VOV4.K’ho– Hìu ma\i Alumin Nhân Cơ (Dak Nông) là dùl tàm 2 rơndap broă lơh tơrlòng lài tơnhàu bauxite tàm Tây Nguyên, mờ bơta kơp kơ nờm gơtùi tơnguh bơta pràn phan kuơ tàm ù bơh tiah do dê – là tiah geh khà bauxite ua\ khà dùl dunia. Lơh gơs mờ ngan ngồn lơh gơlik phan kă bro bơh nhai 7 nam 2017, hìu ma\i Alumin Nhân Cơ (Dak Nông) neh mhar sơrlèt rlau bơta pràn bơceh lơh, chul chồl pràn kuơldang ngan bơta bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtìan bơh càr dê. Rơndap broă lơh neh pơgồp bơnah đal git lài loh làng bơta tờm bơtàu tơnguh lơh sa bơh càr Dak Nông dê, hơ\ là gah công nghiệp bauxite- trà, nàng càr do lơh ngan gơ gơs là tiah tờm công nghiệp trà bơh dà lơgar dê.

Tàm sap ntas ma\i [ồm chờ hờp, bi Y Tiên, công nhân phân xưởng dà, nhơm jeh tơrgùm mờ tiah ơm kis- Hìu ma\i Alumin Nhân Cơ pà git, bi gơ wèt mpồl ơruh pơnu tàm [òn lơgar sơn rờp ngan geh sồr lòt bơsram nàng rê lơh broă tàm rơndap broă lơh tơnhàu bauxite tàm Dak Nông. Tu\ do, bi neh geh pria\ nhai mờr 10 tơlak đong dùl nhai: “Oh geh kong ti sồr lòt bơsram tàm 3 nam, jơh bơsram tơl nă cau geh ai rê lơh broă tàm ală phân xưởng krơi is tàm dùl hìu ma\i. Oh geh sồr rê lơh tàm phân xưởng dà nhơm jeh tơrgùm mờ tiah ơm kis bơh nam 2015. Bơh hơ\ tus tu\ do, den oh kung neh ai geh ua\ mờng chài, neh git mờ lơh tờm bơta chài kỹ thuật tàm anih mờ he drơng lơh”.

Jơh gùt hìu ma\i alumin Nhân Cơ

Y Tiên là dùl tàm khà 1 rbô 100 nă cau lơh broă gam lơh broă tơn tàm hìu ma\i Alumin Nhân Cơ, là anih gam lơh gơlik pria\ jền tac phan hờ lơgar ndai rlau 3 rbô tơmàn đong pah nam. Rơndap broă lơh Alumin Nhân Cơ geh lơh tàm kuơnhòal Dak Rlâp, càr Dak Nông, geh bơta pràn bơceh lơh 650 rbô tấn alumin pah nam. Sơn đờm lam lơh bơh nam 2010, rơndap broă lơh geh mpồl bơtìan sền gròi ua\ ngan bè bơta tiah ơm kis, cồng nha lơh sa mờ gơ rềng tus niam chài mpồl bơtìan, lơngap lơngai ờ do ờ dă. Ală broă do neh hời rơ hời geh ai tơnggo\ loh làng mờ cồng nha ngan ngồn tu\ hìu ma\i lơh gơs mờ ngan ngồn lơh gơlik alumin tac hờ lơgar ndai bơh ngai 1/7/2017.

Ồng Ngô Tố Ninh, Phó Kuang atbồ Kong ti trà Dak Nông- TKV pà git, tu\ do, jơh ală công nhân lơh broă tàm hìu ma\i ndrờm là cau Việt Nam, neh gơtùi lơh tờm jơh công nghệ ma\i mok tơnhàu bauxxite, lơh gơlik alumin. Tàm broă lơh mpồl bơtìan, pah nam, kong ti trà Dak Nông tă êt ngan rlau jơh là 2 tơmàn 500 tơlak đong nàng dong kờl is ai kuơnhòal Dak Rlâp in lam lơh broă lơh bơt bơtàu [òn lơgar pa. Bal mờ ală broă lơh sền gròi rài kis làng bol in, lơh ua\ hìu bơsram, pà hìu tam klac dờng,… mpồl lơh sa kă bro kung tus bal lam lơh ua\ broă lơh niam chài kờ` sền gàr, tơnguh bơta niam chài bơh cau M’nông dê.

Alumin tu\ geh lơh gơlik

Bè cồng nha lơh sa, jat ồng Ngô Tố Ninh đơs, rơndap broă lơh alumin Nhân Cơ geh bơta [uơn là ai geh mờng chài bơh rơndap broă lơh Tân Rai (càr Lâm Đồng) den tàng neh gơtùi tơrmù ua\ bơnah pria\ mơya kung gam tơl khà alumin ua\. Tu\ do, pria\ lơh gơlik dùl tấn alumin tàm hìu ma\i Alumin Nhân Cơ là mờr 4 tơlak đong, lơyah rlau 1 tơlak đong pơn drờm mờ khà kờp du\ bơh sơn rờp. Alumin lơh gơs bơh Nhân Cơ dê geh khà bauxite trà sùm geh mờr 99%, jơh ală ndrờm geh tac ală drà kă bro là châu Âu, Nhờk mờ ală lơgar Arab in.

