VOV4.K’ho - Tàm ala\ [òn làn M’nông xã Dak Ndrung, kơnhòal Dak Song, càr Daknông, ua\ cau ùr gam ngai pah ngai tềng bơnơ\ tà` ôi, tà` gơs ala\ ồi li la dà trum, pơ gồp bal sền gàr mờ chồl guh bơta kuơ chài rgơi bơhìan bơh kòn cau dê. Ala\ phan  gơs bè ồi mbơn, ào, kơldung trau, ồi ma\ kòn, ồi tơ\...  sùm geh ngui tàm rài kis pah ngai mờ sùm pal geh tàm ala\ broa\ lơh chài rgơi, lơh  iah lơh yành, ngan la tàm jun bau bơh làng bol. Mờ cau M’nông, tà` ồi la  gai thơt đo was bơta chài, kèr tê,  jak broa\ ngan bơh cau ùr tu\ geh bau.

            Phan tà` bơh cau M’nông geh tà` mờ tê, tà` nền nòn ngan, tà` niam ngan. Dà trum tờm ngan tàm pang ồi tà` la tơlir, jù, geh bơrlu\ bal mờ dùl êt pơrhê mờ rmit. Go\ ngan la ala\ rùp geh wac  pe lơm pòng geh tơrbo\ bal, geh tà` bal  mờ geh bơka mờ ala\ rùp lơh bè sềm, phan  kis tàm brê, nhơt, tờm chi hala ala\ rùp rài pah ngai  bơh làng bol. Ala\ phan bơka tềng ồi tà` geh ai go\ pơrya nùs nhơm, kơp kờ` bơh cau M’nông bè ù, trồ, dà, bơta pràn  bơh trồ tiah geh is mờ bơta khin cha bơh kòn bơnus…

            Jat mò U Han, dùl na\ cau tàm ala\ cau tà` ồi niam ngan mờ sơbac ngan tàm xã Dak Ndrung, kơnhòal Dak Song, càr Daknông, la tơl ồi tà` gam geh ai go\ bơta chài, kèr tê, bơceh niam mờ nùs nhơm bơh cau tà`. Den tàng ngan, ồi tà` geh sền la gai thơt đo was, nền nòn, chài  broa\ lơh bơh cau ùr cau M’nông tu\ geh tus tìp mờ hìu nha\ đah cau klau:

            Rài yau, cau ùr cau M’nông pal git tà` phan, nàng tu\ geh bau ala\ phan tà` geh lơh phan kơt bau hìu  cau klau in, bè ồi dờng, ồi mbơn geh bơka la pal geh.  Ờ git tà` ồi la hìu đah bơklau cau  sền ờ sơp ngan. A` lài mờ tu\ bau kung ờ git tà` phan, ờ geh phan kơt bau bè ồi dờng, ồi mbơn ai hìu đah bơklau in, gơbàn  hìu  bơklau sền ờ sơp mờ geh tu\ ờ sền la ban tơn. Bơh tềng hơ\,  a` lơh ngan bơsram tà` is bơh bơta bal hia\ tus mờ  phan kan mờ rhời a` neh git tà` jơh.

            Mò U Hậu kis tàm [òn Ndrunglu, xã Dak Ndrung, kơnhòal Dak Song ai git, broa\ tà` phan neh  đềt mêr mờ cau ùr cau M’nông bơh ala\ rnàng bloh, mè den bơto kòn ur tà`, bi ur den bơto oh ùr in. Bơh dềt tơn, ala\ ùr ơruh neh geh bơto tà`, neh lơh tơ mờng mờ broa\ tà` ồi, tus sơnam jòi bau den pal sa\ tờm tà` ồi mbơn, tà` ào nàng lơh phan kơt bau:

            Bơh tu\ gam dềt, pah dơ\ go\ mè  ai bơnơ\ tà` la a` tus sền mo nàng bơsram. Go\ a` kờ` tà` den tàng bèp a` neh lơh gơs bơnơ\ tà` phan dềt nàng a` bơsram tà` bal. Bơh sơnrờp  bơsram rơdap bơnơ\, sroh brài, hơ\ sồng bơsram tà` ala\ phan  bal hia\. Tu\ 12 sơnam la a` neh chài tà` kơldung trau,  tà` gơs 3 nơm ồi mbơn. Bơh tềng hơ\,  tu\ lơi ru la a` geh tà`  phan tềng bơnơ\...

