Êp yan pĕ lêh cà phê, bơi 30 nuĭh ƀon lan ta thôn 9, xă Ea Sar, nkuăl Ea Kar, n’gor Dak Lak răm nđơr đah jrô tiăr nti ta ntŭk mpeh “Mât tăm cà phê tâm di đah rgâl trôk nar mih sial”, yor Ntŭk ntrŭt nsôr pah kan lŏ mir nkuăl Ea Kar ƀư. Jrô nti geh lĕ rngôch “I ty”, knŭng rhŏ 1 tơ̆, rƀŏng tât bơi 30 nuĭh ƀon lan bah jrô nti. Ndơ lơh ăp cán bộ ntrŭt nsôr pah kan nti âk, âk nuih n’hâm kơt Dak Lak n’hanh lĕ Tây Nguyên, ndơ mô ƀư ta ăp trong mrô, gay lĕ rngôch nuĭh ƀon lan nkual ndrel dơi geh? Ơh nău ôp, kỹ sư Nguyễn Văn Kiên, Trạm trưởng Ntŭk ntrŭt nsôr pah kan lŏ mir nkuăl Ea Kar nkoch:

 Ƀon lan he aƀaơ dŭt âk lah ƀư êng. Hôm nău ntop kơl bah n’gor bah ngih dak ri nău kơl tĭng ngăch yơn nău ntuh kơl lŏ mô dơi tĭng.

Nău ƀư tơm mât uănh ngih dak mô dơi tĭng ngăch hun hao, lŏ mir Tây Nguyên dôl rdâng âk nău mâp yor tâm rkeh ta ntŭk ăp nău kan ndơ; rdâng nău mâp ntoh luh uĕh kah yor mô tŏng ăp kôp ntrŭnh tâm di. Lŏ mir Tây Nguyên mô tâm ban đŏng yor mô tŏng ndơ nkret njêng jru ma nkô̆ nău khlay lah dăp rgum, mât uănh mpeh neh ntu, công nghiệp-ndâk njêng mô dơh an ăp doanh nghiệp râng. Wa Hoàng Danh Hữu, Giám đốc Công ty TNHH Tăch rgâl Rhŏ an lŏ mir EDE, n’gor Dak Lak lah:

Rnôk n’gor geh trong ndâk njêng na nê̆ ri jêng kơl lor ăp doanh nghiệp ta ntŭk lĕ pah kan hôm, geh ntŭk tăch hôm. Dêr nău geh ăp nuĭh mpla rlăm nău kơl, bôk luh neh nkrem jêh nĕ an nsoih. Hôm doanh nghiệp nkra njêng-tăch rgâl kơt mpôl hên lĕ pah kan jŏ năm ta ntŭk gŭ, geh mbơh soay na nê̆, lŏ mô geh dơi gĭt tât neh nkrem kơt nĕ.

Tây Nguyên aƀaơ geh bơi 2 rkeh ha neh tuch tăm n’hanh rlău 2 rkeh ha bri. Nău aơ dơi kruanh ăp n’gor năl lah geh nău dơh ngăn lam dak mpeh mbơh ƀư lŏ mir-bri-pâl nđaih tâm rgop, rƀŏng tât du gâl pâl nđaih mât tăm bri geh rnoh khlay hang rhiăng rmen đôlar, yơn trong way ƀư “Lŏ mir, pâl nđaih n’hanh cà phê tâm ban ŭch tâm du trong têh n’hanh dŭt n’hâm” dơi Chính phủ rgop bah năm 2017, tât aƀaơ mô hŏ ƀư. Phạm S, Groi Kruanh UBND n’gor Lâm Đồng, an gĭt:

 Pâl nđaih lŏ mir-mât tăm bri ta lam ntŭr neh năm 2019 geh khlay 190 rmen đôlar n’hanh năm 2026 nchrăp geh 260 rmen, ri nău geh ơm dŭt têh, mô geh nkual tâm ban đah Tây nguyên. Yơn Nghị định 156 n’gluh an đêt ngăn 3 nău jêr, tâm nĕ geh nău mô dơi pơk trong hăn lăp nkual pâl nđaih, mô dơi khuch âk ntil si glê, yơn lah đah nău ngơi ma mô geh ntrŭnh rnoh ri nău pâl nđaih si gleh bri dak jêr dơi ƀư.

Ta rƀŭn nchră mbơh ƀư bôk nău kan ndrel ƀư bah Chính phủ ƀư tĭng Nghị quyết 23 bah N’gâng kan Chính trị mpeh hun hao nkual Tây Nguyên, ƀư ta nkual ƀon têh Đà Lạt, n’gor Lâm Đồng, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính lĕ mĭn lah, nău ngăch uănh kloh wăk kol, tâm rgop dôh rklaih ngăch, du nuih n’hâm mbơh ƀư... lah khlay ngăn gay Tây Nguyên hun hao.

Ntrŭt ntrôl bah lam ntŭr neh bah dih aƀaơ geh ăp nar ăp mông, ri plơng nău kơl an năn, an ngăch, an săk rnglăy n’hanh hăn tĭng đah nu nău ngăn. Jêh nĕ lah an dŭt n’hâm nâp nâl, janh dăng ta năp ăp jêr jŏt, n’hanh an tâm rnglăp tâm ban ŭch, bah lơ bah dâng du nuih n’hâm, njok rkăng kloh soih; tâm rnglăp tâm Đảng, tâm rnglăp tâm trong chính trị n’hanh tâm rnglăp tâm ƀon lan.

Ta ăp rƀŭn nchră bah Hội đồng Điều phối nkual Tây Nguyên n’gluh an ăp nău nchroh mbơh da dê, tât năm 2050, Châu Mỹ n’hanh Châu Âu mbra geh ntrŭt ntrôl dăng yor rgâl trôk nar, đah duh nđik hao n’hanh rnoh mih hŭch. Tâm 6 nkual wăng sa-rêh jêng bah Việt Nam, geh tât 5 nkual mbra geh khuch âk, êng Tây Nguyên dơi mât nău đăp mpăn. Aơ lah nkô̆ nău dơi chính phủ uănh mĭn tay gay ndâk njêng du trong kan tâm di, kơl Tây Nguyên mât uĕh tâm di têh dăng bah nơm. Ăp wăk kol dôl dơi luh soih tay bah trung ương tât bah dâng, mât uĕh nău ƀư tơm bah “Ngih dak” tâm “Boăt nthoi 3 nuĭh”, jâng nsan bah ngoăy tâm ăp ntŭk lŏ mir lam ntŭr neh bah Tây Nguyên dôl dơi ndâk njêng ngăch n’hanh nâp nâl./.