Ồng Ngô Tố Ninh, Phó Kuang atbồ Kong ti Trà Dak Nông- TKV pà git, broă lơh tờm công nghệ neh dong hìu ma\i alumin Nhân Cơ mhar lơh geh mờ sơrlèt rlau bơta pràn bơceh lơh, tơnguh jơnhua cồng nha lơh sa: “Pơn yơu bè tàm hìu ma\i rơwah quặng den bol hi neh tam gơl ai gùng pơndiang rê wơl lơh niam ràu 3 dơ\, gơ geh dong ai geh ua\ quặng rlau. Ai bè tàm hìu ma\i alumin, bơnhă duh ồs đèng den công nghệ khi dê pal geh ma\i pơr chah tài lơgar Lo trồ tiah mrềt, ai Việt Nam he den krơi, bol hi go\ ờ geh cồng nha den bulah neh ring bal rơndap broă den he kung pal tam gơl mờ sang te\ gơ; anih bơrlu\, tam pà, den bol hi neh geh ală jơnau bơceh tơrbo\ ding nàng broă lơh gơlik geh lơh niam rlau. Bè hơ\ den tàng bơta pràn lơh gơlik bơh hìu ma\i dê niam ngan, bơh nam sơn rờp là nam 2019 ai lơh broă den 6 nhai lồi nam neh lơh geh rlau 300 rbô tấn alumin, nam 2018 lơh geh bơta pràn bơceh lơh 655 rbô tấn, nam 2019 là 668 rbô tấn mờ nam do den rlau 700 rbô tấn alumin. Khà lơh geh mhar lơh gơtùi jat bơta prànbơceh lơh den kung cèng wơl cồng nha dờng ngan”.

Dùl gah tơnau bo\ pơrhê bơh hìu ma\i alumin Nhân Cơ dê

Ờ mìng tă pơgồp tàm kes pria\ càr Dak Nông dê git nđờ rhiang tơmàn đong pah nam, rơndap broă lơh alumin Nhân Cơ gam chul chồl pràn kuơldang bơta bơtàu tơnguh lơh sa mpồl bơtìan bơh càr dê. Bơh hìu ma\i do, dùl tiah công nghiệp trà hời rơ hời geh crơng gơs, mờ hìu ma\i điện phân trà gam geh lơh, 2 khu công nghiệp Nhân Cơ gam geh lơh… Rơndap broă lơh alumin Nhân Cơ neh pơgồp bơnah đal git lài loh làng dùl bơta tờm bơtàu tơnguh lơh sa bơh càr Dak Nông dê hơ\ là gah công nghiệp bauxite- Trà mờ năng lượng kloh niam.

Geh bơta [ơn dờng ngan bè phan kuơ geh is tàm ù bauxite, bơh cồng nha rơndpa broă lơh alumin Nhân Cơ dê, pơrjum dờng Đảng bộ càr Dak Nông dơ\ 12, tơngai lơh broă bơh nam 2020 tus nam 2025 tàm nhai 10 nam 2020 pa do neh đơs loh jơnau kờ` bơt bơtàu càr Dak Nông mhar gơ gơs là tiah tờm công nghiệp trà bơh dà lơgar dê. Ồng Bùi Huy Thành, Ủy viên Ban thường vụ Tỉnh ủy, Kuang atbồ Ban Tuyên giáo càr Dak Nông pà git: “Bơh broă sền sơ wì tơl làm, song dơpă, Đảng bộ càr neh đal git bơtàu tơnguh công nghiệp alumin, lơh gơs trà gơ jat bal mờ năng lượng gơlik wơl là bơta tờm tàm bơtàu tơnguh lơh sa kuơmàng bơh càr Dak Nông dê. Tềng đap mat, càr gam tơrgùm chồl pràn, dong kờl cau bơcri pria\ mhar ai hìu ma\i lơh trà Trần Hồng Quân lơh broă ngan ngồn, lơh gơs Khu công nghiệp Nhân Cơ 2 nàng gơ hòi gơ jà ală rơndap broă bơcri pria\ broă drơng ala, dong kờl drơng gah công nghiệp trà, lơh gơlik ală phan bơna tơ nơ\ trà in. Mơkung dan dà lơgar tơnguh bơta pràn bơceh lơh hìu ma\i Alumin Nhân Cơ dê, kuơ lôi sơ nơng, bơcri pria\ tơnhàu bauxite, lơh alumin, điện phân trà tàm xã Quảng Sơn, kuơnhòal Dak Glong”.

Bă tiah tơ nơ\ tu\ tơnhàu bauxite neh geh dờp wơl nàng tam tờm keo sơntìl pa

Ală cồng nha lơh geh bơh hìu ma\i alumin Nhân Cơ ai go\, broă lam lơh tơrlòng lài rơndap broă tơnhàu bauxite là gùng dà di ngan bơh Đảng mờ dà lơgar dê, pơgồp bơnah kuơmàng tam gơl muh mat Tây Nguyên dê. Mờ mìng is càr Dak Nông, càr gam tơrgùm tơl bơta pràn nàng tơnhàu niam ală bơta pràn, bơta [uơn, tàm hơ\ tờm ngan là gah công nghiệp bauxite trà, lơh ngan gơ gơs là càr dimơ bơtàu tơnguh tàm nam 2025 mờ càr bơtàu tơnguh niam tàm nam 2030 bơh tiah Tây Nguyên dê.

Cau mblàng K’Duẩn