Kòp viêm đại tràng ( kòn cau he hòi là kòp as sồt pròc ràm) là dùl bơta kòp gùng lơh lề phan sa [uơn ngan gơbàn tài bơta kloh niam tàm broă sàu sa ờ huan geh sền gròi, ngan là tàm ală ngai prang duh. Kòp sơn đờm gơbàn bơh dùl dơ\ as sồt gùng lơh lề phan sa bơh sơn rờp tài bơ tờp ală vi khuẩn tu\ sàu sa. Tơnơ\ mờ uă dơ\ gơbàn wơl, kòp tam gơl gơs kòp as sồt pròc ràm jo\ ngai.

Kòp as sồt pròc ràm jo\ ngai: Geh tơnggo\ ờ niam bơta lơh lề phan sa, prồ ndul, jê ndul, gơ lơh ờ niam tơnơ\ mờ tu\ lòt jă brê mờ gơ lơh bè gơ dan lòt jă brê tai. Kòp sùm gơbàn wơl, lơh aniai uă tus pràn kơldang să jan mờ lơh aniai tus rài kis kung bè broă lơh pah ngai. Broă sơm kòp as sồt pròc ràm jo\ ngai tu\ do gơtìp uă ngan kal ke tài bơta ờ gơ kờ` sơnơm mờ dră sơnơm ờ geh kuơ.

Kòp as sồt pròc ràm ờ ngòt rơ ngơt:

Tềl tơnggo\ bal: Geh ală tơnggo\ bè jê, gơ dan lòt jă brê sùm, lòt jă brê uă dơ\ mờ è geh dà kơmhơr, là tơnggo\ bơh uă kòp krơi is bơh pròc ràm dê.

Kòp as prồ pròc ràm bơh pa deh: Sùm gơbàn rlau là kòp as prồ pròc ràm bơh pa deh tài ală ală hạch gùng tơngoh lơh gơbàn:

Tềl tơng go\: Kòl è, uă ngai ờ gơtùi lòt jă brê. Ờ uă tu\ lơh gơbàn tua` pròc tài è, lơh jê ndul, gơtuh hă, prồ ndul.

As sồt pròc ràm: Tàm dơlam pròc ràm gơtìp aniai bơh vi khuẩn lơh gơbàn sồt pơrhê, as prồ, geh tu\ geh ală tềl sồt roh dùl bơnhă kơmhồ pròc lơh gơs sồt dờng.

Tềl tơnggo\: Jê, gơdan lòt jă brê sùm, è geh dà kơmhơr, jê jat tu\ tàm gùt ndul, ngan là đơm klo\. Bơta jê digơlan uă halà dùl êt, kơnjơ\ halà dimơ gơ jat bè khà as sồt.

Jơnau lơh gơbàn: Geh uă bơta khi khuẩn tàm pròc digơlan lơh gơbàn as sồt pròc ràm. Dilah bơh vi khuẩn jê ndul gơjroh amip lơh gơbàn den cau hòi là jê ndul gơjroh. Dilah geh tơnggo\ pràn tàm ală tềl tơnggo\ bè jê uă, lòt jă brê uă dơ\ den là as sồt pròc ràm kơnjơ\. Dilah sơm ờ bời den digơlan lơh gơbàn as sồt pròc ràm jo\ ngai.

Sơm kòp: Broă sơm kòp as sồt pròc ràm pal bơh bác sĩ kham đal git jơnau lơh gơbàn kòp den tơ nơ\ hơ\ hơ\sồng cih mat sơ nơm.

