VOV4.K’ho- Lơgar he tu\ do kung gam sơl mờr 70% khà kờp làng bol gam kis tàm ală tiah [òn lơgar, ală cau jak chài đơs là, nàng gùng dà bơtàu tơnguh lơh sa sươn sre mờ [òn lơgar bơtàu tơnguh kơ\ kơl jăp tàm tơngai tus, rơndăp cih Sră nggal Pơrjum dờng cau ala măt gùt lơgar dơ\ 13 bơh Đảng dê pal geh broă bơsong gơtùi lơh jăt ngan ngồn pơgồp bơnah bơtàu tơnguh lơh broă sa sươn sre mờ tơnguh uă priă lơh geh ai cau lơh broă sa in.

Ală nam do, Đảng mờ Dà lơgar neh geh uă broă dong kờl nàng bơtàu tơnguh lơh broă sa sươn sre, cau lơh broă sa mờ [òn lơgar. Ală broă lơh jơnau kờ` dà lơgar dê bè bơ\t bơtàu [òn lơgar pa ngui bơta jak chài măy mok tàm broă lơh sa sươn sre lơh geh uă cồng nha kuơmàng, pơgồp bơnah lơh tam gơl muh măt [òn lơgar, lơh tam gơl rài kis, bơtàu tơnguh bè phan bơna mờ nùs nhơm ai cau lơh broă sa in mờ dong lơh rài lơh sa dà lơgar in bơtàu tơnguh. Mơya, gah lơh broă sa sươn sre [òn lơgar tu\ do gam pal kong wơl mờ uă bơta lòng bal mờ bơta rềs àr bè tam gơl trồ tiah, dà ko\ dà cò, trồ prang dờng soăt dà…Den tàng bè hơ\, jơnau sồr gơ tơlik tus nàng bơtàu tơnguh kơ\ kơl jăp pal geh broă rơndăp lơh mờ gùng dà bơtàu tơnguh loh làng tàm tơngai tus.

 Jăt Giáo sư ồng Nguyễn Lân Hùng, Kuang ătbồ Mpồl cau gơnoar cih Mpồl ală gah sinh học Việt Nam dê đơs, tàm jơnau rơndăp cih Sră nggal bơh Pơrjum dờng dơ\ 13 dê, broă tờm bè cau lơh broắa pal sền gròi tus tơngume pờ tơlik gùng dà nàng bơtàu tơnguh lơh sa dipal mờ bơta kuơ bơh làng bol dê mơkung lơh gơmù bơta gơrềng tus brê bơnơm geh is. Giáo sư ồng Nguyễn Lân Hùng, đơs: Lơh bè lơi nàng làng bol in geh rài kis niam rlau, brồ guh tàm rài kis, mơkung jai kong geh mờ ală bơta trồ tiah lơh aniai…Bơta do gơ sồr tàm Kơrnoat dơ\ do pal lơh gơlik geh nùs nhơm pa dong ai cau lơh broă sa in brồ guh geh pràn kơldang rlau. Tơnơ\ Pơrjum dờng, ală anih lơh broă dà lơgar, ală anih lơh broă, mpồl cau pal dong kờl ai kơnhoàl ù tiah [òn lơgar in brồ guh pràn kơldang, gơ wèt mờ bol a` ală cau lơh broă gah kơlôi sơnơng bơta jak den geh tă pơgồp jơnau đơs nàng tàm Kơrnoat đơs geh gùng dà, broă lơh dong ai kơnhoàl ù tiah [òn lơgar in brồ guh dùl bă pràn kơldang.

Tu\ do, gah lơh broă sa sươn sre [òn lơgar gam pal kong wơl mờ uă bơta lòng mờ rềs àr bè tam gơl trồ tiah, dà ko\ dà cò, trồ prang dờng soăt dà

Dùl nùs bal mờ nùs nhơm do, ồng Hà Văn Thắng, Phó Kuang ătbồ Tơrgùm ală mpồl lơh sa kă bro càr Hoà Bình, đơs là: bal mờ 3 jơnau kờ` dờng bơh bơh bơtàu tơnguh kơ\ kơl jăp dê là cồng nha lơh sa, sền gàr rài kis mpồl bơtiàn mờ sền gàr tiah ơm kis den ală jơnau bơsong bè lơh sa pa pal geh gal làng bol, mpồl lơh sa kă bro dờp rò nàng đòm jăt bơceh pa tàm ală broă lơh broă sa, kă bro. Bơh hơ\, pơgồp bơnah bơtàu tơnguh lơh sa- mpồl bơtiàn kơ\ kơl jăp tàm tu\ tơngai pa.

Ồng Hà Văn Thắng, geh jơnau đơs bè do: Kờ` lơh geh 3 jơnau kờ` do ờ go\ geh gùng lơi ndai tai là pal đòm jăt dùl broă lơh sa tồn lah pa ngan mơya tàm bơta geh ngan den neh geh bơh jo\ ngan tàm mpồl bơtiàn hơ\ là broă lơh lơh sa lơh wih lơh wơl. Broă lơh sươn- tơnau- wàng là broă lơh sa lơh wih lơh wơl bơh sơnrờp mơya broă lơh lơh sa lơh wih lơh wơl rài pa tu\ do gơ ơm tàm bơnàng jă bơh công nghệ số dê mờ công nghệ sinh học…Jơh ală bơta do kờ` pal geh lơh loh làng rlau tàm sră nggal nàng ală mpồl lơh sa kă bro mờ làng bol in geh tu\ gi\t, gi\t wa\ wil tơl, dùl bă mhar ngan rlau jơh, [ươn wa\ ngan rlau jơh. Jăt a` đơs den hơ\ là ală jơnau kờ` mờ ală Sră nggal geh lơh mờ geh ring bal tàm dùl broă pơrjum chính trị dờng ngan rlau jơh bơh dà lơgar dê, pal gơ lòt mu\t geh tàm rài kis dùl bă jrô ơnàng mờ geh bơta lơh gơ rề uă. Den tàng bè hơ\, pal lơh loh làng geh jơnau kờ` kơ\ kơl jăp là bè lơi?

