Rpu la phan bơna kuơ màng lơh broa\ sa.
Cau Mơ Nâm kis tàm ù tiah ua\ mhual gơ glòm Kon Plông gùt nam sùm mriềt noat. Khi sùm ròng rpu tài do la phan ròng gơ kờ` ngan mờ trồ tiah mriềt niam do.
Bơh rài yau, tus tu\ do, gơ lơh bè hìu lơi kung drờm ròng rpu. Gơ jat mờ bơta geh tơl hìu dê mờ khi ròng ua\ hala êt rpu. Ala\ hìu rbah ngan kung ròng êt ngan la dùl, bàr nơm rpu, mờ hìu nha\ pas den cau ròng tus rhiang nơm rpu.
Lài do, bơdĩh mờ cing mồng, drap yang den rpu kung la dùl tàm ala\ bơta nàng cau geh sền bơta pas gơs bơh tơl hìu nha\. Broa\ ròng rpu geh bơnga\ kuơ màng ngan tàm rài kis bơh lơh sa làng bol dê.
Bè lài do, rpu sùm geh cau Mơ Nâm sền la phan bơna nàng geh gơl ala\ phan ngui geh bơta kuơ màng ngan bè cing, mồng, drap yang mờ phan bơna bè ù tiah. Rpu gam la phan ngui nàng lơh phan kơt bau tu\ làng bol bau kòn, kơt bau kòn in hala tam phan bơna cau, hala tơm dồs...
Ngan ngồn, rpu gam la phan ngui nàng lơh yàng tàm ala\ yàng kuơ màng ngan bơh làng bol, bơh tơl hìu nha\. Den tàng, gơ geh pơrya bè la cau ala mat kòn bơnus. Tu\ làng bol lơh bơta lơi geh lơh yàng gơ jra` den rpu geh ngui nàng lơh phan pơ dơng, chơt ơla tus mờ kòn bơnus nàng geh ràs tàs mờ yàng.
Tàm lơh broa\ lơh sa, cau Mơ Nâm tàm Kon Plông lơh kòn sre. Khi ngui rpu nàng pơr ja\ sre ờ go\ di lơ òr , sơ kam sre bè cau tàm đah tiah ring. Jat pơrya khi dê, bơh bơta lo\ sre tàm tiah kơh bơnơm sùm dềt, gơ ơm rah rài jat gah croh dà den tàng kan ngan lơ òr, sơ kam, kơr sre, broa\ ngui rpu pơr ja\ sre geh bươn bòai rlau.
Tu\ do den broa\ lơh do mìng gam geh ngui tàm ala\ lo\ sre dềt, sre bo\. Mờ ala\ lo\ sre ơnàng, làng bol ua\ ngan ngui rơndeh lơ òr den tàng rpu kung lơngai rlau.
Rài yau, bơta kuơ bơh rpu mìng geh ơm tơnơ\ mờ cing mồng, drap yang, den tu\ do rpu ngan la phan bơna jơ tài lơh broa\ sa kuơ màng ngan bơh làng bol. Bal mờ broa\ lơh sa tàm sre, tàm mìr, ròng rpu ngan la la tac geh pria\ tờm ngan bơh ala\ hìu nha\, Den tàng, làng bol slơ sền kuơ ngan broa\ ròng ua\ rpu. Tu\ do, ala\ hìu nha\ cau Mơ nâm sùm ròng rpu jat mpồl hiu, ờ hoan ngan hìu lơi ròng is. Tơl mpồl geh 3 yus 5 hìu nàng buơn tàm broa\ lòt ê, sền gàr rpu.
Niam krơi lơh yàng wàng rpu.
Tàm dùl nam,lơh yàng wàng rpu la bơhàin lơh yàng dờnng ngan mờ geh pơrya kuơ màng tàm rài kis lơh broa\ sa lơh sre bơh cau Mơ Nâm.
Làng bol sùm bơyai lơh yàng wàng rpu tàm pơgap di nhai 2 pah nam. Dơ\ lơh yàng do nàng kơp kờ` tus rpu pràn, deh ua\ kòn, dong làng bol pơrja\ sre, mờ git ưn ngài yàng bơnơm, yang dà, yàng brê neh sền tus làng bol geh rài kis hờm ram, ngai lơngò.
Ồng A Dup kis tàm [òn Kon Leng II, xã Đăk Long, kơnhòal Kon Plong yal: Lài do, dơ\ lơh yàng wàng rpu geh lơh tàm 5 ngai, mơya tu\ do làng bol mìng lơh tàm 3 ngai. Gơ jat tàm bơta gal, êt bơh tơl mpồl hìu mờ khi lơh wàng dờng dềt krơi is. Tơl mpồl geh rwah dùl ba\ ù niam ring ngài mờ hìu di 2, 300 thơt nàng lơh wàng pa rpu in.