            Tu\ do, tà` ồi gam sùm geh tà` tàm rài kis pah ngai bơh cau M’nông tàm Dak Ndrung. Bulah bè hơ\,  bơh ce brài slơ ngai slơ kas, tàm tu\ phan soh may lài den ờ kas pria\ mờ li la phan, den tàng khà kơnòm ur  bơsram tà` phan mờ git tà` phan sơlơ ngai slơ êt ngan. Lo\ Thị Nhum kis tàm [òn Bu Prâng, xã Dak Ndrung, kơnhòal Dak Song boh bơr:

            Tà` ồi den  gơ kuơ màng ngan tàm rài kis bơh kòn cau he, rài yau mờ tu\ do kung bè hơ\ sơl, tàm tu\ jun bau den pal geh ồi mbơn, ồi dờng nàng kơt bau, bơta do la pal geh mờ geh  pơrya kuơ màng ngan. Rnàng kơnòm sa\ tu\ do geh  kis gơ rờm bal mờ rài kis pa den tàng êt ngan cau git tà`, hơ\ la  bơta mờ bol a` ờ suk ngan, dilah mờ bol kơnòm ờ bơsram tà` den ờ geh cau lơi git tà` tai.

            Nàng sền gàr mờ prap gàr broa\ tà` ồi bơhìan bơh kòn cau M’nông, nam 2012 tus nam 2014,  xã Dak Ndrung neh pờ ua\ ngan  ơdu\ bơsram tà` ồi ai cau ùr tàm [òn lơgar. Git nđờ jơt na\ oh mi cau ùr tơnơ\ geh bơsram tà` drờm geh lơh  gơs bơnơ\ tà`, tu\ lơi ru den tà` is ala\ phan ngui tàm hìu nha\. Bulah bè hơ\,  nàng  tà` ồi gơ gơs la phan bơna mờ  broa\ tà` phan geh pơnjat tai pờ ơnàng den la kan ngan. Lo\ Thị Thái, kis tàm [òn Bu Ndrunglu, xã Dak Ndrung, ai git:

            Xã geh bơyai lơh bơto ala\ oh mi cau ùr bơsram tà`, mơya bơh ờ geh pria\, mờ len  mờ brài den  kas den tàng  ơdu\ bơto ờ sùm lơh geh jo\.  Dilah mờ geh pria\  hala  gơnoar atbồ [òn lơgar dong tơl bơta pờ ơdu\ tà` den a` geh tus bal nàng bơto tà` ai rnàng oh hền in  kgi git tà` ồi.

            Phan bơh  tà` bơhìan dê  la kơljap ngan, mờ di pal mờ bơta trồ tiah gùt nam càl mriềt tàm Dak Song, Daknông, den tàng làng bol cau M’nông kờ` ngan. Bơta ờ niam la phan tà` geh den kas pria\, tơl nơm ồi mbơn geh tac tus 700 rbô, ồi tơ\ den rlau 1 tơlak pria\ dùl pang gơ jat mờ bơta dờng dềt, den tàng kan ngan geh tam  pơr lòng mờ phan may lài ờ kas pria\ mờ tac bềng dra\ ka\ bro. Den tàng,  broa\ tà` ồi, tà` phan bơh  cau ur  tàm Dak Ndrung gam mìng la nàng lơh jơh bơta  kờ` mờ gar wơl bơhìan niam chài kòn cau he dê.  Geh gùng bơtàu tơngguh tà` ồi M’nông gơ gơs la phan bơna ka\ bro kờ` cau tà` gơtùi kis mờ  broa\ tà` ồi, pơ gồp sền gàr, chồl guh bơta kuơ bơhìan la bơta geh ai lơh  nàng jơh bal mờ gơnoar atbồ mờ làng bol tàm rài gơ rờm bal lơh sa phan bơna.

                                                     Cau cih mờ yal tơnggit K’ Brọp