Sơ\ tàm rài kis kòn cau Mnông
Thứ bảy, 00:00, 02/09/2017

VOV4.K’ho - Mờ làng bol kòn cau M’nông, bơdĩh mờ ala\ phan bơna bè cing, drap yang, plai nhồng ơn dà, ơn piang hala đồng nàng puh kòi, tơngời…den sơ\ kung geh bơnga\ kuơ màng ngan tàm rài kis pah ngai. Do la phan bơna pal geh tàm rài kis hìu nha\ kung bè tàm ala\ lơh brah, lơh yàng dờng dềt bơh cau M’nông.

            Kung drờm bè ala\ làng bol kòn cau Rơđê, Mạ, Sơdàng…tàm Tây Nguyên, cau M’nông lài do mờng ngan lơh mìr, tam tơngời, khoah rbài tàm mìr. Tài bơh tiah kơh bơnơm jơnhua ua\ phòt tô, gùng lòt rê kal ke, pal geh lòt gan tàm ala\ brê dờng den tàng ờ gơtùi ngui ala\ broa\ pơndiang phan bè ờs bè at, tui… den sơ\ la phan mờng ngui ngan nàng pơndiang ala\ phan bơna tơnơ\ tnhàu.

                                                                     Sơ\ là phan ngui geh kuơ tàm rài kis làng bol

            Jat ồng Điểu M’rưng, kis tàm [òn Dak R’Moan, xã Dak R’Moan, thị xã Gia Nghĩa den sơ\ bơh cau M’nông ờ git geh tà` bơh tu\ lơi. Mìng git là, ồng neh geh bèp bơto tà` sơ\.

            Hơ\ sồng ồng geh lòt bal mờ mè, mờ bi ùr lòt bơ\ bang, pic biap pù, lòt jòi gòl. Sùm bè hơ\, dờng ồng geh bơto bơtê wơl kòn sau tàm hìu nha\ he git tà` sơ\. Bơh hơ\, sơ\  la phan sùm pal geh tàm rài kis pah ngai mờ neh gơ gơs la cau bơyô rềp mềr mờ ồng kung bè làng bol tàm [òn tus tu\ do.

            Bal mờ hơ\ sơ\ kung pal geh tàm ala\ tu\ `ô sa dờng bơh cau M’nông. Pah dơ\ mut lơh broa\ lơh `ô lir bông, lơh yàng bồ nhai mìu, lơh yàng bơtòm mpồl bơtìan,  cau sùm geh ơn 2,3 nơm sơ\ tềng anih lơh yàng nàng ơn phan pơdơng bè poac buh, piang prùh tàm ding đơr, ala\ phan tơnhàu geh nàng duh yàng.

            Ờ mìng bè hơ\, sơ\ gam la phan bơna lơh bơka, ai go\ bơta chài mờ kèr tê bơh cau klau M’nông dê lài tu\ geh bau.

            Bơdĩh hơ\ tai, sơ\ gam la phan pơrya tus bơta tơryang, lơh ngan bơh cau ùr, neh gơmut tàm jơnau nri\, yal yau, yal yal jòng Ot N’drong bơh cau M’nông.

                                                                                               Sơ\ pa gam tà`

            Nàng tà` gơs dùl nơm sơ\, pal jơh ua\ ngan tơngai mờ  broa\ lơh krơi is. Bơh tềng mut tàm brê sreh đơr, jòi rơyah tus broa\ ìs đơr, kồs tơrnà` đơr… tus tu\ tà` gơs dùl nơm sơ\ kung êt ngan pal jơh 2 tus3 tờng lẽ.

            Nàng bơka sơ\, cau tà` sơ\ pal tà` bơrlu\ bal ala\ tơrnà` neh trum dà bơsơt chi brê hala pal sơrling mat dơlam hala mat bơdĩh bơh tơrna` nàng geh kờ` dà trum bè bơta he kơp kờ`. Che sơ\ geh tà` mờ ua\ ngan che ryah geh kồs dềt, tà` trơ kruet bal pal rềp kơ\ nàng lơh ce sơ\ gơ kơljap. Rềp tềng  tồr sơ\ ce sơ\ pal tà` ơnàng rlau tềng lồi che nàng ba` gơ jê lun, jê pơ nì tu\ he à` ala\ phan kơnjơ\.

            Jơng sơ\ sùm geh lơh mờ ala\ chi lơ nuềr, bè ờs la tờm plai sơn nuan. Ngui 4 nơm gle ràm geh rềt kơ\ tàm 4 đah nàng lơh bơta  kơ đơng kơljap, sơ\ ờ gơ pờ tu\ geh tơđùh.

            Mờ cau pa git tà` sơ\, nàng  tà` tơl bơta sơ\ krơi is,  cau tà`  gơtùi ngui ala\ bơta lơh pơgap lài geh lơh mờ gle, đơr dong bro tà` geh bươn boài rlau. Ngan la, tàm bơta tà` sơ\, cau tà` pal geh lài dùl nơm pồs cô\t dềt, sồt mờ dùl ndang lòs  dềt nàng geh jơ lơn, kos đơr, kồs rơyah tàm tu\ tà`.

            Bè ờs den sơ\ bơh cau M’nông jơnha di 50-60 phơng, bơr sơ\ wil, sa\ sơ\ den ìol niam, tơr è sơ\ dềt rlau mờ bơr sơ\ mờ geh tà` jat dờng dềt krơi is. Mờ jat bơta sơ\ krơi is mờ  bơta kờ` ngui gơ dê.

            Bè sơ\ lòt jòi lòng, pic piap den den bơnah sa\ sơh tàm gùl geh tà` rha, gam sơnđan la sơ\ bài. Mờ sơ\ tà` wil, jơh sa\  sơ\ geh tà` ce mờ tơrnà` lơ ut,  geh tà` bơno\p hala ờ tà` bơno\p dơp, cau M’nông geh ngui dơ\ ơn kòi,  khoah ala\ bơta,  pleh gơbàn gơ jrùh tàm tu\ à` phan.

            Tu\ do,  rài kis neh geh ua\ ngan tam gơl, gùng lòt rê neh bươn boài rlau, làng bol neh geh ua\ ngan rơndeh rơndồ pơndiang phan lơh geh. Mơya, dilah  tus se\ tàm ua\ [òn  bơh làng bol kòn cau M’nông,  bol he gam go\ ala\ cau dờng sơnam gam tà` sơ\, gam bơto bơtê kòn sau tà` sơ\, sah, hala ala\ cau mè, ala\ mò à` sơ\ lòt jòi lòng, bơ\ bang…

            Mờ bơta geh jat jơng mờ bơto wơl bơhìan hơ\, làng bol cau M’nông gam kơp kờ` mờ pin dờ`, bulah rài kis geh tam gơl pa ua\ ngan, geh tam gơl mbè lơi den sơ\ gam la phan ngui rềp mềr mờ làng bol cau M’nông.

                                                                Cau cih mờ yal tơnggit K’ Brọp

Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC