VOV4.K’ho – Kờ` pal tơrgùm jơh ală bơta pràn, mu\t lơh niam ală kơnòl broă mờ jơnau kờ` neh ai tơlik tàm broă lơh sền gàr mờ bơtàu tơnguh brê, hơ\ là jơnau đơng lam bơh ồng Hoàng Trung Hải kuang jăt jơng gơs gơnăp gơnuar atbồ hơđang rlau jơh dà lơgar dê tàm dơ\ pơrjum Mpồl đơng lam dà lơgar bè broă rơndăp lơh sền gàr mờ bơtàu tơnguh brê tơngai bơh nam 2011- 2020, geh lơh tàm {òn dờng Buôn Ma Thuột, ]àr Dak Lak tàm poh lài.

Nam 2014, gùt lơgar neh jơh lơh mờ sơrlèt khà jơh ală khà broă rơndăp lơh sền gàr mờ bơtàu tơnguh brê, tơrmù khà dơ\ lơh tìs adat atbồ mờ sền gàr brê 6% pơndrờm mờ nam lài, tam brê tơrgùm bal geh rlau 220 rbô lồ, priă geh bơh phan bơna brê bơnơm ta] mờ lơgar ndai geh rlau 6 tơmàn 500 tơlak dolar Mỹ.

Bulah bè hơ\, ală kal ke gam gơtìp tàm broă lơh sền gàr mờ bơtàu tơnguh brê kung gam kal ke ngan, hơ\ là bơta lơh tìs kơrnuăt boh lam gam gơlik geh kal ke, broă tam brê ala tàm ală rơndăp broă lơh neh ngui ù brê ờ hềt lơh geh di bè jơnau kờ`, ồs sa brê kung gam gơlik geh sơl bal mờ khà hoàc hươr uă ngan…Tàm Tây Nguyên, jăt kờp sền pa do ai go\, bă brê neh gơmù mờr 360 rbô lồ pơndrờm mờ ]ồng nha kờp sền tàm nam 2008 lài do. Gơbàn jơnau do uă ngan là tài bơh tam gơl ù brê nàng mu\t lơh ală rơndăp broă lơh tam kau su, tam chi jo\ nam, mờ bơ\t bơtàu ală bơtơ\t tơnau dơng dà lơh hìu măi pờ tơlik ồs đèng, lơh gùng, bal mờ uă broă lơh ndai tai…tìs uă ngan tàm broă lùp kờp brê pah nam, mờ geh tus 1/4 bă brê gơtìp koh kơl aniai nàng ai ù lơh sa (ndrờm bal mờ mờr 90 rbô lồ). Bal mờ broă lơh ờ pràn jak bơh ală anih lơh broă atbồ sền gàr brê dê, bơta kơ` jơ\ kơ` ju\t ngan bơh broă làng bol ntrờn ơm kis khăt gơboh, gam geh tai jơnau là tài bơh nùs nhơm bồ tơngoh ờ niam tàm mpồl kuang bàng sền gàr brê dê. Bơh bơta geh ngan tàm [òn lơgar 2 nam do neh yal yă mờ ]ah r`a dùl ròt ală dơ\ broă kă bro ù brê, ồng Nguyễn Đức Luyện kuang jăt jơng atbồ Anih duh broă làng bol ]àr Dak Nông, đơs: “Jăt a` jơnau bơh sơnrờp kờ` pal bơsong hơ\ là broă lơh bơyai lơh kuang bàng. Ală dơ\ koh kơl aniai brê lài do ờ gơtùi bơsong geh là tài bơh kuang bàng geh dờp ù brê, geh kă bro ù tiah, geh bơta đơng lam ai koh kơl aniai brê nàng blơi wơl, kuơmàng là sơmờm kơrnuăt 135 bơh Gơnuar atbồ lơgar dê, kă bro tơm bơi tơm ba ngan, den tàng bè hơ\ là ờ gơtùi bơsong geh, jàu kuang àng in kung ờ jai sơl, geh tu\ là tàm kuang àng kung geh sơl”.

