Ờ tơl ù lơh sa tàm taih làng bol kòn cau tàm Tây Nguyên gam la bơta pal geh sền gròi ngan. Tài ờ tơl ù lơh sa gơbàn ala\ bơta ờ niam ndai bè jơgloh rbah, koh kơl aniai brê lơh mìr, tam pìt ù mờ mpồl lơh sa ka\ bro. Ai geh ù lơh sa làng bol kòn cau tàm Tây Nguyên nàng làng bol  kơ\ kơljap rài kis la bơta pal geh lơh mo, mờ kờ` geh bơta lơh bal jơh nùs  ngan bơh ala\ gah, sơnah bơh broa\ dà lơgar , ala\ tiah dê. Do kung la jơnau  đơng lam bơh ồng Trương Tấn Sang kuang atbồ lơgar dê tàm dơ\ lơh broa\ pa do tàm Tây Nguyên.

Hìu nhă ồng Đinh Gươm kòn cau Bơnhàr, là 1 tàm rơlao 90 hìu làng bol kis tàm [òn Plei Groi, [òn drà Kbang, kơnhoàl Kbang, càr Gia Lai pal lời ù kờ` lơh hìu măy pờ tơl^k ồs đèng An Khe-Kang nak in. Rơlao 3 lồ ù mìr lơh sa lài do hìu nhă ồng dê, tu\ do neh gơbam tàm tơnao dà Kang nak. Mpồl sền gàr hìu măy pờ tơl^k ồs đèng 7, gơwèt mpồl lơh ồs đèng Việt Nam neh hơ tơm ntrờn di pal hìu nhă ồng in. Bu\ lah bè hơ\, tus tu\ do, hìu nhă ồng gam ờ hềt geh dờp di mờ ală jơnau neh hơ, tàm hơ\, kuơ màng ngan là hìu nhă ồng gam ờ hềt geh ù lơh sa niam, lơh rài kis hìu nhă ồng gơtìp kal ke. Ồng Đinh Gươm đơs:“Rài kis làng bol tàm do tu\ do kal ke ngan, ờ tơl uă ngan, ù suơn, ù mìr ờ geh. Dà lơgar pal ai ntrờn tus tàm tiah ndai hơ\ sồng di, sền gròi tus mờ [òn lơgar”.

Ờ tơl ù lơh sa neh gơl^k geh tàm [òn Plei Groi bơh rơlao 7 nam do, mờ làng bol gam pah ngai kơ\p gơnoar atbồ ai ù hơ\ sồng rài kis geh ring niam.

Tàm ală [òn ndai, tàm tu\ kơ\p broă bơsong ù tiah lơh sa di pal mờ adăt boh lam, làng bol neh mus brê rơcang gàr, brê gơwèt ală mpồl lơh broă dà lơgar sền gàr kờ` geh ù lơh sa. Bè tàm ntum }ư\ Mô\, kơnhoàl Ia Pa, càr Gia Lai, kờ` geh ù lơh sa, uă làng bol tàm ntum neh mu\t tàm brê rơcang gàr Cư\ Mô\ mus brê. Tàm 1 dơ\ lòt lơh broă tàm do, cau ai tơng^t jơnau đơs neh tìp mờ go\ ù tiah tàm nggùl ngai, trồ tiah duh bè ồs, mơya geh 1 mpồl cau bơh 3 tus 4 nă gam mus, kơl chi brê kờ` geh ù tam phan. Mpồl cau do ai yoas mus ală chi dềt mờ ai măy òt ală tòm chi dờng. Dùl nă cau gam mus brê sơnđan là Ksor Ban mblàng la, tài ờ geh mìr den tàng pal mùs brê kờ` lơh mìr.

Ờ mìng geh ală bă brê gơwèt mpồl dà lơgar sền gàr, tàm ală bă brê neh jàu [òn lơgar sền gàr kung gơtìp mus lơh mìr sơl. Bi Y Phối kòn cau Rơđê, kis tàm [òn Hang 5, ntum Yang Mao, kơnhoàl Krông Bông pà g^t, tài rài kis, broă lơh sa làng bol gam uă kal ke, broă dờp bơta kuơ bơh mpồl bơtiàn ờ geh mùl màl, den tàng làng bol ờ geh kơnòl tàm broă sền gàr. Geh uă hìu tus bal sền gàr brê, mơya tài jơgloh, rơ[ah, ờ geh ù lơh sa, den tàng pal mùs brê lơh mìr. Bi Y Phối đơs:“{òn a` kis tềng jơng bơnơm Cư\ Yang Sing, rài kis làng bol rơ[ah ngan. Mò ồng lài do geh uă ù, mơya tu\ do, ală cau pa l^k ơm is bè bol a` ờ geh ù lơh sa tai. Gam g^t adăt boh lam dà lơgar tơl^k bè broă sền gàr brê. Mơya tài ờ geh ù, ờ tơl phan sa ròng oh kòn, hìu nhă pal mus ờ uă ù kờ` tùc kòi, a` sơgràm ù brê bơh anih sền gàr mờ tam brê kờ` tùc kòi mìr”.

