VOV4.K’ho - Lơng  che thần kinh sồ 7 la kòp sùm mờng gơbàn tàm ala\ bơta kòp ce thần kinh tàm tơngoh bồ, gơbàn bơta kòp do la bơh sa\ gơ mut mriềt,  kòp sồt mồr hala bơh bơta sồt, bal mờ ala\ bơta ai go\ la gơ lơng muh mat, kue\t bơr. Kòp do bulah ờ ngòt rngơt tus mờ màng kis, mơya geh gơ lơh ờ niam muh mat, gơ lơh aniai tus broa\ lơh tam tìp pah ngai, kan ngan tàm bơta sào sa mờ kuơ màng ngan la lơh ờ niam muh mat. Ua\ nam do,  ua\ cau neh rwah sơm kòp  do mờ broa\ lơh y học cổ truyền mờ neh cèng geh cồng nha bời kòp la niam ngan.

            Mò Hoàng Thị Phương (56 sơnam) kis tàm xã Ea Kly, kơnhòal Ea Kar, càr Daklak sơm kòp tàm gah Châm cứu -Dưỡng sinh, Hìu sơnơm Y học cổ truyền Daklak neh di 2 poh. Lài hơ\, tàm dùl bùi drim tơnơ\ guh bic, mò go\ muh mat gơbàn kra\ kơldang, kan ơ wanh, bơr gơbàn kue. Mò geh tus mờ hìu sơnơm Y học cổ truyền kham kòp. Tàm do,  tơnơ\ ua\ ngai geh châm cứu, geh bal mờ rpau, tơl ia\, bấm huyệt, kòp bơh mò dê neh gơ rài ua\ ngan. Mò Hoàng Thị Phương boh bơr:

            A` gam sơm kòp gơbàn lơng che thần kinh sồ 7. Lài hơ\,  a` gơbàn kue bơr, mat gơ lơ lol ờ gơtùi nhềm, sào sa den gơbàn gơ dùh bơdĩh. A` neh sơm kòp di 14 ngai bloh mờ go\ kòp neh gơ rài ua\ ngan, geh di pơgap 85-90%.

            Dùl na\ cau ndai kung gơbàn kòp lơng che thần kinh sồ 7 la oh klau Y Trai Êban (10 sơnam) kis tàm Buôn Tah, xã Ea Bhôk, kơnhòal Cư\ Kuin, càr Daklak. Lài hơ\, Y Trai Êban sơm kòp tàm hìu sơnơm càr Daklak bơh gơbàn gơ cồt sồt tềng bồ, gơlik mhàm tồr. Tơnơ\ rê bơh hìu sơnơm den gơbàn tai kue mbùng. Hìu nha\ geh ai tơmut oh tus hìu sơnơm Y học Cổ truyền càr Daklak sơm kòp. Tus tu\ do tơnơ\ 10 ngai bic tàm hìu sơnơm, kòp bơh oh dê neh gơ pơ rài niam.

            Lo\ H’ Riơr Êban, mè bơh oh Y Trai Êban đơs:

            Kòn klau a` ntoat den gơbàn gơ cồt, gơ ja` bồ tềng ù mờ gơbàn gơlik mhàm tôr. Hìu nha\ cèng tus hìu sơnơm càr Daklak.  Bic 3 ngai den  hìu sơnơm ai rê. Dùl poh tơnơ\ den  kòn klau a` gơbàn kue bơr. A` tus hờ hìu sơnơm xã den khi yal tus te\ hờ hìu sơnơm Y học cổ truyền càr.

            Che thần kinh sồ 7 hala gam sơnđan la thần kinh muh mat, geh gơ tùi đơng pơlam ơ wanh sa\ mờ geh gơ tùi git tàm muh mat. Lơng che thần kinh sồ 7 la bơta gơbàn lơng dùl đah muh mat, geh lơh broa\ sào sa, đơs gơbàn aniai.

