VOV4.K’ho - Ờ loh kòn măt là kòp mờng gơbàn mờ là bơta tòm lơh jơngo măt uă ngan tàm cau dờng sơnam tu\ do. Mơya 1 bơnah tài ờ g^t, 1 bơnah tài nùs nhơm ngòt lơh kal ke tus mờ oh kòn den tàng neh lơh bơta pràn kơl dang măt cau kra gơtìp aniai. G^t lài bơta tơngo\ bơh kòp ờ loh kòn măt mờ reh di tu\ là broă dong kờl cau dờng sơnam geh sùm bơta niam tàm rài kis.

Kòn măt là 1 bơta krơh is geh ơm hờ tơnơ\ măt. Mờ gơnoar tam pà, kòn măt kờ` ai ală bơta àng sòl tus mờ tơrgùm wơl tềng klồng măt, lơh măt sền loh ală bơta phan. Kòn măt pal àng den hơ\ sồng geh rùp loh tu\ sền. Bè ờs tu\ neh kra ha là măt ờ uă cau gơbàn kòp bè măt, kòn măt gơbàn ờ loh, go\ loh làng ngan là tu\ sền, sền ờ loh bè go\ mhoal, sơlơ jo\ sơlơ ờ loh ngan. Di lah ờ go\ mờ sơm kòp gờ` den gơbàn jơngo măt tơn. Bu\ lah là kòp mờng gơbàn, mơya geh uă ngan cau dờng sơnam, tàm hơ\ kuơ màng ngan là ală cau kis tàm tiah sar lơgar ngài ờ g^t tus mờ kòp do kung bè bơta lơh aniai bơh kòp do lơh.

Rơlao 1 nam do, mò Lộc Thị Pịa, 67 sơnam, kis tàm xã Cư\ Kbang, kơnhoàl Ea Súp, càr Dak Lak go\ măt sền ờ loh. Mơyai tài kơlôi là do là kòp cau dờng sơnam den tàng mò Pịa ờ sền gròi. Tàm 1 dơ\ geh tus kham rơlao ală kòp bè măt tàm mpồl bơtiàn, hơ\ sồng mò geh să tòm gơbàn ờ loh kòn măt. Kòp do lơh măt mò sơlơ ngai sơlơ ờ loh ngan, tus tàm 1 tu\ lơi hơ\, lơh gơbàn jơngo măt tơn di lah ờ reh di tu\. Mò Lộc Thị Pịa pà g^t:

-Măt a` neh gơbàn ờ loh di pơgăp 6 nhai do. A` ờ g^t gơbàn kòp, mìng go\ măt sền ờ loh mơ.

Den ồng Vũ Đức Hảo, 77 sơnam, kis tàm [òn Thắng Lợi, [òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dak Lak kung gơbàn kòp ờ loh kòn măt sơl tài gơrềng bơh kòp đồm sơdàng. Bơtoah ngan là ồng Hảo neh mhar geh bác sĩ pơlam den tàng geh kham mờ sơm kòp di tu\. Ồng Vũ Đức Hảo pà g^t:

-A` gơbàn kòp đồm sơdàng gam sơm kòp tàm hìu sơnơm càr Dak Lak. Pơgăp mờ do 2 nhai, a` go\ măt sền ờ loh. Hơ\ sồng a` yal mờ bác sĩ khoa nội hơ\ sồng bác sĩ ai a` in sră tus tàm khao măt kờ` kham.

Bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Thanh Hải, kuang atbồ môn măt, hìu bơsram Đại học Tây Nguyên pà g^t, cau gơbàn kòp ờ loh kòn măt geh tam pà 3 mpồl, tàm hơ\ geh: ờ loh kòn măt bơh dềt, ờ loh kòn măt tàm cau kra mờ ờ loh kòn măt tàm cau kơnòm. Tàm hơ\, kòp gơpbàn mìng tàm cau kra, geh bơta do là tài ờ pràn kòn măt jăt mờ tơngai mờ sơnam.

Đơs bè bơta geh tơngo\ ngan bơh kòp ờ loh kòn măt tàm cau kra, bác sĩ Nguyễn Thanh Hải pà g^t:

-Tàm cau kra, bơta tơngo\ uă ngan bơh kòp là măt sền ờ loh jăt uă nhai, uă nam mờ ờ geh bal jê ha là pơrhê măt, sền 1 gơs 2, gam sơnđan là 2 măt. Gam 1 bơta gơbàn tai kờ` yal gờ` bơh kòp do hơ\ là ờ loh tu\ sền ngài, hơ\ là lài do cau tar măt krơh kra kờ` sền rềp, den tu\ do cau ờ tar tai kung gam sền rềp gơtùi.

Tu\ do, broă kờ` sơm kòp ờ loh kòn măt là reh kờ` ơla kòn măt lơh is. Mờ bơta niam kòn măt lơh is niam, tơnơ\ mờ tu\ reh, di lah ờ geh kòp lơi ndai bè măt den broă sền loh măt bơh cau kòp di gơlan geh gàr niam tus jơh rài kis.

Đơs bè broă sơndră mờ kòp ờ loh kòn măt, bác sĩ Nguyễn Thanh Hải pà g^t, tàm mùl màl, kal ke ngan kờ` rơcang sơndră mờ kòp do tàm cau kra, tài do là kòp gơrềng tus mờ sơnam. Bu\ lah bè hơ\, gơtùi go\ kờ` mờ kơrian ờ uă ngan broă di gơlan gơbàn jơngo măt. Bác sĩ Nguyễn Thanh Hải bơto sồr:

-Tài do là kòp bơh broă tam gơl sơnam. Mơya, kung gơtùi sơndră mờ broă lòt kham măt sùm. L^k tàm tơngai den pal tar măt krơh kờ` tơmù măt tơngai sòl di tàm măt, tài lơgar he gơwèt tiah nhiệt đới den tàng khà cau gơbàn ờ loh kòn năt tài bơh măt tơngai sòl uă rơlao mờ ờ uă tiah ndai.

Cau dờng sơnam, tàm hơ\ uă ngan là cau kis tàm tiah sar lơgar ngài sùm đơs là măt sền ờ loh là tài bơta gơbàn is bơh sơnam kra dê den tàng ờ lòt kham. Uă cau tu\ tus kham den neh jơla, gơnoar lơh broă bơh măt neh gơbàn aniai uă ngan, neh lơh gơbàn jơngo măt tơn. Den tàng, ală bác sĩ bơto sồr, ală cau pròc mhàm tàm hìu nhă, tàm hơ\ uă ngan là oh kòn pal sền gròi tus mờ bơta pràn kơl dang măt cau kra in.

Cau mblàng Ndong Brawl