Tàm ala\ ngai do, gah
sơm kòp lơh niam wơl sa\ ja`, hìu sơnơm y học cổ truyền càr Dak Lak sùm bềng
cau kòp geh lòt sơm kòp. Do drờm la ala\ cau kòp kơnjơ\ geh gơ bàn kòp tus
ntìng, kồ ntìng, neh geh sơm kòp bơh sơnrờp tàm ala\ hìu sơnơm dờng. Tàm hơ\,
geh ua\ ngan cau kòp geh gơ rềng tus
ntìng gòr ngkời, geh lơh he pal sơllèt
gan dùl tơngai sơm kòp jo\ jòng.
Mut lơh broa\ lơh dui\ nàng ala\ kồ
ntìng ờ gơ jơ lềt wơl tềng ntìng gòr ngkời tàm gah sơm kòp lơh niam wơl sa\
ja`, hìu sơnơm y học cổ truyền càr Dak Lak, lo\ Nguyễn Thị Thương boh bơr, tài
bơh gơbàn gơ pừ bơh hàu pic tiêu, dùl kồ bơh ntìng gòr ngkời gơbàn gơ jơ lề,
lơh gơ klơn ce ơra\, lơh lo\ sùm gơbàn jê kra\ tềng but, jơng gơbàn nham nho,
gơ rơm tê. Tơnơ\ geh sơm, kòp neh gơbàn gơ rài dùl tu\ tơngai, mơya rê hờ hìu
pơnjat tai lơh broa\ kơnjơ\ den tàng kòp geh gơbàn wơl tai. Lo\ Nguyễn Thị
Thương kis tàm bòn 10, ntum Ea Ning, kơnhoàl }ư\ Kui` đơs:“Tài bơh a` ờ sền, neh ờ kơt che tềng sa\, ai di lah kơt che ntùng hàu tàm jrong tơnhàu tiêu den ờ gơbàn
gơ pừ ntùng, pơgap mờ do di 7 nam bloh, gơbàn gơ pừ hơ\, la pal ơm bic lơng ờ
gơtùi guh tàm hìu sơnơm di dùl kơnhai mơ gùl. Lòt kham den bác sĩ đơs la gơbàn
gơ jơ lềt ntìng gòr ngkời, gơ klơn che ơra\, lòt tus hìu sơnơm lơh niam sa\ ja`
bòn dờng den khi kung geh đơs bè hơ\. Tu\ do di lah nggui jo\ dùl anih den gơ
bàn nham nho jơh but, den pa pal mut sơm kòp tàm do, la neh dùl poh bloh den
kung go\ gơ lơh neh gơ pơ rài sơl. Pah ngai den but gơbàn kơldang ngan, tu\ do
geh dui\ ntìng gor ngkời, châm cứu, hơ\ sồng ờ ua\ broa\ lơh ndai tai, den tu\
do den but gơbàn neh ờ hoan jê tai, kung
neh gơ rài ngan bloh”.
Lo\ Thương kung mìng la dùl tàm mờr
300 na\ cau kòp gơbàn ala\ bơta kòp bè ntìng gòr ngkời, ntìng, kồ ntìng
gam geh sơm kòp tàm hìu sơnơm y học cổ
truyền càr Dak Lak. Jat bác sĩ Hồ Sỹ Sơn geh ua\ ngan bơta kòp geh gơ rềng tus
ntìng gòr ngkời. Ua\ ngan la bơh jê but tài bơh sùm tui kơnjơ\ hala nggui jo\ ờ
di pal. Ala\ bơta kòp bè thoái hoá đĩa đệm, thoát vị đĩa đệm, gơ mù đĩa đệm,
rba\ ntìng mờ gơbàn gơ rồt ntìng gòr ngkời sùm gơbàn tàm ala\ cau bơh 30 sơnam
dờng rlau. Cau slơ dờng sơnam den slơ bươn ngan gơbàn kòp gơ rềng tus ntìng gòr
ngkời. Mờ ala\ cau sùm pal lơh broa\ kơnjơ\, hala nggui jo\ dùl anih, êt tàp ơ wanh sa\ den gơbàn kòp la ua\ ngan. Bác
sĩ Hồ Sỹ Sơn gah sơm kòp lơh niiam wơl sa\ ja`, hìu sơnơm y học cổ truyền càr
Dak Lak ai git:“Kòp gơbàn tàm ntìng gòr
ngkời den bơta bơh broa\ lơh kung geh,
bơta bơh sơnam sa\, bè gơbàn lò tềng ntìng gòr ngkời, gơ bàn gơ rồt gòr ngkời
den ala\ cau dờng sơnam kung geh gơbàn ua\. Bè broa\ lơh, pơnyơu bè mai\
rơndeh, hala cau lơh broa\ jơng tê
kơnjơ\, đơs bal la mpồl cau mờ tùng, tui a` kơnjơ\, lơh broa\ gờ`, bè klau pơnu
mờ tui kơnjơ\ ir den kung geh ua\ ngan cau gơbàn kòp, hơ\ sồng ờ ua\ cau kuang lơh broa\ tàm tàm hìu lơm ờ hoan lòt rê den kung gơbàn ua\
kòp”.