Gơ wèt mờ ală cau lơh broă sa sươn sre đơs là, kung gam geh sơl jơnau lơh sa dềt, rah rài, ờ hềt geh lam lơh kơ\ kơl jăp. Den tàng bè hơ\, phan bơna lơh gơlik ờ ndrờm bal den tàng kal ke ngan tus bal tàm ală anih lơh gơlik phan. Ồng Nguyễn Văn Sinh ơm tàm xã Tiền Phong, kơnhoàl Ân Thi, càr Hưng Yên, dan: Sră nggal Pơrjum dờng Đảng là pal sùm mblàng yal ai uă ngan cau lơh broă sa in geh bơta gi\t wa\ lơh sa bal, lơh sa dờng tơrgùm wơl geh bơta duh rơngòt adat boh lam dùl bă dipal den hơ\ sồng gơtùi. Tu\ do, là ai lài lơh sa hợp tác xã wèt tus lơh sa lơh gơlik phan kă bro jăt ală anih nàng cèng wơl cồng nha lơh sa uă ai cau lơh broă sa in.

Tàm dùl bơta sền lơi hơ\, jăt Tiến sĩ ồng Đào Thế Anh, Phó Kuang ătbồ Viện Khoa học lơh broă sa sươn sre Việt Nam dê đơs, rlau 30 nam tam gơl pa, lơh sa hìu bơnhă lơh broă sa sươn sre neh tă pơgồp mpồl cau tờm ngan nàng lơh gơlik geh cồng nha bơh lơh broă sa sươn sre dê kung bè bơtàu tơnguh [òn lơgar. Tàm tơngai tus, lơh sa hìu bơnhă geh kung gam geh khà uă sơl tàm mpồl cau lơh sa. Den tàng bè hơ\, pal pơn jăt tai ngui niam gơnoar broă bơh lơh sa hìu bơnhă dê gơ lòt jăt bal mờ lơh sa hợp tác xã. Dilah lơh sa hìu bơnhă ờ duh hồl den digơlan ờ geh uă hợp tác xã ờ.

Tiến sĩ ồng Đào Thế Anh, đơs: Tàm tơngai tus, tàm tu\ tơngai tam gơl bơh lơh broă mờ jơng tê tus lơh broă mờ măy mok, lơh sa số, lơh sa bồ tơngoh jak mờ mu\t gơrờm bal gùt plai ù, pal lơh gơlik geh ai lơh sa hìu bơnhă in dùl jơnau pơlam gùng. Lơh sa hìu bơnhă cau lơh broă sa tàm tơngai tus pal geh tam gơl măy mok lơh is lơm mờ tam gơl gơ gơs lơh broă mờng chài ngan, gơtùi bơtòm tơrgùm dùl bơnah ù tiah, sre brê, pal ai [à cau lơh broă lik bơh lơh broă sa sươn sre nàng tam gơl dùl bơnah tus lơh broă mờ măy mok mờ drơng broă ala. Bulah bè hơ\, broă bè mpồl cau lơh broă gam wơl pal geh tam gơl gơ gơs lơh broă mờng chài nàng bơtàu tơnguh lơh broă sa sươn sre, lơh gơlik phan bơna kă bro bal mờ bơta niam uă mờ mu\t gơrờm bal geh là kuơmàng ngan. Bơh hơ\ nàng gơtùi gơguh tai kơ\ kơl kăp ai gah lơh broă sa sươn sre in.

Sră nggal Pơrjum dờng cau ala măt gùt lơgar dơ\ 13 bơh Đảng dê pal geh gùng dà broă lơh gơtùi lơh jăt ngan ngồn pơgồp bơnah bơtàu tơnguh lơh broă sa sươn sre 

Uă cau jak chài kung sồr, nàng cau lơh broă sa geh rài kis niam rlau, brồ guh tàm rài kis, mơkung kong jai geh mờ ală bơta tam gơl trồ tiah…gơ sồr tàm Kơrnoat bơh Pơrjum dờng cau ala măt gùt lơgar dơ\ 13 bơh Đảng dê pal lơh gơlik geh nùs nhơm pa dong ai [òn lơgar in brồ guh pràn kơldang rlau. Bal mờ hơ\, sền dờng màng tus broă bơtàu tơnguh lơh broă sa sươn sre [òn lơgar brê bơnơm lơh gơmù ngui dà sơnơm, kơryan lơh klàr ù, tam uă chi che tàm ù tiah lời gời…. Sơlơ ngui bơta jak chài măy mok tă pơgồp niam rlau ai priă jền lơh geh bơh lơh sa sươn sre mờ rài kis làng bol dê tàm kơnhoàl ù tiah [òn lơgar. Mơkung lơh tơngkah wơl bơta kơ\p kờ` ngan bơh ơruh pơnu [òn lơgar dê sơnđờm mu\t lơh broă nàng kờ` bơtàu tơnguh gah lơh broă sa sươn sre kơ\ kơl jăp jo\ jòng tàm tơngai tus.

Cau cih Nguyễn Hằng- Cau mblàng Lơ Mu K’Yến