VOV4.K’ho - Sề căt sơling là bơta mờng geh ngan tàm kơnòm dềt. Sề căt sơling ờ mìng lơh bơta pràn tơrging phan sa, bơrdih phan sa kòn dềt gơbàn ờ pràn mờ gam lơh gơbàn ờ niam tềng bơr sề, lơh kòn dềt ờ khin tu\ boh bơr mờ cau ndai. Mơya bơta do di gơlan geh tơmù di lah cau mè cau bèp sền gròi niam bơr sề kòn dềt, di tu\ go\ sề căt sơling kờ` geh broă lơh di pal.

Sề căt ờ ring là bơta sề căt ờ ring sèng, căt sơleh, căt bơtềt, cuôr. Sề căt ờ ring ờ mìng lơh bơta pràn tơrging phan sa kòn dềt ờ pràn mờ gam lơh kòn dềt ờ khin tàm broă boh bơr mờ ală cau. Bơdìh hơ\ tai, sề căt bơtềt lơh gơdiă phan sa tềng pòt, lơh gơbàn tu sa sề. Jăt bác sĩ Trần Văn Thông, Phó kuang atbồ khoa Y học lâm sàng, hìu bơsram Cao đẳng Y tế Dak Lak yal, geh di pơgăp bơh 30 tus 40% khà kơnòm dềt gơbàn sề căt ờ ring. Geh bơta sề căt ờ ring do mìng gơtòp bơh cau pròc mhàm lài. Bác sĩ Trần Văn Thông pà g^t tai:

-Geh bơta do mìng tài gơtòp bơh cau dờng tus 70%. Gam 30% tai tài ală bơta ndai bè kòn dềt gơbàn ờ niam sề ha là mờng pô tê, ha là ai mpiăt liăp ha là gơbàn kòp bè gùng tă nhơm, mờng tă nhơm mờ bơr…

Bè bơta gơtòp bơh cau pròc mhàm, bác sĩ Thông pà g^t, broă sơm kòp di gơlan kal ke rơlao. Mơya, di lah mè bèp sền gròi tus mờ bơta niam sề oh kòn, kuơ màng tàm tơngai pơh sề, di tu\ go\ ală bơta tơngo\ ni sơna tềng sề mờ lòt kham den broă lơh iam sề kòn in geh cồng nha niam. Jăt mờ sơnam kòn dềt, bác sĩ geh jơnau bơto kờ` sơm kòp di pal.

Gơtùi tam pà lơh 2 tơngai tòm kờ` sơm sề căt ờ ring là tơngai sề tơrgùm bal (tàm sề gam geh bal sề bu\t bơh dềt mờ sề ngan), mờng bơh 15 tus 12 sơnam mờ tơngai sề ngan neh căt tơl, bơh 12 tus 15 sơnam. Tàm tơngai sề tơrgùm bal, di lah sền căt ờ ring di mơ, kòn dềt di gơlan geh lơh ală broă lơh niam wơl sề di mờ kàng. Bác sĩ Trần Văn Thông pà g^t tai:

-Tàm dơ\ lài mờ tu\ he lơh niam wơl sề, geh uă broă lơh bè crăp kòng sề, tơnguh sề, ngui kàng trainer. Ală phan do ndrờm bè 1 nơm bòng, geh lơh sề căt di mờ khà geh ai. Di lah ală kòn dềt geh rơcang gờ` den cồng nha geh bơh 80 tus 90%.

Jăt bác sĩ Trần Văn Thông, kờ` broă lơh do geh cồng nha bè kơ\p kờ`, ală cau mè cau bèp pal kah ai kòn dềt ngui sùm. Ba` tă, crăp sùm. Tàm tơngai sề ngan neh căt, kòn dềt di gơlan geh wơh sề kờ` lơh niam sề căt ờ ring. Sơnam wơh sề niam ngan là bơh 12 tus 15. Broă lơh do geh dong kờl ntrờn jơng sề tus hờ tiah he kờ`. Bác sĩ Trần Văn Thông pà g^t tai:

-Kờ` wơh sề niam ai ală kòn dềt in den pal kơ\p sề ngan neh căt tơl, bè ờs tàm sơnam bơh 12, 13, 14, 15 là geh cồng nha ngan. Gam di lah dờng ir sơnam den sề kră rơlao, kung di gơlan lơh gơtùi mơya tơngai lơh jo\ rơlao. Bè ờs tơngai wơh sề niam ngan bơh 18 tus 24 nhai.

Is mờ ală bơta phan tàm broă wơh sề gơtùi crăp tu\ kờ`, broă wơh sề ngan là phan geh crăp kơ\ tơn tềng sề den tàng bơnah lơi lơh gơbàn tus mờ bơta niam hàng mờ kloh niam bơr sề pah ngai. Den tàng, lài mờ tu\ wơh sề, ală cau mè bèp pal pơlam, lam sồr kòn tơmù mờ ală broă lơh ờ niam kòn dềt bè tơnơ\ do.

Ală bác sĩ sơm kòp đah sề bơto sồr, kờ` sơndră mờ broă sề căt ờ ring, mè bèp pal sền gròi tus mờ bơta pràn kơl dang sề kòn in bơh tàm tơngai sề bu\t bơh dềt, pleh mờ bơta sề bu\t bơh dềt gơbàn tu sa mờ pal tă sề gờ`. Sùm sền gròi bơr sề kòn in, tàm hơ\ uă ngan là tàm tơngai sơn đờm pơh sề, tài tu\ do tìng kàng, ntìng bơr mờ sề gam lơ-bơn di lah sề căt ờ ring, broă lơh ngan wơl sề geh [uơn rơlao.

Tơmù ală broă mờng lơh ờ niam kòn dềt dê bè pô tê, ai mpiăt chồl. Tu\ kòn dềt gơbàn ală kòp bè gùng tă nhơm, pal sơm bời sơlơ gờ` sơlơ niam, pleh mờ broă kòn dềt mờng tă nhơm mờ bơr. Kuơ màng, pal ai kòn dềt lòt kham sề jăt tơngai 6 nhai 1 dơ\ kờ` ală nha sĩ di tu\ go\ broă sề hòn ờ ring kờ` geh broă sơm di pal mờ geh cồng nha.

Cau mblàng Ndong Brawl