VOV4.K’ho – Tàm ală nam rềp ndo, bơta cau tìs tac bro kòn bơnus gơlik geh kal ke mờ ngai sơlơ gơguh ua\, bơta ngòt rơngơt bal mờ broă lơh, kai ngai sơlơ lac lèu, lơh gơ rềng tus bơta lơngap lơngai, ờ do ờ dă tàm gùt lơgar. Tàm hơ\ rlau 90% cau gơtìp tac bro là cau ùr mờ kơnòm dềt, rlau 80% cau gơtìp aniai gơ wèt ală jơi bơtìan kòn cau, bơta chài bơsram sră, jơnau git wă ờ ua\, git jơnau yal ờ huan ua\ mờ geh rài kis lơh sa kal ke, rlau 70% khà cau gơtìp aniai lơh sa suơn sre halà ờ geh broă lơh. Ua\ ngan alà cau ùr tu\ gơtìp pơr lồm tac hờ lơgar ndai gơtìp rồn bơ klơn bau mờ cau lơgar ndai mờ gơtìp rồn bơ klơn bic bài.

Cau ùr mờ kơnòm ùr, ngan là tàm ală tiah lơh sa gam kal ke, ală tiah rềp tiah nhàr lơgar, sùm là cau gơtìp bol tac bro kòn bơnus wèt tus. Cau tìs crơng gơs ua\ mpồl làm ală càr, gan ală lơgar bal mờ broă lơh, kai lac lèu, sơ mờm bơta ờ sền gròi nền nòn bơh hìu bơnhă mờ hìu bơsram dê, bơh ală pang mạng xã hội bè Zalo, Facebook… nàng pơrlồm tac cau.

Jat jơnau yal bơh ală tiah dê, 6 nhai bồ nam 2020, gùt lơgar git go\ geh 74 broă lơh tìs, gơ rềng tus 104 nă cau lơh tìs, pơr lồm tac 98 nă cau. Bơh bơta geh ngan, ua\ ngan ală cau gơtìp tac bro là cau ùr mờ kơnòm ùr (ngan là làng bol kòn cau), ua\ nam do, mờ gơnoar broă ala mat sền gròi, sền gàr gơ noar kươ dipal ai cau ùr mờ kơnòm ùr in, Mpồl tam klac cau ùr ală kấp neh chồl pràn broă mblàng yal tơngguh jơnau git wă, pơgồp bơnah rơcang sơndră bơh tơngume tờm bơta tac bro kòn bơnus. Ua\ broă lơh mblàng yal rơcang sơndră tac bro kòn bơnus tàm mpồl bơtìan, tiah tiah kơh bơ nơm, tiah nhàr dà lơgar, tiah geh gal làng bol kòn cau ơm kis neh geh bơyai lơh; ală broă lơh bơto pơlam ai cau ùr in kờ` ơm kis, bau mờ cau lơgar ndai, dong kờl tơn cau gơtìp tac bro, bơt bơtàu ală broă lơh mblàng jơnau di mờ bơta geh ngan; dong kờl jòi broă lơh ai cau ùr gơtìp tac bro rê wơl in neh geh lam lơh tàm ua\ tiah.

Mò Hoàng Tuyết Lan, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân kơnhòal Tủa Chùa, càr Điện Biên tam pà: “Tơnơ\ geh dong klàs, nùs nhơm bơh oh mi cau ùr dê tu\ lơi kung bàs sìl, tàm càr bơh nam 2016 kung neh geh sră nggal cih bè broă dong kờl, mơya oh mi cau ùr tu\ rê wơl tàm [òn lơgar nàng yal lơh sir sră nggal den oh mi cau ùr sùm bàs sìl ngan, tu\ tus tàm hìu, yal jơnau kờ` mờ broă dong kờl tơn ală cau gơtìp tac bro in, ală cau do hơ\ sồng sang te\ bơta bàs sìl mờ geh broă rơndap lơh bơtàu tơnguh broă lơh, iang nùs tàm broă tơnguh lơh sa mờ kis gơ rờm bal wơl mờ [òn lơgar”.

Tàm càr Quảng Trị, ală kấp mpồl cau ùr tơrgùm bơyai lơh ua\ broă lơh duh hồl, ngan ngồn, bè: Pơgồp bal bơt bơtàu broă lam lơh broă lơh, lam lơh ua\ tàm ală rơnàng cau ùr mờ làng bol tàm [òn lơgar, pờ ală anih mblàng jơnau, mblàng yal pơgồp bal tàm ală dơ\ pơrjum mpồl, ală mpồl “cau ùr tềm pềr, càn pria\”, mpồl “tàm dong kờl”, mpồl “tềm pềr mờ pria\ ai càn thôn [òn”. Sơlơ tơnguh ală broă lơh dong kờl cau ùr bơtàu tơnguh lơh sa, bơto bơtê broă lơh, jòi geh broă lơh ai cau ùr r[ah, cau ùr ờ hềt geh broă lơh in, nàng kờ` sang sơbì jơnau gơlik geh bơta tac bro kòn bơnus bơh bơta lơh sa… Kươmàng sền gròi tus ală xã tiah nhàr dà lơgar, at tê bal tài dùl mpồl bơtìan ờ gam bơta tac bro kòn bơnus, pơgồp bơnah gàr kơ\ lơngap lơngai, ờ do ờ dă tàm [òn lơgar.