            Bác sỹ Đỗ Văn Khải, gah sơm kòp châm cứu-dinh dưỡng, Hìu sơnơm Y học cổ truyền Daklak ai git,  gah sơm kòp do sùm geh dờp cau kòp gơbàn lơng che thần kinh sồ 7 tus sơm kòp. Kòp gơbàn bơh ua\ bơta, mơya pơgap di 80% la bơh gơ mut mriềt tàm sa\ geh lơh aniai  che thần kinh sồ 7, lơh lơng  muh mat. Cau  bươn gơbàn kòp do la  cau gơbàn ờ sô, cau ùr bun,  cau ờ hoan tàp sa\ ja`, êt  lik bơdĩh, cau gơmù đường huyết, huyết áp cao, huyết áp thấp, kra\ kơldang gùng mhàm, hala cau jak drơng mang geh lơh sa\ ja` gơbàn bòl glar,  lơh ờ sô tàm sa\, bươn gơbàn nggù...ngan la ala\ cau jak `ô ơlak, bièr mờ sùm rê jrô bơnang gơbàn gơ mut mriềt. Bác sỹ Đỗ Văn Khải ai git:

            Tàm hìu sơnơm Y học Cổ truyền Daklak bơh bồ sơnam tus tu\ do,  neh dờp geh rlau 40 na\ cau kòp lơng che thần kinh sồ 7, khà sơm bời kòp la rlau 90%. Kòp do neh bời den êt ngan gơbàn wơl.

            Lơng che thần kinh sồ 7 la kòp ờ lơh ngòt rngơt tus màng kis, bulah bè hơ\ di lah cau kòp sơm kòp lơ yài hala ờ di geh lơh kòp gơbàn jrua\ rlau, lời wơl gơbàn aniai la as sồt kơm bơn mat, lơng muh mat, kue muh mat jơh  rài kis.

             Kờ` wă loh rơlao tai bè kòp do kung bè ờ uă broă pal kah tàm broă sơndră mờ kòp, bol a` neh geh dơ\ lùp bác sĩ Đỗ Văn Khải, lơh broă tàm Khoa Châm cứu – Dưỡng sinh, hìu sơnơm Y học cổ truyền Dak Lak:

              - Ơ bác sĩ! Bơta lơi lơh gơbàn lơng che thần kinh sồ 7 ngoại biên là bè lơi?

           Bác sĩ Đỗ Văn Khải: Lơng che thần kinh sồ 7 ngoại biên geh uă bơta. Mơya mìng geh 2 mpồl bơta tòm. Lài ngan là tài bơbàn mrềt mu\t, lơh gơbàn lơng 1 đah măt, gơtùi geh đah ma ha là đah kiao.

Bơta dơ\ 2 là tài ală sồt ha là gơpờng di tềng bồ, muh măt, lơh gơbàn lơng che thần kinh. Sồt tàm tiah lơi den mờng gơbàn tàm đah hơ\.

              - Bơta tơngo\ bơh kòp do là bè lơi ơ bác sĩ?

           Bác sĩ Đỗ Văn Khải: Bè ờs, bơta tơngo\ bơh cau gơbàn lơng che thần kinh sồ 7 tài gơbàn mrềt mu\t geh tơngo\ bè ờs ngan. Bè, cau kòp l^k lòt tàm trồ mìu, tu\ rê să bồ glar ờ pràn, tơnơ\ mờ 1 mang b^c, guh b^c drim ngai tơnơ\ go\ muh măt gơbàn tul 1 đah.

Broă go\ di gơlan geh [uơn ngan bè tu\ cau gơbàn kòp jroh sề, sơnkroh bơr, cau kòp go\ dà gơl^k hờ bơdìh, ờ gơtùi sơnkroh bơr.

               - Kòp do mờng gơbàn tàm sơnam lơi ơ bác sĩ?

           Bác sĩ Đỗ Văn Khải: Kòp lơng che thần kinh sồ 7 di gơlan geh tàm ală sơnam, mơya mờng tìp ngan tàm cau kòp bơh 10 sơnam tus 60 sơnam.

             - Ơ bác sĩ, kòp do geh gơrềng tus mờ trồ tiah ha là kàl tàm nam lah ờ?

