VOV4.K’ho – Broă cih yal jơtài phan bơna là dùl tàm ală tơngume kuơmàng geh cau te\ khà sền gròi tus mờ cau geh yal tơngi\t tơlik mat te\ khà kuang bàng Gơnoar ala mat dà lơgar mờ kuang bàng Mpồl duh broă ala mat làng bol. Cau te\ khà mờ làng bol đơs là, kờn pal yal loh làng sră cih yal jơtài phan bơna tềng đap làng bol mờ cau te\ khà tàm tiah ơm kis, mơkung sồr gơtùi jơh tơl nă làng bol tus bal sền gròi niam broă cih yal jơtài phan bơna bơh cau tơlik mat te\ khà dê.

Jat jơnau cih bơh Adat te\ khà pồ kuang bàng Gơnoar ala mat dà lơgar mờ Kuang bàng Mpồl duh broă ala mat làng bol dê, Kơrnoat bơh Mpồl duh broă te\ khà dà lơgar mờ ală sră nggal bơto pơlam dê, den cau tơlik mat te\ khà kuang bàng Gơnoar ala mat dà lơgar, cau tơlik mat te\ khà kuang bàng Mpồl duh broă ala mat làng bol geh kơnòl cih yal jơtài phan bơna mờ priă lơh geh. Sră cih yal bơh cau tơlik mat te\ khà kuang bàng Gơnoar ala mat dà lơgar, kuang bàng Mpồl duh broă ala mat làng bol dê bơdìh mờ broă yal loh làng tàm tiah sùm lơh broă den gam pal yal loh làng tàm pơrjum cau te\ khà jat jơnau sồr bơh Mpồl duh broă te\ khà dê. Mơya, geh uă jơnau đơs, đơs là: tu\ do, broă loh làng sră cih yal jơtài phan bơna, priă lơh geh bơh cau tơlik mat te\ khà dê tu\ do geh lơh đah bơdìh lơm gời, geh tu\ là ờ go\ geh lơh wil tơl ờ…Ồng Phạm Xuân Hùng kuang atbồ Anih duh broă gah tề lam gùng dră bal dà lơgar Việt Nam [òn dờng Hà Nội dê lài do, đơs là: Pal sền do là tu\ tơngai niam nàng săc rwah geh kuang bàng pơnrơ jak lam lài mu\t lơh broă tàm Gơnoar ala mat dà lơgar, bơh hơ\ den geh cau te\ khà pin dờn:“Sră nggal là song dơ pă, mơya bơta pin dờn ờ den ờ hềt gơtùi pin dờn ngan, ngan là bơnah cih yal jơtài phan bơna, geh cau lơi sền gròi mờ ki\ sơl, den tàng ờ gơtùi gi\t là neh wil tơl ngan ờ. Bơta hơ\, cau lơi mờ khin đơs ngan là “bơnah cih yal jơtài phan bơna do là dipal ngan”. Cau cih yal den đơs là di pal ngan tài bơh là ờ rơcang lài mờ hơ ko\ng kơnòl tềng đap kơrnoat boh lam. Bè hơ\ kung gam pal geh bơta hơ pơrgon bơh dùl anih lơh broă lơi hơ\ dê”.

Ồng Nguyễn Túc kuang geh jơng tàm Mpồl kuang atbồ Anih duh broă gah tề lam gùng dră bal dà lơgar Việt Nam dê, đơs là: Tu\ do, bơta kal ke ngan rlau jơh gơ wèt tus mờ broă sền sơ wì wơl bơta pin dờn kuang bàng hơ\ dê là cih yal jơtài phan bơna. Kơlôi rơcang bè bơta dipal bơh broă cih yal jơtài phan bơna bơh 197 nă cau tơlik mat te\ khà Dà lơgar dê pa geh Pơrjum cribơyai te\ khà Gơnoar ala mat dà lơgar kơnă XIV, ồng Nguyễn Túc đơs là: broă lơh bơh sơn rờp là kờn pal lơh niam broă sền sơ wì wơl, sền sơ wì sră nggal pal kràn cê mờ lơh niam. Gơnoar ala mat dà lơgar kơnă XIII geh 2 nă kuang bàng gơtìp tơn lời lơh broă, tàm hơ\ geh dùl nă kuang bàng gơtìp tơn lời lơh broă tài bơh ờ song dơ pă tàm tu\ cih yal rài kis. Den tàng bè hơ\, ai jơnau bơsram mờng chài bơh broă do, nàng kờn ală cau tơlik mat te\ khà geh niam ngan, ală tu\ sền sơ wì wơl, sền sơ wì sră nggal pal geh lơh niam kràn mờ niam rlau, kuơmàng, kờn cih yal jơtài phan bơna bơh cau tơlik mat te\ khà kuang bàng Gơnoar ala mat dà lơgar den kờn ngan pal jat mờ kơnờm tàm làng bol. Ồng Nguyễn Túc, pà gi\t: “Broă cih yal neh geh bơta bơtàu tơnguh sơl, mơya ờ hềt tơl, pal geh làng bol sền gròi, lơh bè lơi nàng oh mi cih yal pal wil tơl ngan rlau, kờn bè hơ\ den pal roh uă tu\ tơngai. Gah tề lam gùng dră bal dà lơgar Việt Nam bơh bơta đơng lam bơh Đảng dê, ai he in lam lơh srơh. Yal loh làng mat kuang bàng Gơnoar ala mat dà lơgar tơnơ\ dơ\ pơrjum cribơyai dơ\ 3, làng bol gi\t loh ală kuang bàng lơi. Dilah bol he lơh geh bè yal loh làng mờ sồr gơtùi jơh tơl nă làng bol tus bal sền gròi cau tơlik mat te\ khà là kuang bàng Gơnoar ala mat dà lơgar”.

