VOV4.K’ho - Niam ờ do ờ dă tàm phan sa di satềp sùm là broă geh gùt mpồl bơtiàn sền gròi ngan. Ờ hềt kờp tus mờ broă jòi go\ phan sa, broă sào sa ờ ndrờm bal, khoa học tàm dơ\ do kung là bơta tòm lơh uă cau gơbàn khih tàm phan sa. Tơnơ\ do, bác sĩ Phạm Hồng Lâm, kuang atbồ khoa Truyền nhiễm, hìu sơnơm tiah Tây Nguyên bơto sồr tàm broă sào sa, sơndră mờ khih phan sa di tàm satềp.

-Ơ bác sĩ! Tài bè lơi mờ tàng tàm satềp, broă cau kòp mu\t piam kòp tài khih phan sa gơguh uă?

Bác sĩ Phạm Hồng Lâm: Khih phan sa mờ bol a` mờng sơnđan là khih phan sa mờng gơbàn gùt nam, mơya tàm satềp, broă khih phan sa geh gơguh. Ală bơta phan sa di gơlan gơbàn uă khih bè: poăc pơr-ìu, poăc ồm ờ hềt tru\ sin, phan tàm dà bè kràng, kati, tàm, koăt… ờ hềt tru\ sin ha là ală phan sa tăp neh jo\ ir tơngai ngui, bè ờs ală bơta phan sa geh uă vi trùng Salmonella, ală phan sa gởi, biăp, dà plai chi ờ hềt lơh kloh mờ ală phan sa geh lơh bơh dà toh. Geh bơta do là tài vi trùng, bơta khih bơh vi trùng, virus, ală bơta phan lơh gơbàn kòp, bơsềt kòp.

-Tu\ gơbàn khih phan sa, cau kòp mờng tơngo\ ală bơta lơi?

Bác sĩ Phạm Hồng Lâm: Bè ờs tơnơ\ mờ tu\ sa bơh 2 jơ tus 3 ngai, cau kòp geh ală bơta tơngo\ bè gơdan hă, hă, jê ndul, jê ndul gơjroh, geh ală cau gơbàn jroă rơlao geh lơh gơbàn tus gơmù mhàm, gơmù huyết áp mờ di lah ờ lơh di tu\ den di gơlan gơbàn chơ\t. bơta tơngo\ bơh khih phan sa den geh uă, mơya ndrờm bal kung gam là ală bơta tơngo\ tàm gùng tơrdih phan sa. Tềng đăp mờ bơta tơngo\ bè hơ\, di lah ờ jroă den he gơtùi sền gàr is să jan mờ broă hùc dà oresol tàm hìu. Mơya geh uă cau, bơta gơbàn khih phan sa kung kal ke kờ` g^t mờ bơta gơbàn kung kal ke, den tàng, cau gơbàn geh sền gàr tàm hìu sơnơm là niam ngan.

-Pal sào sa bè lơi kờ` tơmù broă di gơlan gơbàn khih phan sa ơ bác sĩ?

Bác sĩ Phạm Hồng Lâm: Ngai bè ờs, khih phan sa mờng gơbàn tu\ ngui phan sa tăc jăt gah gùng ha là hìu sa bal, mờ cai satềp den he mờng geh bơta mờng sa bal mờ ală cau tàm hìu nhă, mơya khih phan sa kung gam gơbàn uă tài do là tơngai geh broă tìp bal, tam gơl bal phan sa uă den tàng ờ gơtùi pleh mờ ală phan sa bơdìh, ờ tơl kloh, do di gơlan là bơta tòm lơh khih phan sa.

Tềng đăp mờ bơta khih phan sa geh tơnguh di tàm satềp, bol a` bơto sồr làng bol pal kah tus mờ ală broă lơh tơnơ\ do: lài ngan là broă kloh niam phan sa. Do là bơta tòm, kuơ màng lài ngan. Pal sa ală phan neh tru\ sin, hùc duh. Dơ\ 2 tàm satềp ală hìu mờng blơi phan sa lời prăp den tàng broă phan sa prăp do pal geh sền gàr niam. Tài di lah ờ gàr niam den lơh gơbàn pơr-ìu, lơh gơmu\t vi khuẩn tàm phan sa.

-Ơi, dan ưn ngài bác sĩ.

Di tàm satềp, broă kờ` phan sa gơguh uă, den tàng broă kờ` lơh, kă bro phan sa kung gơguh jăt bal sơl. Di lah ờ atbồ niam, uă phan sa ờ niam, ờ kloh geh bơrlu\ bal, geh tăc, lơh gơbàn khih mờ lơh ờ niam tus mờ bơta pràn kơl dang să jan cau ngui sa.

Kờ` rơcang sơndră mờ khih phan sa, sền gàr bơta pràn kơl dang să jan cau ngui sa, ală anih lơh broă atbồ pal tơnguh broă sền gròi, sơndră mờ broă lơh, kă bro phan sa ờ ngan, phan sa ờ loh anih lơh gơs, ờ kloh niam; pal lơh glài nền nòn ală hìu lơi tìs, sền gròi nền nòn phan sa blơi bơh lơgar bơdìh. Ală hìu lơh, kă bro phan sa pal lơh jăt nền nòn di mờ adăt boh lam bè kloh niam ờ do ờ dă tàm phan sa. Ba` lơh, tăc phan sa ờ ngan, ờ g^t loh anih lơh gơs, ờ niam.

Cau ngui sa pal rơwah blơi, lơh phan sa kloh niam, tơl niam ờ do ờ dă: tus bal sền gròi, tam dră mờ ală broă lơh tìs bè kloh niam phan sa.

Tài satềp Kỷ Hợi niam bơne\, gơboh gơbài, tài bơta pràn kơl dang să jan, pal gàr niam ờ do ờ dă phan sa.

Cau mblàng Ndong Brawl