VOV4.K’ho - Kòp as sồt pròc ràm là 1 kòp tơrdih phan sa mìng gơbàn tài broă lơh kloh tàm tu\ sào sa ờ hoan geh sền gròi, tàm hơ\ uă ngan là tàm ală ngai `ô sa dờng. Kòp gơbàn bơh 1 dơ\ as sồt gùng tơrdih phan sa mhar tài ală vi khuẩn bơh broă sào sa gơbàn. Tơnơ\ mờ uă dơ\ gơbàn sùm, kòp do tam gơl gơs kòp as sồt pròc ràm mờng gơbàn sùm.

Kòp as sồt pròc ràm gơbàn sùm: Geh tơngo\ ờ niam tàm broă tơrdih phan sa, hăt ndul, jê ndul, ờ niam tàm tu\ tơnơ\ mờ tu\ neh lòt đì ndul mờ gơlơh bè kờ` lòt tai,… Kòp mờng gơbàn sùm, lơh ờ niam uă tus mờ bơta pràn kơl dang să jan, lơh kal ke tus mờ broă lơh bal mờ rài kis pah ngai. Broă sơm kòp as sồt pròc ràm gơbàn sùm tu\ do tìp uă ngan kal ke tài ờ gơdờp mờ sơndră sơnơm.

Kòp as sồt pròc ràm gơbàn lành tính:

Bơta gơbàn kòp bal: Geh ală bơta tơngo\ bè jê, gơdan đì ndul, lòt đì ndul uă dơ\ mờ phơng geh dà mhơr, là bơta gơbàn bơh uă kòp krơi is bơh kòp tàm pròc ràm dê.

Kòp gơguh pròc ràm bơh dềt: Là tài ală hạch thần kinh lơh gơbàn.

Bơta tơngo\ kòp: Phơng gơklăc, uă ngan ờ lòt đì ndul. Geh ờ uă cau gơbàn kòl pròc tài phơng kră, lơh jê ndul, hă, hăt ndul.

As sồt pròc ràm: Tàm dơlam pròc gơbàn bơh vi khuẩn lơh as pơrhê, gơprồ as, geh tu\ geh ală tiah gơbàn sồt 1 bơnah pròc lơh pròc gơbàn sồt.

Bơta tơngo\ kòp: Jê gùt dar, gơdan lòt đì ndul, phơng geh mhơr, jê jăt dơ\ gùt dar ndul, uă ngan tàm đah đơm klo\. Dơ\ jê di gơlan uă ha là ờ uă, ờ uă dơ\ ha là uă dơ\ jăt mờ bơta as sồt.

Bơta gơbàn kòp: Geh uă bơta vi khuẩn tàm gùng pròc di gơlan lơh as sồt pròc ràm. Di lah tài a míp lơh gơbàn den cau sơnđan do là kòp lỵ. Di lah gơbàn uă tàm ală tu\ bè jê uă, lòt đì ndul uă dơ\ là kòp as sồt pròc ràm mhar. Di lah sơm ờ jơh di gơlan lơh gơbàn kòp as sồt pròc ràm gơbàn sùm.

Broă sơm kòp: Sơm kòp as sồt pròc ràm pal geh bác sĩ kham kờ` g^t tài bè lơi gơbàn kòp do, tơnơ\ mờ hơ\, hơ\ sồng tơl^k khà sơnơm hùc.

Broă sơndră mờ kòp: broă sào sa kloh niam pah ngai, sa sin, hùc duh, ba` sa phan sa neh pơrìu, ba` sa ală phan sa lơh bơh phan sa gơbàn kòp, ba` sa uă ir phan sa sràt bè cải sràt, blơn sràt…

Bơdìh mờ 2 bơta kòp do, gam geh uă kòp tàm pròc ràm ndai geh ală bơta gơbàn bè kòp polyp pròc ràm, kòp kơl dung jơnkah pròc ràm, kòp pròc ràm 2 gơl, pròc ràm jòng ha là gơrồt pròc ràm…

Kòp pròc ràm ác tính: Gam sơnđan là kòp ồm sa ru\ pròc ràm. Geh ờ uă kòp pròc ràm pa yal gơtùi tam gơl gơs kòp ồm sa ru\ bè: sồt pròc ràm jo\ ngai, kòp đa polyp go\ kòp jơla di gơlan geh 2, 3 polyp tam gơl gơs kòp ồm sa ru\.

Bơta tơngo\ kòp: Jê gùt dar, gơban lòt đì ndul, đì ndul gơl^k phơng mhơr bal mờ mhàm, tơngai jơla geh lơh cau kòp rơgai să, ờ tơl mhàm, geh tu\ ờ uă as gơguh dờng ir, lơh kòl pròc. Ală bơta cau kòp go\ jê uă den pal tus kham mờ sơm kòp jăt jơnau bơto sồr cau lơh sơnơm dê.

Broă sơndră mờ kòp: Kờ` sơndră mờ kòp ồm sa ru\ pròc ràm den broă lơh kloh niam tàm broă sào sa mờ kloh niam phan sa là broă lơh geh cồng nha ngan.

Tơnơ\ do là ờ uă bơta tàm broă sào sa mờ cau kòp as sồt pròc ràm pal kah:

1. Ală ngai ờ jê: Kờ` sền gàr să jan, ai geh bơta pràn sơndră mờ kòp, tơnguh bơta pràn ơ\t ơl tàm tu\ jê, pal sào sa uă phan bơkah.

2. Tu\ gơbàn kòl è: Tơmù sa chất béo, tơnguh chất xơ. Sa uă dơ\, di pơgăp 2 jơ sa wơl 1 dơ\.

3. Tu\ gơbàn gơjroh ndul: Ba` sa phan geh chất xơ ờ gơtùi tơrdih kờ` pròc ba` tàm tìp bal. a` sa biăp ris, plai chi ro, plai chi neh lơh lài. Di lah sa plai chi ris den pal chil kơmhò. Gơtùi sa plai chi neh bo\ lề bè prìt, plai táo.

4. Ba` hùc dà geh phan gơsồr: ală bơta dà geh phan gơsồr bồ tơngoh bè dà kơphe, chocolate, dà ce… ndrờm pal wèr.

5. Tơmù sa, hùc ală phan, dà geh lơh bơh dà toh: Tàm dà toh geh sơdàng kal ke ngan tơrdih. Bơdìh hơ\ tai, chất đạm tàm dà toh lơh gơbàn ờ niam tus mờ cau kòp.

6. Ba` sa tơngi: Ba` sa ală phan sa geh dà tơngi uă ir bè ală phan sa chàng ka, chàng poăc, chàng biăp.

7. Ba` hùc ală sơnơm sơndră mờ as sồt, tơmù jê: bè sơnơm aspirin, Ibuprofen, Naprosyn… lơh gơbàn siar poăc tàm pròc, tàm klung, lơh tơnguh gơbàn gơl^k mhàm.

8. Hùc 1 nai đa sinh tố, muối khoáng pah ngai: tơmù broă ờ tơl axit.

Pal kah: Kòp as sồt pròc ràm gơbàn sùm di gơlan gơbàn jroă di lah cau kòp geh ală broă ờ niam bè nùs nhơm, bè moăt jrùng, ờ su\k ơm… Den tàng, cau kòp pal lơh jăt ală broă sơndră mờ nùs nhơm ờ niam bè tàp pràn să jan, tàp dưỡng sinh, tă nhơm mờ ndul, nggui coar jơng, tàp yoga.

      Cau cih mờ yal tơng^t Ndong Brawl