VOV4.K’ho - Ma tuý bơh jo\ neh gơs là bơta aniai tus mờ kòn bơnus. Ma tuý ờ mìng lơh aniai uă tus mờ broă lơh sa bơh tơl hìu nhă mờ gam lơh gơbàn bal tus mờ ală bơta ờ niam tàm mpồl bơtiàn mờ kòp tê jê să. Mơya, sơbì ma tuý tus mờ ală cau ngir là ờ tu\ lơi [uơn. Tơnơ\ mờ rơlao 1 nam lơh jăt broă sơm ơla mờ ală phan lơh gơsồr mờ Methadone tàm càr Dak Lak. Trung tâm sơndră mờ HIV/AIDS neh dong kờl uă cau ngir ma tuý rê wơl mờ rài kis bè ờs. Jơnau yal bơh cau ai tơng^t jơnau đơs dê.

Jăt jơnau bơh Trung tâm sơndră mờ HIV/AIDS càr Dak Lak yal, tu\ do, gùt càr geh mờr 1 rơbô 300 nă cau ngir ma tuý, tơrgùm uă ngan tàm [òn dờng Buôn Ma Thuột mờ ală kơnhoàl Ea H’ Leo, Ea Kar, Krông Búk. C^t ma tuý ờ tơl kloh niam là bơta tòm lơh gơbàn kòp HIV, mờ khà 43%.

Bi Nguyễn Văn Đ. 29 sơnam, kis tàm phường Tân Hoà, [òn dờng Buôn Ma Thuột ngir ma tuý neh rơlao 9 nam do. Tàm tơngai hơ\, bi neh uă dơ\ tus ơ\t ngir mơya ờ geh cồng nha. Tơnơ\ mờ mờr 2 nhai sơm mờ Methadone tàm Trung tâm sơndră mờ HIV/AIDS càr Dak Lak, bi neh gơmù khà dơ\ ngui ma tuý tàm ngai mờ go\ bồ tơngoh ngăc ngar, bơta pràn să jan ring niam. Bi Nguyễn Văn Đ. đơs: “A` kờ` tam gơl kòn bơnus tu\ do a` dê rê tơrgùm kis mờ mpồl bơtiàn. Tu\ hùc sơnơm den a` gơ\ bơta pràn kơl dang să jan bè ờs, lơh broă niam mờ ờ pal kơlôi uă. Mờ broă chu heroin den sùm gơbàn ờ su\k ơm tàm broă jòi priă kờ` blơi”.

Bi Nguyễn Đình Hoàng L. 28 sơnam kis tàm phường Tân Hoà, [òn dờng Buôn Ma Thuột gam sơm mờ Methadone kung yal: “Tơnơ\ mờ tu\ geh sơm mờ Methadone den a` go\ tàm să pràn rơlao mờ ờ kờ` chu ma tuý tai. Tu\ hùc sơnơm den a` go\ krơi is ngan, hơ\ là a` lơh broă bè ờs, mờ di lah ngui ma tuý den a` ờ gơtùi lơh uă broă. Tàm tơnơ\ do, a` kơ\p kờ` geh sơbì jơh tơn ma tuý, di lah ngir sùm bè do den glar bòl ngan”.

Methadone là dà tơrgùm bal, geh ngui kờ` ơla mờ ma tuý, mùl màl là heroin, ờ geh ngui mờ ma tuý lu\, jrào sơke… broă gơrềng bơh Methadone dê là lơh tơmù dơ\ mờ wèt tus ơm tơn ờ chu heroin tai. Bơta niam bơh dà Methadone dê là tơnơ\ mờ tu\ hùc, cau ngir tơmù ha là jơh tơhìr ma tuý, bồ tơngoh ngăc ngar kờ` lơh broă mờ bơsram sră bè ờs. Do kung là broă kờ` tơmù cau gơbàn gơtòp HIV bơh gùng c^t ờ kloh niam.

Lài ngan, kờ` sơm mờ dà Methadone là cau ngir pal tus dan is. Tơnơ\ mờ tu\ neh ai tơl jơnau tơng^t să tòm anih lơh broă sơm kòp in, cau ngir geh cau lơh sơnơm bơto pơlam mờ kham sền bơta pràn să jan. Tơnơ\ mờ hơ\, cau ngir geh ai sră dờp bơh hìu sơm mờ geh ai sră sơm ngir.

Tàm tơngai sơm, cau ngir pal sơlèt mờ 3 broă là mu\t hùc, sền kờ` g^t khà hùc mờ geh sùm. Tàm tơngai sơnrờp, ală cau kòp ndrờm geh hùc 1 dơ\ ndrờm bal. tàm 4 poh, cau lơh sơnơm geh kham tai, sền kờ` g^t kờ` tơnguh ha là tơmù khà hùc sơnơm hơ\ tus mờ jơh tơngai sơm, là rơlao 1 nam.

Ndrờm sùm pah ngai, cau ngir tus hờ hìu sơnơm kờ` hùc dà Methadone tềng đăp mờ broă sền gròi mờ ai khà dà bơh cau lơh sơnơm dê. Bác sỹ chuyên khoa I Nguyễn Thị Vinh, Phó kuang atbồ Trung tâm sơndră mờ HIV/AIDS càr Dak Lak pà g^t: “Kờ` sơm mờ dà Methadone den cau kòp pal lơh jăt ală broă tơnơ\ do: Lài ngan là pal geh nùs nhơm lơh ngan sơbì ma tuý mờ dan tus sơm is. Dơ\ 2, tàm broă ngui sơnơm, ală cau ngir ndrờm geh hùc dơ\ sơnrờp là 15mg mờ geh tơnguh rơhời jăt bơta pràn bơh tơl nă cau ngir dê. Cau ngir pal hùc sùm, ờ geh sơbì sơnơm ngai lơi”.

Tàm tơngai sơm, Methadone di gơlan lơh gơbàn ờ uă bơta bè: gơl^k kơlhề uă, kơnr`a bơr, kòl phơng… Mơya ală bơta do geh mhar jơh. Cau ngir pal lùp sền jơnau bơto pơlam bơh bác sỹ di lah go\ să jan geh ală tam gơl uă. Bơdìh mờ broă lơh ngan bơh cau ngir dê, gơnoar bơh cau tàm hìu nhă là kuơ màng ngan sơl. Cau tàm hìu nhă tòm pal lam sồr mờ ai tơl bơta niam kờ` cau ngir in geh ngui sơnơm ndrờm bal mờ di ngai, geh cồng nha uă tàm broă sơm.

Sơm ơla ală bơta dà lơh gơbàn gơsồr mờ Methadone geh lơh tàm Trung tâm sơndră mờ kòp HIV/AIDS càr Dak Lak bơh nhai 12 nam 2015. tus tu\ do, Trung tam do neh sơm 337 nă cau ngir c^t ma tuý. Di gơlan tàm tơngai tus, Sở Y tế càr Dak Lak geh bơcri priă tai blơi phan bal mờ cau lơh broă, pờ ơnàng hìu lơh broă sơm Methadone tus mờ ală kơnhoàl geh khà cau gơbàn ngir ma tuý uă, di pal mờ broă kờ` sơm cau ngir dê.

              Cau cih mờ yal tơng^t Ndong Brawl