VOV4.K’ho - Mờ rơlao 122 rơbô nă, tàm càr Kon Tum, kòn cau Sơdàng geh khà kờp làng bol gal ngan jăt mờ 6 jơi bơtiàn kòn cau kis bơh yau tàm do. Kis bơh brê bơnơm, đềt mềr mờ brê bơnơm, neh rơlao g^t nđờ rơbô nam, kòn cau Sơdàng neh bơ\t bơtàu geh ală bơta kuơ chài rơgơi niam bơne\ ngan. Di nam pa, jà…tus bal tàm tiah chài rơgơi kòn cau Sơdàng, tus bal mờ broă lơh chờ, sa ală phan sa geh lơh bơh brê bơnơm dê, bal mờ tus bal tàm săp dròng cing, tamya kàl `ô sa chờ dê.

Tàm càr Kon Tum, kòn cau Sơdàng geh ù tiah ơm kis ơnàng ngan, bơh tiah đah măt tơngai l^k tus tiah đah măt tơngai mu\t bơnơm Trường Sơn dê. Kờ` geh tus bal mờ bơta niam chài rơgơi kòn cau Sơdàng, cau năc pal tus kơnhoàl Đăk Hà, Kon Plông, Kon Rẫy, Đăk Tô mờ Tu Mơ Rông là tiah ơm kis kòn cau Sơdàng dê.

                                   {òn làng bol kòn cau Sơdàng tềng jơng bơnơm Ngọc Linh

Bơta [uơn go\ ngan kờ` cau năc in g^t [òn kòn cau Sơdàng là ală rơkàng hìu Rông `hoa. Geh cau đơs ndrờm bè măt sùng pờ sơlơ\u tơnguh măt hờ đang, bè nđar kờ` geh càl khồm, den kòn cau Sơdàng đơs, bè iar me kơl dìng, gơboh gơbài mờ mpồl iar kòn gùt dar.

Hìu Rông geh sền là bơta jăk chài rơgơi ngan broă lơh hìu kòn cau Sơdàng dê. Broă lơh hìu Rông geh prăp tàm bồ tơngoh ală cau kòn cau Sơdàng jăk chài, geh bơto bơtê wơl bơh rài lài do mờ ờ hềt tu\ lơi geh l^p gơs pang sră.

Kòn cau Sơdàng lơh hìu Rông tàm ală nhai kàl prang. Tơngai do ờ geh cau lơi ơm tàm hìu lơh broă is, ală cau tàm [òn tus bal lơh. Bơta kuơ màng ngan là hìu Rông kòn cau Sơdàng geh tus g^t nđờ 10 rơbô bơta lơh, mơya ờ go\ geh 1 nơm đìn lòs lơi kờ` tơs.

Ală phan lơh gơs 1 nơm hìu Rông dờng, `hoa niam là bơh brê bơnơm dê lơm, bơh phan geh is bal mờ phan lơh broă bè ală sùng, pơnhàt, mu\t… bè ờs. Bi A Tuyên, kis tàm [òn Linh La, xã Đăk Pxi, kơnhoàl Đăk Hà pơnyờ să mờ hìu Rông [òn pa lơh gơs:

-Kờ` lơh hìu Rông, làng bol pal tơrgùm bal kờ` pơrjum cri bơyai, tàm hơ\ ờ gơtùi ờ geh ală cau kuơ màng bè kra [òn, măt trận ală gah, mpồl lơh broă tàm mpồl atbồ [òn bal mờ gal làng bol. Tàm tơngai rơcang lơh tơrgùm phan den tơl hìu pal lòt lơh. Kuơ màng ngan mờ cau klao, cau lơi kung pal lòt kơl `jrong lơh hìu Rông. ~jrong hìu Rông lơh dờng di pơgăp 50 phơng. Bơh lài tus tu\ do, nùs nhơm tam klăc bal làng bol dê uă ngan.

Tus mờ [òn làng bol kòn cau Sơdàng tàm kàl `ô sa chờ, ha là gam sơnđan là kàl `ô sa, di pơgăp bơh nhai 10 nam lài tus nhai 4 nam tơnơ\. Di lah bơtoah di tu\, cau năc geh tus bal mờ ală dơ\ `ô sa chờ [òn lơgar dê, mờ tus bal mờ săp ntas dròng cing mồng.

                              Ală klao pơnu kòn cau Sơdàng rơcang lơh yàng duh khoai bòng dà

Mờ nùs nhơm pin dờn ală bơta phan ndrờm geh yàng, kòn cau Sơdàng geh lơh sùm uă broă pin dờn, tàm hơ\ niam ngan rơlao jơh là broă lơh chờ gơrềng tus mờ mpồl bơtiàn bal mờ rài kis kòn bơnus dê.

Bơh nùs nhơm niam kờ` duh khoai yàng dà di tàm dơ\ lơh niam wơl rơbòng dà pah nam [òn dê; tus mờ săp ntas cing mồng bơh dơ\ lơh yàng sa rơpu tềng hìu Rông pa; hơ\ sồng nùs nhơm pơgồp bal bơh dơ\ lơh yàng tùc kòi, lơh yàng sa piang kòi pa… cau năc geh go\ nùs nhơm krơi is bè bơta pràn mpồl bơtiàn, bè pin dờn, broă tam pà bal, dong kờl bal mờ ală bơta niam bơne\.