Lài do, làng bol geh jà cau bơyơu tus hờ hìu nàng sền ù lơh wàng rpu. Tu\ do, ala\ hìu nha\ neh ring bal anih lơh nàng lơh wàng rpu, cau atbồ mpồl geh ala mat lơh yàng nàng ting bởtơh cà ràk, phut mu hơ\ sồng geh bơyai lơh was ba\ ù mờ tơs kơ nòk lơh wàng.
Tàm ngai sơnrờp, ờ ua\ cau ùr geh jàu broa\ lơh kloh ba\ ù pa neh geh sền kờ` lơh wàng. Cau ndai den mut tàm brê pic biap, mù tàm dà kup ka... rcang ala\ phan sa ngui dơ\ lơh yàng. Ala\ cau klau den mut tàm brê jòi che, kơl jrong. Khi rwah ala\ chi pòs, ờ mo\ sa nàng rê lơh wàng.
Ngai dơ\ bàr, jơh ala\ geh tus ùr tềng ba\ tiah neh geh rwah, geh mut lơh wàng mờ bơyai lơh yàng. Wàng rpu geh lơh bal hia\, gơya broa\ lơh adat bơh yàng dê tềng wàng rpu la kuơ màng ngan, geh mut lơh di pal mờ nền nòn ngan.
Cau ùr den pơndiang ala\ chi tus tềng ù neh rwah, ai cau klau den tờ bơtô tơp jrong mờ lơh gơs wàng ròng. Ala\ jrong wàng rpu geh sơntơp ntàu song mờ geh kơt mờ ala\ ròk gơrgan mờ ala\ che chi brê bè rơyah mờ ala\ chi kơ\. Tam gùl ala\ jrong tơp, pơgap di 1 thơk geh tơp dùl jrong nàng tơngguh bơta kơljap wàng rpu.
Pơnjat mờ hơ\, ala\ cau tàm tơl hìu geh tus 4 mum wàng rpu, geh sơn ala\ sơna dềt geh kam sơna gơ lik bơdĩh mờ bơta nàng pleh ala\ bơta ờ niam geh lơha niai rpu.
Tơnơ\ geh lơh gơs wàng, ala\ cau geh tơmut rpu tàm wàng. Cau geh rwah ala\ rpu dờng, cham, pràn rlau jơh tàm wàng nàng tơmu lài mờ ala\ bơta kơp kờ` niam bơne\.
Tu\ rpu neh mut tàm wàng, cau tàm hìu neh bal mờ cau tabồ mpồl geh lơh yàng wàng rpu. Phan pơdơng yàng mờng ngan la iar, sur, ơlak. Hìu lơi he geh nđơ nơm rpu den sa nđờ nơm iar, dilah ờ den mìng kờ` dùl nơm la di.
Ngai dơ\ pe, la ngai làng bol lơh gơ nơng. Gơ nơng geh bơtàu tềng gùl wàng rpu kờ` geh đơs tờm ngan ba\ ù tiah lơh wàng la di gơnoar bơh mpồl dê, mờ do la anih ơm rpu dê, cà ờ gơtùi sơgràm hala lơh aniai rpu.
Tơnơ\ geh bơyai lơh gơs ala\ bơhìan lơh yàng wàng rpu, làng bol geh ơm lir wir gùt dar `ô sa, đơs crih tam ya. Bơh tềng do, bơta git gơp tàm mpồl bơtìan, làng bol geh đềt mềr rlau. Tu\ do la tu\ nàng mò ồng, mè bèp tam pà rpu, tam pà phan kòn sau tàm hìu nha\.
Dơ\ lơh yàng wàng rpu la bơta niam chài krơi is ngan bơh cau Mơ Nâm tàm Kon Plông, càr Kon Tum, ờ mìng ai go\ bơta niam bè rài kis lơh broa\ sa suơn sre, mờ gơ gam geh pơrya kuơ màng ngan tàm broa\ lơh geh tam klac tàm mpồl bơtìan.
Tu\ do, dơ\ lơh yàng wàng rpu làng bol gam sùm lơh. Bulah bè hơ\, adat pal lơh jat geh lơh bal hia\ rlau, geh mpồl rwah lơh wàng pa, mơya kung geh mpồl lơh niam wơl wàng lài.
Bal hia\ bè adat pal lơh, mơya wàng rlu tu\ do geh làng bol lơh kơljap, kơljap rlau nàng dong mpồl rpu kong jai mờ mriềt noat.
Cau cih mờ yal tơnggit K’ Brọp
Viết bình luận