Mò Đỗ Thị Lý, chủ tịch Mpồl tam klac cau ùr càr Quảng Trị pà git: “Lài ngan bol hi kung chồl pràn broă lơh mblàng yal tàm ală cau tàm mpồl cau ùr bè rơcang sơndră tac bro kòn bơnus, tàm hơ\ tơrgùm tàm ală broă lơh, kai tac bro kòn bơnus nàng oh mi cau ùr in git rơcang ngac, sền gròi tus broă bơtàu tơnguh lơh sa ai oh mi cau ùr in, ai geh broă lơh, tơnguh pria\ lơh geh, nàng dong oh mi cau ùr lơh pas bơh tàm ù tiah [òn tờm he dê”.

Tàm nam 2020, Mpồl tam klac cau ùr dà lơgar Việt Nam neh bơyai lơh broă lam lơh “Rơndap broă mblàng yal tam gơl broă lơh tàm [òn lơgar”, tàm hơ\ tơrgùm bơyai lơh ală broă lơh lơh jat “Ngai jơh gùt làng bol rơcang sơndră tac bro kòn bơnus ngai 30/7, mblàng yal bal mờ lơgar Lào bè rơcang sơndră tac bro cau, ngan là tac bro kòn bơnus gan tiah nhàr đah Việt Nam mờ Lào. Mpồl tam klac cau ùr dà lơgar Việt Nam kung neh pơn jat tai pơgồp bal mờ Gah đơng lam mpồl ling sền gàr tiah nhàr dà lơgar bơyai lơh broă lơh “Lòt bal mờ cau ùr tiah nhàr dà lơgar” nam 2018 – 2020, tàm hơ\, dờp, ai ală tiah gơlik geh ua\ broă tac bro kòn bơnus in 300 bơnah broă dong kờl bơh sơn rờp ai ală cau gơtìp tac bro in (tơl bơnah geh 500 rbô đong).

Tu\ cau gơtìp tac bro rê wơl, Mpồl tam klac cau ùr dờp, dong kờl mờ pơlam nàng khi in bơh sơn rờp geh bơta sac rơ wah broă lơh, gùng lòt dipal tàm broă bơsong ală kal ke mờ khi pal lòt gan; dong khi tơrmù [à bơta bàs sìl, gàr niam nùs nhơm nàng kis gơ rờm bal wơl mờ [òn lơgar mờ rơcang sơndră broă khi gơtìp tac bro wơl. Tơ nơ\ hơ\, mpồl cau ùr  [òn lơgar pơn jat tai lơh bal nàng kờ` lam oh mi cau ùr rê wơl mờ hìu bơnhă dùl bă ờ do ờ dă, dong kờl oh mi cau ùr lơh sră pơ àr bè sră kim ta, sră cih mat mờ ngai deh kòn in, sền gròi, dong kờl cau gơtìp tac bro rê wơl geh dờp ală bơta dong kờl bơh ală broă lơh dong kờl mpồl bơtìan bơh [òn lơgar dê kung bè geh sền gàr gơnoar kuơ dipal…

Jat mờ Nguyễn Thị Minh Hương, kuang atbồ Ban Tuyên giáo mpồl cau ùr Việt Nam den: “Bơta jơgloh r[ah, bơta lòt lơh sa tu\ do den gam là dùl jơnau kờ`, kươmàng tàm do là tu\ he lòt hờ lơgar ndai den he pal git jơnau yal, git he lòt lơh broă mờ cau lơi, tềng lơi, lơh broă bè lơi, bol he pal mblàng yal loh làng, he lòt lơh broă halà bau tàm lơgar ndai ndrờm pal git lơm”.

Gơtùi đơs, mpồl tam klac cau ùr ală kấp bè dùl mpồl ntrờ` kấp, jun ală cau gơtìp tac bro rê wơl tus ală anih lơh broă dong kờl mpồl bơtìan nàng oh mi cau ùr geh dờp ală broă dong kờl bè anih ơm ờ do ờ dă, sền gàr pràn kơldang să jan, dong kờl nùs nhơm, dong kờl adat boh lam. Bơdìh mờ gơnoar broă bơh mpồl cau ùr dê, gam kờ` ngan geh bơta lơh broă bal ring bal bơh ală gah, ală kấp dê tàm broă lơh rơcang sơndră tac bro kòn bơnus, bơh broă rơcang sơndră tus broă kơryan cau tìs mờ dờp, dong kờl cau gơtìp tac bro. Bơta do nàng kờ` lam lơh broă dong kờl gàr tơl niam rài kis mpồl bơtìan, pơgồp bơnah gàr niam ờ do ờ dă mpồl bơtìan mờ kơ\ kơljap chính trị tàm [òn lơgar.

Cau mblàng K’Duẩn