Tă pơgồp jơnau đơs ai broă lơh sền gàr mờ bơtàu tơnguh brê tàm tơngai tus in, ồng Đào Xuân Liên kuang jăt jơng atbồ Anih duh broă làng bol ]àr Gia Lai, đơs là, broă tam gơl broă lơh bơh ală mpồl lơh sa kă bro lơh broă brê bơnơm dê tàm tơngai mờr tus do, ală gah sơnah lơh broă dà lơgar kờ` pal kơlôi sơnơng nền, ờ go\ di ]rơng gơs mpồl lơh sa kă bro lơh broă kuơ dà lơgar tàm broă sền gàr brê mờ kờ` pal loh làng rlau: “Bol he ]rơng gơs mpồl lơh broă geh lơh geh priă jền, lơh geh priă jền bơh broă lơh ala tiah ơm kis hơ\ sồng ờ tơl den bol he tàm pơnring jàu broă rơndăp lơh sền gàr bơtàu tơnguh den gơ geh niam rlau, den tàng bè hơ\ ờ go\ geh broă lơi nàng bol he pal tam gơl gơs mpồl lơh sa kă bro lơh broă kuơ dà lơgar ờ? Mờ dilah kờ`, den bol he tam gơl gơs Mpồl atbồ brê nàng mu\t lơh gơ in niam rlau; nggờc nggờr rlau, jơnau kờ` bơh bol he dê là tiah ơm kis mờ ờ go\ di là pal lơh sa kă bro ờ? Sền wơl tơl jơh ală mpồl lơh sa kă bro lơh broă brê bơnơm, làng sền lài khi tong geh nđờ priă jền tàm kes priă dà lơgar tu\ tơnhàu dơm chi? }ồng nha tiah ơm kis mờ ]ồng nha lơh sa, bol he tàm pơndrờm nàng sa] rwah gi\t geh broă lơh bơh mpồl lơh sa kă bro hơ\ dê”.

Bal mờ broă lơh glài kràn rlau ală ]au lơh tìs adăt sền gàr brê nàng tơnguh jơnhoa jơnau lơh pơhìn bơto tơngkah, ală tiah kung kờ` pal lơh pràn mblàng yal nàng jơh bal kuang bàng mờ làng bol in gi\t wa\ geh uă rlau tàm broă ờ go\ di ngui uă ir ală phan bơna bơh brê, tam mờ sền gàr brê. Ồng Vũ Hải kuang jăt jơng atbồ dờng Anih jơnau đơs Việt Nam là kuang bàng tàm Mpồl đơng lam dà lơgar bè broă lơh do, geh jơnau đơs bè do: “A` sồr là pal geh broă lơh nàng sơlơ yal tơngi\t mblàng yal jơnau, ngan là ală anih lơh bău dờng, kung sơlơ geh tai ală jơnau đơs bè broă lơh tam brê, hơ\ sồng r]ang sơndră ồs sa brê, sền gàr brê bè lơi…Kuơmàng kung sồr ală mpồl lơh broă geh gơnuar pal r]ang lài yal tơngi\t jơnau, pơnyơu bè đơs bè jơnau tam tờm macca, kuơmàng ngan rlau jơh là ]au geh kơnòl pal bơto pơlam mờ đơs ai làng bol in là tam bè lơi, tờm chi do gơtùi tam lah ờ mờ tam bè lơi”.

Đơng lam pơndu\t dơ\ pơrjum, ồng Hoàng Trung Hải kuang jăt jơng gơs gơnăp gơnuar atbồ hơđang rlau jơh dà lơgar, đơs tờm, Gơnuar atbồ lơgar krà` ]ê jơh nùs ờ ai gơnuar tơnhàu dơm chi brê geh is, bơnah priă lời ai broă tam brê in sồr pal mu\t lơh mờ ờ go\ di geh ngui tàm broă lơh ndai ờ. Nam lài, ală gah sơnah lơh broă mờ ală tiah neh lơh ngan mu\t lơh jơh ală khà sền gàr mờ bơtàu tơnguh brê, den tàm tơngai tus sơlơ pal tơrgùm bơta pràn nàng lơh niam rlau tai. Ồng Hoàng Trung Hải, kuang jăt jơng gơs gơnăp gơnuar atbồ hơđang rlau jơh dà lơgar, đơng lam: “Gơnuar broă bơh brê dê tus mờ broă bơtàu tơnguh brê kơ\ kơl jăp ngai sơlơ geh đơs tờm rlau, ngan den tàng bè hơ\ mờ bol he pal sền gròi mờ bơ]ri priă uă rlau tai, mờ pal kơlôi sơnơng uă broă lơh bơtàu tơnguh nàng lơh bè lơi gơ in kơ\ kơl jăp rlau. Bulah bol he gam uă ngan kal ke, mơya, bol he ndrờm pal gi\t là, tu\ mờ ờ ai lài ai jơnau kờ` bơtàu tơnguh kơ\ kơl jăp hơ\ in den bơta geh ngan bol he gam pal tơm wơl gơ in, hơ\ là jơnau pal tơm bơh rài tơnơ\ do dê. Ală kuang bàng kung ring bal mờ ală broă lơh neh yal tàm do, den a` sồr lài ngan là bol he pal tơrgùm lơh jơh broă rơndăp lơh nam 2015. Pe nhai bồ nam do, bol he neh mu\t lơh kung gơ niam sơl, tu\ do sền wơl là pal ai lài priă jền ai ală jơnau kờ` do in. Tam brê tơrgùm bal, brê r]ang gàr bồ tô dà, brê dờng màng, brê lơh sa, tam chi rah rài, hơ\ sồng jàu sền gàr brê…ală jơnau kờ` bơh nam 2015 dê mờ jàu ai tơl tiah mờ gùt lơgar in den bol he pal lơh ngan nàng lơh geh”.

                                             }au mblàng Lơ Mu K’ Yến