Ồng Jean Frangois Leonardi, cau lơgar Tây tu\ tus nhơl chờ càr Kon Tum neh đơs bè do:

-Do là dơ\ 4 a` tus lơgar Việt Nam. A` neh tus bal mờ ală bơta niam bơne\ ngan. A` ai uă ngan nùs nhơm tus mờ dơ\ lòt do tài kờ` geh sền go\ ală bơta niam chài rơgơi cau Tây Nguyên dê tàm do.

Di lah bơta chài rơgơi phan bơna kòn cau Sơdàng lơh gơboh kờ` cau năc bơh tu\ sền sơnrờp ngan, den ală bơta kuơ chài rơgơi ờ di phan bơna là bơta niam hòi jà, sơlơ `ô sơlơ bơ`ul.

Kòn cau Sơdàng niam bơne\, gơboh mờ cau năc, mơya kung pràn kơl dang tu\ gơbàn cau ờ niam rồn bơkơn. Mờ g^t nđờ 10 jơnau cih, tơl jơnau geh jòng g^t nđờ rơbô gơl yal, jơnau yal yau kòn cau Sơdàng pà go\ jơnau g^t wă kòn cau Sơdàng dê bè trồ tiah; jơnau kơ\p kờ` kòn cau Sơdàng dê bè 1 mpồl bơtiàn niam bơne\, rài kis hờm ram tơl ală bơta, ring bal, bơta niam lơh jai bơta iơh bơsăk…

                                                                 Kòn cau Sơdàng chờ tamya

Bơta sơlơ kuơ màng jăt ồng A Kây, Phó kuang atbồ Phòng Văn hoá Thông tin kơnhoàl Đăk Hà, là kòn cau Sơdàng gam prăp gàr ală bơta niam chài rơgơi ờs mờng bơh tàm rài kis bè ờs yal:

-Gơwèt mờ kòn cau Sơdàng kung gam prăp gàr bơhiàn ờs mờng, bè `ô sa piang kòi pa, `ô lơh yàng dà mbòr, hơ\ sồng lơh yàng jì kloh `hơ\t kờ` kơ\p kòi l^k. hơ\ là ală bơta niam krơi is gam geh prăp gàr sùm tus tu\ do. Broă lơh do geh lơh sùm pah nam mờ broă bơyai lơh kung gam geh lơh niam sùm.

Kờ` tiah chài rơgơi kòn cau Sơdàng gơs là phan niam nhơl chờ, gơs anih hòi jà cau năc bơh ngài tus, ală nam pa do, gơnoar atbồ ală kơnă tàm càr Kon Tum neh ai loh làng bơta chài rơgơi là bơta pràn tus mờ broă tơnguh bơtàu.

Broă lơh wơl hìu Rông bơhiàn, lơh wơl ală `ô sa chờ kòn cau dê geh lam sồr lơh di tu\. Ồng Nguyễn Phúc Đoan, Chủ tịch UBND xã Dăk Pxi, kơnhoàl Đăk Hà, do là tiah geh rơlao 4 rơbô 300 nă làng bol kòn cau Sơdàng ơm kis pà g^t:

-Bol a` ai là ală broă lơh sa làng bol kòn cau Sơdàng tàm xã bol a` là pơgồp bal mờ bơta chài rơgơi. Bơta do là bơta pràn ai làng bol in kờ` làng bol tơnguh bơtàu broă lơh sa mờ tam klăc bal kờ` bơ\t bơtàu [òn lơgar hờm ram, pràn kơl dang, niam ờ do ờ dă.

Tàm rơndăp broă prăp gàr bol a` geh dong kờl tai ai broă tơnguh bơtàu nhơl chờ kờ` tơnguh tai rài kis làng bol tàm xã in. bơdìh mờ broă lơh sa suơn sre den broă geh bơh nhơl chờ, tàm hơ\ ai bơta chài rơgơi ờs mờng lơh tòm.

Tus mờ ală [òn kòn cau Sơdàng tàm càr Kon Tum nam pa do, bal mờ broă tus bal tàm ală dơ\ `ô sa chờ, ală dơ\ sào sa bal, tus bal mờ săp dròng cing mồng, tamya bơh kàl `ô sa dê, cau năc gam geh go\ 1 nùs nhơm niam pa, bơta pràn pa gam tus mờ làng bol kòn cau Sơdàng.

Ală suơn kơphe tiah mrềt Arabia hòn tơlir niam, do là kơphe bơkah ngan dunia dê gam geh làng bol kòn cau Sơdàng tam; tàm ù tiah rềp mờ brê mờ bơta `hoa rơlao 1 rơbô 800 thơ\k jăt mờ măt dà lềng là ală suơn kơnuh sơnơm Ngọc Linh geh kuơ màng ngan tàm dunia, ha là Hồng đẳng sâm, ngũ vị tử… di gơlan geh ai làng bol kòn cau Sơdàng in geh rài kis uă mờ gơs là phan geh is niam mờ ală cau năc lơi kung kờ` sa tu\ tus mờ ù tiah chài rơgơi kòn cau Sơdàng dê.

Cau cih mờ yal tơng^t Ndong Brawl