Bác sĩ Hồ Sỹ Sơn geh đơs lài mờ cau
kòp tàm broa\ sơm kòp, kung bè tơl cau
kờ` pal kah tàm broa\ lơh pah ngai nàng tơmù ngan gơbàn kòp bè ntìng gòr:“Ala\ bơta kòp bè ntìng gòr geh sơm kòp la pal jơh ua\ tu\ tơngai, sơm
kòp jo\ den tàng he pal sơm jo\. Sơm kòp jat đông y geh lơh bal mờ ua\ broa\
sơm kòp, châm cứu ndang mờ mut lơh vật lý trị liệu, hù] sơnơm. Dơ\ 2 la tơnơ\
geh sơm kòp den cau kòp kờ` pal tàp sa\ ja` nàng rcang sơndra\ kòp gơbàn wơl,
pleh lơh broa\ kơnjơ\, dilah kờ` pal tui tùng kơnjơ\ den pal tui tùng di. Ngan
la cau kuang lơh broa\ sra\ nggal, tu\
lơh broa\ 2, 3 jơ den pal ntàu tàp pràn sa\ ja`, ơ wanh jơng tê, pleh
nggui jo\, tài di lah nggui jo\ ngan la
ờ lài kung tơnơ\ gơbàn kòp, tus dờng sơnam den geh gơbàn jê”.
Ntìng gòr ngkời geh
sền bè `jrong kờ` sơndră mờ bơta `jơ\ să jan dê. Ntìng do geh uă gơl krơi is mờ
rơndăp bal, kơnờm mờ che ơră den tàng geh rơndăp gơs 1 tòm. Tàm dơlam ntìng gòr
ngkời geh uă ngan tuỷ, mờ kòn cau he sơnđan la chung bal mờ che ơra\ tơngoh bơh bồ mù tus, lơh gơs ală broă
bè bơta pràn kơl dang să jan bè: jê bu\t, jê reh jê ram, lơng să, kal ke ơwa`
ală jơng, tê, broă tă nhơm mờ tơrdih phan sa ờ pràn…
Gơl^k geh jê kồ ntìng
gòr ngkời geh uă bơta. Di lah ờ kờp ală sồt să tài rềs àr ha là gơpừ den di
gơlan là: sồt tàm ơră, che ơră tài lơh broă uă ir; gơl^k ha là bơcah kồ ntìng
tài lơh broă ờ di pal; kòp jê kồ ntìng tàm cau dờng sơnam.
Ală cau gơrềng tus mờ
jê ntìng ngòr ngkời bơh 30 sơnam. Jăt ală cau lơh sơnơm yal, he gơtùi sơndră mờ
kòp mờ broă lơh ờs mờng pah ngai, ba` lời tus tàm tu\ gơl^k geh jê bu\t.
Lài ngan là sùm lời să
tàm bơta di pal. Broă he lòt sùm, ntào, nggui ờ di pal, bè sơling să den buơn
gơtìp lơgah ală ơră gùt dar ntìng gòr ngkời, lơh gơtìp jê bu\t, lơh gơdàr che
ơră, jê kồ ntìng gòr ngời jo\ tơngai. Di lah gơtìp sùm mờ jo\ ngai, den lơh
gơtìp ờ niam tềng kồ ntìng, lơh gơl^k kòp kồ ntìng, sồt tềng kồ ntìng, koe
ntìng gòr ngkời. Ntào di pal là broă geh tơnguh sùm bơta song ntìng gòr ngkời
tềng ngko mờ tềng bu\t. Mờ cau lơh broă nggui sùm pah ngai, den pal sro jơng di
tềng ù, ngkời đir tềng jơnờng nggui kờ` să he gơpừ hờ tơnơ\ ờ uă; mờ ờ nggui
jo\ ir. Broă ntào lòt di pal là bồ, pơnì mờ bu\t pal song is jăt să he bơh đang
tus hờ jơng. Tu\ kờ` khòm phan tềng gơrung tềng ù den pal nggui nàng khòm, ba`
kun bu\t uă ir; mờ ba` tùng, tui phan `jơ\ ir.