           Bác sĩ Đỗ Văn Khải: Kòp do ờ gơrềng tus kàl lơi tàm nam mờ mờng gơrềng tus mờ bơta pràn kơl dang să jan kòn bơnus dê, tu\ să jan ờ pràn mờ lòt hờ bơdìh trồ tiah mrềt noăt den gơbàn mrềt mu\t ni sơna, den di gơlan lơh gơbàn lơng che thần kinh sồ 7 ngoại biên.

              - Hìu sơnơm Y học cổ truyền gam ngui ală broă lơh lơi kờ` sơm kòp do ơ bác sĩ?

           Bác sĩ Đỗ Văn Khải: Hìu sơnơm Y học cổ truyền neh ngui ală broă sơm kòp do bè: châm cứu, xông điếu ngải cứu mờ ceh tềng să. Chu ngải cứu den mìng geh ngui mờ ală cau kòp gơbàn mrềt mu\t lơh gơbàn kòl.

            Gam mờ ală bơta ndai bè sồt tềng bồ, muh măt, ală kòp bè as tềng bồ, muh măt lơh gơbàn lơng che thần kinh sồ 7 den ờ gơtùi sơm mờ broă do.

             Do là broă ngui điếu ngải cứu neh ìs ra`, ai ồs chu kờ` lơh duh, tơnơ\ mờ hơ\ hul tềng muh măt gơbàn lơng. Bơta gơkờ` bơh broă lơh do dê là lơh ram mờ lơh duh tàm muh măt, lơh gùng mhàm tềng muh măt lòt wơl, dong kờl cau kòp mhar bè ờs wơl tàm ală tiah gơbàn lơng che thần kinh tàm muh măt.

            Bè bơta niam bơh broă lơh do dê den lài ngan là ờ kas priă, gơdờp mhar mờ tơmù ờ uă ngan ală bơta gơrềng bal ờ niam.

            - Broă sơm kòp do di pơgăp ndờ ngai ơ bác sĩ?

           Bác sĩ Đỗ Văn Khải: Bè ờs, cau kòp gơbàn lơng tềng muh măt mờ go\ gờ` tàm 1 poh sơnrờp, bol a` geh pơgồp bal broă châm cứu, cứu điếu ngải, ceh mờ ngui sơnơm kờ` tơnguh bơta pràn sơndră mờ kòp, kờ` cau kòp bời kòp mờ rê den di pơgăp bơh 3 tus 4 poh, khà bời di gơan tus 90%.

              Mờ ală cau kòp tus jơla den tơngai sơm gơbàn jo\ rơlao, bè ờs bơh 4 tus 8 poh den cau kòp kung geh tơn pràn wơl ală tiah gơbàn lơng tàm muh măt. Geh uă cau kòp tus hìu sơnơm neh jơla ir, geh tu\ bơh 3 tus 4 nhai tơnơ\ hơ\ sồng go\ den tu\ do broă kờ` pràn wơl kal ke ngan mờ gơlời wơl bơta ờ niam bè weh bơr, măt `ềm ờ ndơ\p, broă sào sa gơbàn pìng.

              Broă do lơh gơbàn ờ niam ngan tus mờ bơta niam, ờ go\ di là lơh gơbàn aniai tus mờ màng kis.

             - Kờ` sơndră mờ kòp do den he pal lơh bè lơi ơ bác sĩ?

          Bác sĩ Đỗ Văn Khải: Lài ngan, ba` ai mrềt mu\t. Bè tu\ să jan ờ pràn, ba` l^k tàm tu\ trồ gam mìu ni sơna, den kung lơh gơbàn lơng.

            Dơ\ 2, tu\ lơh broă tàm jơdu\ geh măy mrềt ha là phan puh càl den ba` ai nhơm mrềt druh di tơn tềng jơng kồt.

            Tàm tu\ sào sa, pal bơtơl phan bơkah kờ` tơnguh bơta pràn să jan sơndră mờ kòp.

            - Ơi, dan ưn ngài bác sĩ!

                                                                               Cau cih mờ yal tơng^t K' Brọp - Ndong Brawl