơt tơlak  pria\ bloh. Pria\ sur,  ơlak ngai do la bơh oh mi tàm hìu mờ làng bol tàm [òn sơnđàc dong lơm’’, bi đơs.

            Rcang jơh ala\ phan pơdơng, ồng Nay Bé ai 2 ntê chi ndai sơntơp tàm  gùl dà dờng gam  gơ hòr, tơnơ\ kơt dùl dang che kò. Jơh sir, ồng sồr bi Ksor Ythe bal mờ ồng mù tàm dà.

            Bi Ythe soh ào sèt tàm sa\ hơ\ sồng mù tàm dà ơm tam gùl 2 ntê chi brê pa geh  kra [òn sơntơp. Bi re ti re tai gan  che kò kơt bơh hơ đơm dà hor. Re ndang bi hồ ào sèt sang   pơrdô jat dà. Tàm dô êt mo  ào sèt neh gơ pơrdô jat dà roh thit. Tơnơ\ hơ\ kra [òn hòi yàng, mờ prih dà  đang sa\ bi.

            Tơnơ\ guh đang gờl, kra [òn it dùl cer tơrnờm ai bi Ksor Ythe `ô, mờ rac yàng ndang. Jơh rac yàng ồng đơs lơs: ‘’Yàng neh sền, tơl jơnau ờ bơtuah geh yàng pơrdô jơh. Ngai hìng pal lòt mìr tơryang lơh sa, nàng kòi phe bềng bong, pơ ùr kòn hờm ram, làng bol kờ` gơboh’’. Bi Ksor Ythe kun bồ iat jơh, muh mat ơm ìol. Tơnơ\ hơ\ bi `ô soat cer  tơrnờm.

            Ồng Nay Bé mblàng: ‘’ 2 ntê chi pơrya tus 2 cau yàng, ơm sền dơ\ lơh yàng   yòng dan. Chi brê pal ai bơh brê ngài, slơ ngai den slơ niam. Tàm hơ\ chi brê hơ\ sồng niam, lơh yàng hơ\ sồng gơ tha.  Dilah ai chi rềp hìu,  yàng geh gơ jra`. Ai che kò den pơrya tus bơta tam klac, sàng goh’’.  A` lùp tai: ‘’Den jơnau hòi yàng la mbè? ồng đơs: ‘’Geh ua\ jơnau hòi yàng ngan, tơl cau gơbàn jơnau ờ bơtuah krơi is, den tàng lơh yàng gơ kung krơi is sơl’’.

            Lơh jơh ala\ bơhìan  bơdĩh dà dờng gơ hòr, cau lơh  yàng geh rê hờ hìu, pơnjat tai lơh yàng mò pàng. Tu\ do,  dơ\ lơh yàng um bơsiuh jơnau ờ bơtuah  hơ\  sồng  jơh.

            Ồng Ksor Phúc, Phòng atbồ phan bơna yau  chài rgơi, di Sở Văn  hóa thể thao  du lịch càr  Gia Lai ai git: ‘’ Um dà dờng  Pa,  dơ\ lơh yàng bơsiuh jơnau ờ bơtuah la dùl tàm ala\  bơhìan  jo\ rài ngan, dùl tàm bơhìan chài rgơi niam ngan bơh cau Jarai. Ala\ cau tàm dùl tu\ tơngai ờ jo\ mờ sa\ tờm  hala hìu nha\ sùm gơbàn bơta ờ bơtuah, lơh khi ờ suk, ngòt yàng  glài, den khi  geh lơh yàng do. Cau lơh yàng pal la cau kra [òn, hala ala\ cau dờng sơnam geh bơnga\ tàm [òn làng.

            Tu\ do,  bơhìan do gam geh lơh, mơya gơ ờ  gơcèng bơta pin dờ` pu ba ờ niam. Hơ\ la làng bol neh git di lah kòp jrua\,  gơbàn  rềs àr đì   rơndeh pal tus mơ hờ hìu sơnơm nàng sơm kòp di pal. Broa\ lơh yàng bơsiuh jơnau ờ bơtuah mờng geh lơh tơnơ\ tu\ làng bol neh bời kòp, bè dùl broa\ lơh tàm nus nhơm bồ tơngoh nàng  hìu nha\ iang nùs rlau tàm rài kis.

            Cau mblàng K’ Brọp