Dùl nùs bal mờ broă cih yal mơya pal yal loh làng jơtài phan bơna ai cau te\ khà in gi\t, tài bơh te\ khà là bơh cau te\ khà dê pin dờn. Ồng Nguyễn Văn Pha kuang jat jơng atbồ Anih duh broă gah tề lam gùng dră bal dà lơgar Việt Nam đơs là: Khăt dùl nă cau lơi tu\ neh cih yal ală bơta gơrềng tus să tờm he bè jơtài phan bơna pal ko\ng kơnòl tềng đap kơrnoat boh lam bè sră cih yal hơ\. Ờ go\ di là neh jơh cih yal là sir gơnoar broă ờ, mờ sră cih yal geh lòt jat cau hơ\ tus jơh tơngai lơh broă tơn, den tàng khi pal ko\ng kơnòl bè đah kơrnoat boh lam bè tơngume geh cih tàm sră cih yal hơ\. Jơnau là pal pin dờn cau tơlik mat te\ khà, khi geh ko\ng kơnòl tềng đap kơrnoat boh lam bè ală bơta cih yal bơh he dê. Dilah cih yal ờ song dơ pă mờ tu\ geh pồ lơh broă tàm Gơnoar ala mat dà lơgar mờ gơtìp sền go\ den geh gơtìp lơh glài jat jơnau cih bơh kơrnoat boh lam dê. Mò Nguyễn Thị Nương kuang atbồ Mpồl lơh broă kuang bàng Gơnoar ala mat dà lơgar dê, kung đơs là: Cih yal jơtài phan bơna jat jơnau sồr là cau tơlik mat te\ khà cih yal is. Bơh kờp sền, dilah sền go\ geh bơta lơi ờ di halà geh sră yă den geh tus lùp sền: “Jat anih lơh broă să tờm lơh sră nggal yal mờ Gơnoar ala mat dà lơgar bè bơta cih yal jơtài phan bơna là Gah lùp sền Gơnoar atbồ lơgar bè broă cih yal jơtài phan bơna jat sră pơlam cih yal, jơh tơl nă cau pal cih yal is mờ ờ hềt geh jơnau lòt lùp sền. Tu\ lòt sền kờp sền wơl broă cih yal jơtài phan bơna bơh cau tơlik mat te\ khà lơi dê mờ geh jơnau den geh lòt lùp sền ală broă pơn jat tai, ai tu\ do den ờ hềt sền go\ mờ ờ hềt go\ sră nggal lơi geh jơnau”.

Broă cih yal jơtài phan bơna geh lơh khat gơboh bơh lài tus tu\ do kung gam gơ jat bơta lơh đah bơdìh lơm gời, den tàng kờn pal geh tu\ tơngai mờ jơnau pal jat loh làng rlau tai mờ cau tơlik mat te\ khà là ală cau pơnrơ jak, ala mat làng bol in den tàng kờn pal song dơ pă tàm tu\ cih yal jơtài phan bơna. Geh bè hơ\, den hơ\ sồng lơh geh bơta pin dờn ai cau te\ khà in, pồ geh ală kuang bàng Gơnoar ala mat dà lơgar dipal ala mat ai bồ tơngoh mờ jơnau kơ\p kờn bơh làng bol dê!

          Cau cih mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’ Yến