Rơcang sơndră kòp: Geh bơta kloh niam sàu sa pah ngai, sa sin, hùc duh, ba` sa phan sa neh pơr ìu, ba` sa ală phan sa lơh bơh phan bơ tờp kòp, ba` sa uă ir phan lơh gơs ka` bè biap sràt, blơn…

Bơdìh mờ 2 bơta kòp pa yal, gam uă ngan kòp as sồt pròc ràm ndai geh ală tềl tơnggo\ ndrờm bè kòp polyp as sồt pròc ràm, kòp kơldung jơngkah pròc ràm, kòp pròc ràm 2 nơm, pròc ràm jo\ halà gơcroăn pròc ràm…

Kòp pròc ràm ngòt rơngơt: Gam geh hòi là kòp ồm sa ru\ tàm pròc ràm. Ờ uă tềl tơnggo\ neh yal hơđang kung digơlan tam gơl gơs kòp ồm sa ru\ tàm pròc ràm bè sồt pròc ràm jo\ ngai, kòp uă polyp sền go\ jơla ir digơlan ờ uă polyp tam gơs gơs kòp ồm sa ru\.

Tềl tơnggo\: Jê, gơdan lòt jă brê sùm, lòt è den tàm è geh dà mhàm kơmhơr, tơngai lồi dut den lơh cau kòp rơgai, ờ tơl mhàm, geh tu\ geh ờ uă khối as dờng ir lơh gơ tua` pròc. Ală cau kòp lơi go\ jê uă den pal tus mơ hìu sơnơm  nàng geh pơlam sơm kòp bơh bác sĩ dê.

Rơcang sơndră: Kờ` rơcang sơndră kòp ồm sa ru\ tàm pròc ràm den pal gàr niam sàu sa mờ ờ do ờ dă phan sa là broă lơh geh cồng nha ngan rlau jơh.

Tơnơ\ do là ờ uă bơta pal kah tàm broă sàu sa mờ cau kòp as sồt pròc ràm jo\ ngai pal kah:

1. Ală ngai ờ jê: Kờ` sền gàr pràn kơldang să jan, lơh gơs bơta pràn sơndră mờ kòp, tơnguh bơta pràn jai kong tu\ gơtìp jê den pal sàu sa tơl pràn.

2. Tu\ gơtìp kòl è: Ba` sa phan lơh gơbàn lơmă, sa uă phan geh chất xơ. Tu\ sàu tam cah gơs uă dơ\, pơgap bơh rlau 2 jiơ den sàu dùl dơ\.

3. Tu\ gơtìp jê ndul gơjroh: Ba` sa phan geh chất xơ ờ gơ lề, nàng pleh pròc gơtìp sồt. Ba` sa biap ris, plai chi lơh ro, plai chi ơn tàm hộp, dilah sa plai chi ris den pal chil kơmhò. Gơtùi sa plai chi lơh lề bè prìt, táo.

4. Pleh ală phan [uơn lơh gơbàn kòp: Ală phan hùc [uơn gơrềng tus gùng mhàm tơ ngoh bè kơphe, chocolate, ce… den pal wèr jơh.

5. Ba` sa uă ir phan lơh bơh dà toh: Tàm dà toh geh bơta sơdàng kan ngan lề. Bal mờ hơ\, đạm geh tàm dà toh digơlan lơh ờ niam cau kòp in.

6. Ba` sa uă ir tơngi: Pleh ală phan sa geh khà tơngi uă ir bè ală phan sa chàng, phan sa wơr..

7. Pleh ală sơnơm sơndră as sồt, tờmu jê: bè Aspirin, Ibuprofen, Naprosyn… digơlan lơh lề hời rơhời klung, pròc, lơh gơguh uă jơnau pơhìn gơlik mhàm.

8. Hùc 1 pơnai đa sinh tố, boh khoáng pah ngai: kờ` tơmù bơta ờ tơl acid.

Pal kah: Cau kòp as sồt pròc ràm jo\ ngai digơlan gơbàn jroă rlau dilah cau kòp geh nùs nhơm kơlôi sơnơng, ờ suk ơm… Den tàng cau kòp pal mut lơh ală broă rơcang sơndră stress bè tàp pràn să jan, tàp dưỡng sinh ( tă nhơm mờ ndul, `ggui thiền, tàp yoga).

                              Cau cih mờ yal tơngit K’ Duẩn.