Ngăch prăl, mĭn ƀư mhe, gơih pah kan, nĕ lah bu ndăm Y Vinh, rnoi nuĭh Bunong ta ƀon Sa Pa (xă Thuận An, nkuăl Dak Mil, n’gor Dak Nông) geh nău rêh sâm ndrŏng. Y Vinh nkoch, jêh nti nău kan cao đẳng xây dựng, nô mô gŭ ta nkual ƀon têh pah kan bu, ma sĭt ƀon mât chăm tay rlău 1ha cà phê. Rnôk ru nô hăn kan an ăp ntŭk rdâk ƀư ngih wâl. Tât yan cà phê, nô lŏ rgum pĕ n’hanh ƀư ta ntŭk pâr cà phê bah rnăk wâl. Y Vinh an lah:

 “Yor lah gâp knŭng ƀư cà phê dơm ri mô tŏng sa. Kơt aƀaơ rnoh khlay dak si phân poh hao khlay, hôm cà phê ri năm geh năm roh. Jêng lah gâp ƀư âk nău kan kơt “sŏk glêh mât jong”, ƀư naư kan bôk năp gay geh prăk ntuh kơl an cà phê, n’hanh an geh ăp nău kan êng ntop tay. Kơt năm mhe rlău oh dơn ƀư ntŭk kan rdâk ƀư ngih wâl mro, tât dŭt năm mô dơn tay gay rgum pĕ cà phê. Jêh rnôk lôch kan ri gâp plơ̆ tay ƀư ngih wâl”.

Tĭng nô Y Arôn, Groi Bí thư Đoàn druh ndăm xă Thuận An, druh ndăm ta ntŭk dŭt ngăch prăl mĭn ƀư mhe tâm nău kan wăng sa. Mât uĕh ăp nău geh đah neh ntu n’hanh nkual way tăm cà phê đah ntil cà phê sre, ăp băl mom hăn lor mro tâm nău kơt dŏng khoa học kỹ thuật an nkra njêng lŏ mir, rƀŏng tât ăp ntrong kan mhe kơt nkret njêng cà phê, ƀư cà phê ntil, cà phê kah... Druh ndăm dŭt n’hâm tâm ăp nău kan rêh jêng, mât ndrăy văn hóa way ơm. Rmôt chĭng, njroh mprơ bu nong bah druh ndăm Thuận An ƀa ƀơ rgop măt tâm ăp rơh tâm rlong, njroh mprơ bah n’gor, bah nkuăl. Nô Y Arôn an gĭt:

 “Di lah mât uĕh n’hâm soan mom bah druh ndăm, ăp băl lah ăp nuĭh hăn lor n’hanh ndrel ntĭm an nuĭh ƀon lan gĭt đah công nghệ. Ăp băl gĭt kơt dŏng khoa học kỹ thuật an nkra njêng lŏ mir bah rnăk wâl, nuĭh ri trăm srah tiêu, cà phê, nuĭh ri ƀư mirf ươm tơm ntil, nuĭh ƀư ntŭk nkra njêng wâr kĭn cà phê... nta an nău kan an đoàn viên druh ndăm ta xă. Bah meng nĕ ăp băl ngăch prăl tâm ăp ntrong kan nău rêh jêng, kơt lah răk koaih ntŭk ntô gŭ âm, tăm nkao, tăm tơm si ta ăp trong hăn, râng ăp nău ƀư bah xă bah thôn rgŏ jă gay ndrel ndâk njêng thôn ƀon mhe n’hao prêh”.

Xă Thuận An geh 10 thôn, ƀon, đah rlău 3.000 rnăk, bơi 12.000 nuĭh; tâm nĕ bơi 1/3 rnoh nuĭh lah nuĭh rnoi mpôl đêt. Đah nău ndrel soan bah kônh wa ăp rnoi nuĭh, bah năm 2018, xă lĕ dơi kơp dơn lôch jêh 19 rnoh ntil ndơ ƀư ndâk njêng ƀon lan mhe. Aơ lah xă n’har bri bôk năp bah n’gor Dak Nông mpeh tât lor bôk nău kan aơ. Wa Trần Khắc Dũng, Kruanh UBND xă Thuận An, an gĭt, geh nău dơh têh ngăn bah xă lah geh nkual way tăm cà phê dơi n’gor Dak Nông kơp dơn lah nkual tăm kơt dŏng công nghệ, geh ntil cà phê rse ta ntŭk dơi N’gâng kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao ƀon lan an dŏng êng. Aƀaơ xă dôl nkoch trêng ntop kơl nuĭh ƀon lan pơk hvi rnoh neh cà phê hữu cơ, tâm rgop nkra njêng cà phê tĭng trong rhŏ an tăch n’gluh.

Tât lĕ năm 2022, rĭng geh bôk nuĭh ta Thuận An geh 53 rkeh prăk; rnoh rnăk ach o lam xă knŭng hôm 1,35%; nău rêh drăp ndơ, nuĭh n’hâm bah nuĭh ƀon lan nar lơ rgâl. Bôl ndrĭ, tĭng wa Trần Khắc DEungx, hôm e âk jêr jŏt an rlet hao gay Thuận An dơi ƀư tĭng lôch uĕh ăp rnoh ndơ ƀư thôn ƀon mhe hao prêh.

 “Du ntŭk n’har bri geh 30% rnoh nuĭh ƀon lan rnoi mpôl đêt, 90% rnoh rnăk lah tuch tăm lŏ mir, jêng nău rêh bah nuĭh ƀon lan hôm e âk jêr jŏt. N’hanh aƀaơ đah 2 ƀon nuĭh rnoi mpôl đêt ri mô hôm geh nău kơl bah năp nĕ ri ƀư roh an nuĭh ƀon lan, ntĭt nsa kơt ntop kơl mpeh bảo hiểm xã hội, hun hao lŏ mir nkual yôk... Bôl ndrĭ tĭng Nghị quyết bah Đảng ủy n’hanh trong nchrăp bah UBND xă ri năm 2023 mpôl hên mbra nsrôih tât lor thôn ƀon mhe hao prêh”.

Joi ƀư uĕh ăp nău dơh đah neh ntu trôk nar, đah nău ndrel soan du n’hâm bah nuĭh ƀon lan ăp rnoi đêt, Thuận An dôl rŭn soan rƀŏng tât ndâk njêng xă thôn ƀon mhe ta nkual n’har bri n’gor Dak Nông./.