VOV4.K’ho – Lơh mhar ală kơlôi sơnơng mờ jat ngui khoa học công nghệ tàm broă lơh sa sươn sre là jơnau sồr ngan ngồn mờ kơn ngan. Tàm tiah Tây Nguyên, tiah kuơmàng lơh sa sươn sre bơh gùt lơgar dê, broă jat ngui khoa học công nghệ gam ờ uă, lơh cồng nha lơh geh, bơta niam phan bơna mờ bơta pràn tàm pơrlòng bơh phan bơna lơh geh bơh sươn sre dê ờ hềt uă. Gơbàn jơnau do là tai bơh gam ờ tơl ală kơrnoat, gùng dà broă lơh geh gơrềng ngan ngồn nàng chul chồl mpồl lơh sa kă bro jat ngui khoa học, công nghệ.

Mpồl lơh sa kă bro is dùl nă să Viết Hiền, tàm [òn dờng Buôn Ma Thuột, càr Dak Lak là dùl tàm ală mpồl lơh sa kă bro lơh rơndeh rơndồ, mòn, mờ lơh gơlik ală phan ngui, măy mok ngui tàm ală broă lơh sa, lơh gơs phan kơphê bè măy pơr, măy măy kơphê sùh…Uă phan bơna bơh mpồl lơh sa kă bro dê neh lơh geh ală khà jờng khoa học công nghệ mờ jat ngui khoa học công nghệ là jơnau sồr ngan ngồn tus mờ mpồl lơh sa kă bro. Mơya, jat mò Nguyễn Thị Huệ kuang atbồ Mpồl lơh sa kă bro is dùl nă să Viết Hiền, den mpồl lơh sa kă bro kung gam lơh wih lơh wơl mờ bơta tam gơl pa măy mok. Tu\ do, mpồl lơh sa kă bro kung gam lơh sa ngui ală mpồl măy mok bơh yau neh klar, priă tă lơh jơnhoa lơh priă lơh gơs phan gơ gơs là bơta kal ke lơh kơryan nàng ală phan bơna khoa học công nghệ do tus geh mờ làng bol lơh broă sa. “Bè đah mpồl lơh sa kă bro, tu\ do ờ tơl priă jền nàng lơh gơlik dùl ròt lơh uă, kung ờ geh măy mok phan ngui pa nàng lơh sa gơs mpồl măy mok ờ. Dilah bol a` geh dùl mpồl măy mok phan ngui pa den bol a` geh tơrmù priă lơh sa ai cau lơh broă sa in den jat a` là kờn pal geh bơta dong kờl bơh đah dà lơgar dê bè mblàng yal mờ dong kờl priă jền”.

Tơngai lài, lơh jat gùng dà broă lơh bơh Đảng mờ Dà lơgar dê bè bơtàu tơnguh khoa học công nghệ, càr Dak Lak neh geh uă gùng dà broă lơh dong kờl mpồl lơh sa kă bro jat ngui ală bơta jak chài pa tàm broă lơh sa, kă bro, bè Kơrnoat sồ 176 ki\ rơndăp broă lơh “Tơnguh jơnhoa cồng nha lơh geh, bơta niam phan bơna kă bro bơh mpồl lơh sa kă bro di mơ mờ dềt tàm càr tơngai bơh nam 2014- 2020” mờ kờp jơh priă tă lơh là mờr 65 tơmàn. Rơndăp broă lơh bơ\t bơtàu ală broă lơh lam lơh lài bè cồng nha lơh geh, jat ngui ală bơta atbồ jak chài mờ ală phan ngui lơh tơnguh cồng nha lơh geh mờ bơta niam phan bơna; dong kờl mpồl lơh sa kă bro tam gơl pa, mờ lơh niam wơl mpồl măy mok phan ngui ờ huan ngui uă ir năng lượng, phan ngui lơh broă mờ tơrmù [ơ\ [ơl tiah ơm kis. Bal mờ hơ\, tơngai bơh nam 2008- 2014, càr Dak Lak kung neh mu\t lơh ală broă lơh kơlôi sơnơng khoa học công nghệ geh bơta lơh bal bơh mpồl lơh sa kă bro dê mờ kờp jơh priă tă lơh là rlau 11 tơmàn.