Jăt khà kờp, gùt Tây Nguyên gam mờr 32 rơbô hìu ờ tơl ù lơh sa mờ khà kờp jơh mờr 20 rơbô lồ. Tàm hơ\, càr Gia Lai là tiah geh uă ngan mờ mờr 10 rơbô hìu ờ tơl ù lơh sa. Bơta do neh lơh ờ niam tus mờ broă tơmù rơ[ah tàm Tây Nguyên dê.

Kờ` geh khà ù lơh sa làng bol kòn cau in, [uơn tàm broă sền gàr mờ ai sră ngui ù, geh ờ uă càr neh tơl^k ală broă lơh di pal ù neh sơgràm, tam gơl ù brê làng bol in. Bu\ lah bè hơ\, broă do tìp uă kal ke tài pal geh broă pơgồp bal bơh uă gah, mpồl lơh broă dà lơgar. Bè broă do, ồng Nguyễn Mạnh Hiển kuang jăt jơng atbồ gah phan geh is mờ tiah kis dà lơgar đơs là, ală càr pal dan, ai tơl^k broă lơh mùl màl mờ Gơnoar atbồ lơgar, ală gah, mpồl lơh broă dà lơgar. Ồng Nguyễn Mạnh Hiển đơs:“Bè ù ai làng bol kòn cau in, ù sơgràm, a` sồr càr rơcang sền wơl. Sền tàm tiah lơi neh ngui ù niam, tu\ do toh wơl ờ gơtùi tai, den ai tơl^k gùng dà, broă lơh cri bơyai bơh 2 gah lơh sa mờ tơnguh bơtàu [òn lơgar mờ gah phan geh is mờ tiah kis, dan, ai tơl^k broă lơh, hơ\ sồng càr sền wơl, tơnơ\ mờ hơ\ yal mờ kuang gơs gơnăp gơnoar atbồ hờ đang rơlao jơh dà lơgar. Mờ broă lơh bè hơ\, hơ\ sồng he gơtùi bơsong”.

Pa do, tàm dơ\ tus lơh broă tàm Tây Nguyên, ồng Trương Tấn Sang kuang atbồ lơgar neh đơs tòm, ờ tơl ù lơh sa tàm làng bol kòn cau là broă ờ su\k ơm ngan Đảng dà lơgar dê. Do kung là broă ờ gơtùi dờp ngan tus mờ Tây Nguyên:“Làng bol Tây Nguyên mờ ờ tơl ù lơh sa là ờ di ngan. Kuơ màng ngan là làng bol neh kis bơh jo\ tàm do, làng bol kis bơh rài lài mờ ờ tơl ù lơh sa là ờ gơtùi ngan. Den tàng, pal jòi tơl broă lơh kờ` làng bol geh tơl ù lơh sa. Đơs tơrgùm wơl là pal kờp wơl ù, ba` lời ală hìu lơh broă sa suơn sre mờ ờ geh ù lơh sa. Ờ geh bơta lơi lời làng bol ờ geh ù lơh sa. Kuơ màng ngan, a` đơs tòm, làng bol kòn cau kis bơh yau tàm ù tiah Tây Nguyên do, pal ai tơl bơta [uơn ngan, ai lài ngan kờ` làng bol geh ù lơh sa”.

Kuang atbồ lơgar kung đơs tòm, ală gah, mpồl lơh broă, gơnoar atbồ pal lam sồr làng bol ba` tăc ù, pal gàr ù, pleh mờ broă gơl^k geh uă cau sơgràm tu\ làng bol gơtìp kal ke, tă priă blơi ù bơh làng bol dê. Bal mờ hơ\, kuang atbồ lơgar kung sồr, ală gah, mpồl lơh broă dà lơgar bal mờ gơnoar atbồ càr pal ai tơl bơta niam kờ` làng bol geh tìp mờ ală khà priă càn mờ priă cồng ờ uă, kờ` bơcri tàm broă tam phan, tơnguh bơtàu lơh sa, ring niam tàm rài kis.

Mờ uă bơta krơi is, g^t nđờ 10 rơbô hìu làng bol kòn cau kis tàm Tây Nguyên gam ờ tơl ù lơh sa. Làng bol gam kờ` ngan geh broă sền gròi, ai tơl bơta niam kờ` geh ù lơh sa, ring niam rài kis. Do kung là broă mờ ală gah, mpồl lơh broă bal mờ gơnoar atbồ càr mờ ală gah, mpồl lơh broă dà lơgar pal lơh mơ bè jơnau sồr bơh kuang atbồ lơgar dê, pơgồp bal tàm broă tơnguh bơtàu Tây Nguyên kơl jăp mờ  niam bal.

                                                                              Cau mblàng Ndong Brawl.