VOV4.K’ho - Kòp bòm là 1 bơta kòp gơtòp mhar. Sơnam lơi kung gơbàn gơtòp kòp do, tàm hơ\ kơnòm dềt hờ đơm 10 sơnam [uơn gơbàn ngan. Di lah g^t tàm broă rơcang sơndră mờ lơh tu\ gơtìp kòp bòm, den geh dong kờl kòn dềt pleh mờ ală bơta gơl^k geh ngòt rơngơ\t tơnơ\ do. Tàm jơnau “Pràn kơl dang să jan mờ rài kis” ngai do, bol a` geh yal ờ uă jơnau tơng^t bè kòp bòm bal mờ broă sơndră mờ kòp do.

Broă gơl^k geh tơngo\ kòp bòm: Kòp bòm là kòp gơtòp mhar, gơtòp bơh gùng tă nhơm ha là tài tìp mờ dà diao cau kòp. Kòp tài geh 1 bơta virus jơi Paramyxo lơh gơl^k geh, mờng lơh aniai tus mờ gùng dà diao tềng tơrmồ gam sơnđan là gùng đah đơm tồr, lơh jê, as tềng đơm kàng 1 ha là 2 bơnah. 25% khà cau gơtìp kòp bòm ờ tơngo\ loh làng, mơya geh uă cau gơl^k geh ală bơta bè tơnơ\ do:

-Duh să uă, geh tu\ tus 40 độ;

-As 1 ha là 2 bơnah tềng đơm tồr hờ đăp tồr bal mờ  tềng gah kàng;

-Bơsiă ha là gơl^k dà muh;

-Jê bồ mờ jê lơgah ală ơră;

-Jê ndul, ờ gơbài sa;

Tơnơ\ mờ bơh 14 tus 24 ngai tìp mờ virus lơh gơl^k kòp, cau kòp di gơlan gơbàn duh să ờ uă bal mờ jê tàm rơnồng dờ, ờ su\k ơm, ờ gơbài sa. Tơnơ\ mờ hơ\, tềng đơm tồr gơguh as dờng 1 ha là 2 đah tàm 3 ngai hơ\ sồng hu\c rơhời. Tềng tiah as di gơlan tus tềng tơrmồ, tềng đơm kàng, geh tu\ tus tềng ntơh lơh as ntìng ntơh.

Kòp bòm tàm kơnòm dềt di gơlan gơtìp ngòt rơngơ\t lah ờ?

Kòp bòm geh bời mhar mờ di gơlan bời is tàm 10 ngai. Mơya, geh ờ uă cau gam gơl^k geh ală bơta ndai tai, tàm hơ\ uă ngan là tàm kơnòm dềt.

-As gar pờm mas mờ gùng mu\t tàm pờm mas, geh bơh 20 tus 35% khà cau gơtìp kòp bòm tơnơ\ mờ sơnam pa tào, mờng gơtìp ngan là as gar pờm mas ha là gùng mu\t tàm pờm mas tơnơ\ mờ 1 dơ\ as duh să di pơgăp tàm 7 ngai. Geh 50% khà ală cau gơtìp `òp gar pờm mas mờ lơh ờ geh kòn.

-As hìu kòn: geh 7% khà kơnòm ùr dềt gơtìp kòp bòm tơnơ\ mờ sơnam pa tào den geh gơbàn as hìu kòn. Mơya, broă di gơlan ờ geh kòn tàm ală cau do ờ hoan geh.

-Lơh ờ niam tus mờ tơngoh, lơh as tơngoh, as tơngoh ha là ờ gơtùi lơh niam tềng tơngoh.

-Gơdrồl mhàm klờm soh: là kòp gơl^k geh tơnơ\ mờ tu\ as gar pờm mas, lơh ờ tơl mhàm ròng klờm soh, lơh ồm poăc tềng klờm soh.

Sền gàr kơnòm dềt gơtìp kòp bòm bè lơi?

-Tu\ go\ kơnòm dềt gơtìp kòp bòm, cau mè, cau bèp ba` ai kòn lòt bơsram, ơm tàm hìu kờ` pleh mờ gơtòp tus mờ ală kơnòm dềt ndai.

Di lah go\ kòn dềt gơtìp duh să uă, cau mè pal ai kòn dềt hùc sơnơm tơmù jê, tơmù duh să kờ` dong kờl tơmù jê, tơmù as mờ broă hùc sơnơm tơmù duh să, tơmù jê pal di mờ khà geh ai bal mờ jơnau bơto sồr bác sĩ dê.

-Ai kòn dềt in hùc uă dà;

-Ai kòn dềt in sa, hùc tơl, pal rơwah ală phan sa m[ờc, [uơn sa, tơnguh bơtơl vitamin C ai kòn dềt in kờ` tơnguh bơta pràn sơndră mờ kòp să jan.

Pal kah lơh kloh niam muh, bơr kòn dềt in pah ngai mờ dà boh. Ai chèo kloh bal mờ dà duh ram đe jùt să kòn dềt in.

-Pal cèng kòn dềt tus hìu sơnơm mơ di lah gơl^k ală bơto bè tơnơ\ do:

Duh să sùm tàm 3 ngai, as jo\ rơlao 7 ngai.

Kòn dềt gơlơh jê uă tềng tiah gơtìp as.

Kòn dềt ờ gơbài sa, hùc ală bơta phan lơi mờ gơtìp roh dà.

Kòn dềt gơtìp rơtơs jơng tê.

Rơcang sơndră mờ kòp bòm kòn dềt in

Tu\ do ờ hềt geh sơnơm sơm bời kòp bòm, mơya cau mè, cau bèp gơtùi dong kờl kòn rơcang sơndră mờ kòp mờ 1 ding sơnơm vaccine. Mìng tơnơ\ mờ bơh 6 tus 7 ngai c^t, sơnơm vaccine geh lơh tơnpràn să jan kòn dềt, mờ tơl pràn kờ` sơndră mờ kòp.

        Cau cih mờ yal tơng^t Ndong Brawl