Bulah neh geh bơta dong kờl, mơya srơh kơlôi sơnơng khoa học, tam gơl pa măy mok bơh ală mpồl lơh sa kă bro tàm càr Dak Lak dê kung gam ờ hềt uă. Tàm kờp jơh rlau 5800 mpồl lơh sa kă bro gam lơh broă tàm càr, den jơh ală là mpồl lơh sa kă bro dềt, halà dềt ngan, den tàng ờ hềt jơh nùs bơcri priă uă tàm broă tam gơl pa, jat ngui khoa học công nghệ tàm broă lơh sa, kă bro halà dilah geh bơta kờn kung ờ jai sơl. Bơta ndai, tài priă jền ờ geh uă, den tàng mpồl lơh sa kă bro ngui măy mok neh ờ gam pa tai, măy mok phan ngui, mpồl măy mok klar neh yau, lơh cồng nha lơh broă, bơta pràn tam pơrlòng bơh phan bơna dê là ờ geh uă. Ồng Vương Hữu Nhi kuang jat jơng atbồ Gah Khoa học mờ công nghệ càr Dak Lak, pà gi\t: “Uă ngan mpồl lơh sa kă bro tàm càr là mpồl lơh sa kă bro di mờ mờ dềt, dềt ngan den tàng bè hơ\, bơta pràn lơh sa là ờ geh uă kung kờn pal geh bơta dong kờl bơh dà lơgar dê bè priă jền, kung bè ală gùng dà broă lơh jak chài nàng bơcri priă, lơh dong khi in geh bơta pràn bơtàu tơnguh mờ lơh geh ală phan bơna geh cồng nha rlau”.

Bơta geh ngan do gam là bơta bal bơh ală càr tàm Tây Nguyên dê. Ồng Trần Văn Tùng kuang jat jơng atbồ Gah Khoa học mờ công nghệ dà lơgar đơs tờm, Gơnoar atbồ lơgar neh geh uă gùng dà broă lơh, mờ kơrnoat boh lam ai broă jat ngui khoa học công nghệ tàm broă lơh sa sươn sre, bè kơrnoat 677, kơrnoat 2441, kơrnoat 721, kơrnoat 2457…mơya cồng nha jat ngui khoa học bơh ală mpồl lơh sa kă bro tàm tiah Tây Nguyên dê ờ hềt uă. Gơbàn jơnau do là tài bơh kơrnoat atbồ khoa học công nghệ ờ dipal, ờ hềt lơh geh bơta niam ai ală mpồl lơh sa kă bro in dan blơi phan mờ pơgồp bal kơlôi sơnơng; broă dờp ală bơta dong kờl bơh ală mpồl lơh sa kă bro khoa học công nghệ mờ mpồl lơh sa kă bro jat ngui khoa học công nghệ jak chài pa gam tìp uă ngan kal ke; priă dà lơgar dê ai khoa học công nghệ in là dùl e\t ngan. Ồng Trần Văn Tùng, đơs: “Ală gùng dà broă lơh geh bơta dong kờl bơh dà lơgar dê ai bơta bơtàu tơnguh mờ jat ngui khoa học công nghệ tàm Tây Nguyên là uă ngan mờ đơs bal gah lơh broă sa sươn sre kung ai geh uă ngan. Mơya, sền bal là kung gam ờ hềt tơl. Mờ tàm ală tu\ mu\t lơh ngan ngồn den kung gam uă bơta kờn pal pơn jat tai geh bơsong”.

Bơh mờng chài bơh dùl càr lam bồ lài bè jat ngui khoa học công nghệ tàm lơh broă sa sươn sre, Phó giáo sư, tiến sĩ Lê Xuân Thám kuang atbồ Gah Khoa học mờ công nghệ càr Lâm Đồng dê, đơs bè do: “Pal lơh loh jơnau kờn tam gơl pa công nghệ tàm bơta lơi, anih lơi, broă lơi gơrềng tus phan bơna du\t ndơl den gơrềng bơh ală broă lơh bơh bol he dê, ală kes priă dà lơgar mờ Gah Khoa học mờ công nghệ dà lơgar dê gam ai pal ai ngui uă tàm ală bơta hơ\ in. Dơ\ bàr là pal jòi broă tơrgùm jơh ală priă jền ờ go\ di rah rài, tài bơh priă tă lơh khoa học công nghệ ờ di là priă ngui nàng tơrmù r[ah ờ tài bơh tơn jơh jơgloh tơrmù r[ah là broă lơh sền gàr tơl niam rài kis mpồl bơtiàn, pal gơ wèt tàm bơnah priă bơcri ai ndai. Dơ\ pe, là să tờm cau jak chài kờn pal geh tă bơsong ală kơrnoat nàng brồ guh jơh bơta bơceh lơh ai ngui uă bơh bơta geh ngan lơh sa”.

Là tiah lơh sa sươn sre kuơmàng ngan bơh gùt lơgar dê bal mờ bơta phan lơh gơs bơh sươn sre lam bồ lài bè priă lơh geh bơh tăc mờ lơgar ndai bơh uă nam do, jat ngui khoa học kung gam geh sền là dùl tàm ală bơta ờ pràn bơh gah lơh broă sa Tây Nguyên dê, jơh bal tàm tu\ lơh sa mờ lơh gơs phan. Do kung là jơnau lơh bơta niam phan bơna, khà priă phan lơh geh bơh sươn sre gam lơyah, ờ hềt ngui jơh bơta pràn, bơta jak. Tây Nguyên kờn ngan pal geh ală kơrnoat krơi is nàng gơhòi mpồl lơh sa kă bro jat ngui khoa học công nghệ tàm broă lơh sa sươn sre.

Cau cih mờ yal tơngi\t- Lơ Mu K’ Yến