Dơ\ 2 là tă nhơm mờ
ndul kờ` tơnguh bơta gơdàr che tơngo tềng gòr ngkời. tu\ rơhồp nhơm uă, tă nhơm
lơyaì mờ tơnhu\c ndul di pal geh lơh niam ală bơta phan tàm ndul, lơh mhàm tus
tàm ală tiah tàm să. Kơnòm bè hơ\, den tàng ală kồ ntìng tàm să, tàm ntơh, tàm bu\t
mờ tàm ală tiah ndai lơh broă sùm tu\ he tă nhơm mờ ndul. Broă kờ` tă nhơm mờ
ndul uă dơ\ tàm ngai geh lơh pràn tềng kồ ntìng gòr ngời tài tu\ he rơhồp nhơm
lơh ndul gơguh dờng mờ lơh gơdàr che tơngoh ntìng gòr ngkời, dong kờl tơmù jê
mờ lơh gơl^k niam.
Dơ\ 3 là tàp pràn să
jan sùm, pal kah ală broă tàp tơnguh bơta pràn ală bơta tềng ntìng gòr ngkời,
tàm hơ\ uă ngan là pal tàp lơh kơl dang, rơkồn ntìng gòr ngkời rềp tềng bu\t.
he pal tàp ală broă dong kờl lơh gơdàr kồ ntìng tàm 10 phút pah ngai kờ` sơndră
mờ ală kòp bè kồ ntìng gòr ngkời. Mờ cau dờng sơnam ha là kồ ntìng gòr ngkời ờ
niam tai den pal ơwa` ngko mờ broă pơdar bồ bơh kiao tus hờ đah ma mờ sơlơ\u
wơl lơyaì. Ală cau gam kơnòm den pal tàm ală broă bè kun bồ, sơling bồ tus mờ
pơnì ma mờ pơnì kiao. Geh 1 broă tàp niam kồ ntìng gòr ngkời in bè tơnơ\ do:
-Ai 2 mpàng tê làs
tềng kơl^k hìu mờ jơdàng jơng tàm bơta niam ngan. Kơl đơng sùm tê mờ jơng song
bal, mờ ai bơta pràn mìng geh tàm mpàng tê. Rơhời he kun bu\t mờ tơnguh sùm
ngài bơh 2 mpàng tê mờ bu\t. tu\ he neh mờng mờ bơta do, den lơh bè hơ\ sơl
tềng mpang hìu mờ mpàng tê bal đir bal mờ mpang hìu. Kun bồ tềng mpang hìu. Lời
sùm bè hơ\ 2, 3 giây lài mờ tu\ he lơh wơl bè bơh sơnrờp.
Tàp sơndră tê: lài
ngan he sơklu\p măt tềng mpang hìu, 2 đah tê dră, să mờ jơng song bal mờ ală bồ
nao jơng. Rơhời he rơkồn tê kờ` tơmù să tus rềp tềng mpang hìu tus tàm tu\ mìng
ngài mờ mpang hìu 2, 3 phơng. Tu\ do, kồ tê he đir mờ 2 gah să, ai bơta pràn
bơh tê mờ pơnì tơnguh să he tàm bơh 2 tus 3 giây lài mờ tu\ lơh bè bơh sơnrờp
wơl.
Pal b^c tơl rơngal mờ
b^c di să nàng gòr ntìng ngkời pràn. Ală cau ờ lơhă b^c buơn gơtìp jê bu\t mờ
ală kòp bè gòr ntìng ngkời, ngko rơlao mờ cau tơl rơngal b^c. Den tàng, he lơh
ngan ai bơh 6 tus 8 jơ b^c pah mang. Să b^c pal song, kờl bồ ba` `hoa ir tài di
lah bè do den ờ hoan geh bơta lơi tus mờ ntìng gòr ngkời ngan.
Viết bình luận